1912 – Ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει την Θεσσαλονίκη

Από τα τέλη Σεπτεμβρίου η Ελλάδα είχε κηρύξει τον πόλεμο εναντίον μιας παρακμάζουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο διάδοχος Κωνσταντίνος μετά την νίκη του Ελληνικού Στρατού στο Σαραντάπορο, αποφάσισε να βαδίσει προς το Μοναστήρι για να συναντήσει τον Σέρβικο στρατό. Η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου διαφώνησε, καθώς θεωρούσε επιτακτική την ανάγκη να κινηθεί ο στρατός προς την Θεσσαλονίκη, πριν φτάσουν σε αυτήν οι Βούλγαροι. Είναι χαρακτηριστική η περίφημη φράση του Βενιζέλου στον διάδοχο Κωνσταντίνο «σας απαγορεύω να πάτε στο Μοναστήρι, θα πάτε να απελευθερώσετε τη Θεσσαλονίκη». Μετά την μεσολάβηση του πατέρα του Γεώργιου του Α’, ο Κωνσταντίνος πείθεται και μετά την αποφασιστική νίκη στα Γιαννιτσά (19-20 Οκτωβρίου) βαδίζει προς Θεσσαλονίκη, σε έναν αγώνα δρόμου να προλάβει τους Βούλγαρους.

Η απελευθέρωση της πόλης άρχισε στις 18 Οκτωβρίου ένα ελληνικό τορπιλοβόλο με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Νικόλαο Βότση εισήλθε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Τορπίλισε το θωρηκτό «Φεχτι Μπουλέντ» και επί της ουσίας ανάγκασε τον Ταξίν Πασά, να παραδώσει την Θεσσαλονίκη στον ελληνικό στρατό.

Μετά από διαπραγμάτευση του διάδοχου Κωνσταντίνου που κράτησε περισσότερες από 24 ώρες και έθεσε σε κίνδυνο την κατάληψη της Θεσσαλονίκης, ο Ταξίν Πασάς δέχθηκε τους ελληνικούς όρους. Στις 26 Οκτωβρίου, ανήμερα του πολιούχου Αγίου Δημητρίου, η Θεσσαλονίκη απελευθερώνεται από τους Έλληνες, με τον Κωνσταντίνο να στέλνει μήνυμα στον Βούλγαρο στρατηγό Τοντόροφ να διαθέσει τις δυνάμεις του αλλού.

Το επόμενο πρωί, δυο τάγματα Ευζώνων εισήλθαν στην πόλη και ύψωσαν την ελληνική σημαία στο διοικητήριο. Στις 28 Οκτωβρίου Ο Κωνσταντίνος εισήλθε στην πόλη σε πανηγυρικό κλίμα. Εκείνο το πρωί έφθασαν και οι Βούλγαροι στην πόλη, αλλά ήταν πολύ αργά γι’ αυτούς. Ο Τοντόροφ ζητά να στρατοπεδεύσει στην πόλη αλλά εισπράττει αρνητική απάντηση. Μετά από διαπραγματεύσεις, επιτράπηκε σε δυο τάγματα των Βουλγάρων (στα οποία ήταν επικεφαλής οι δυο πρίγκηπες) να αναπαυτούν για λίγες μέρες. Η συμφωνία παραβιάστηκε και στην πόλη μπήκε ένα ολόκληρο σύνταγμα. Ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος δεν ήταν και πολύ μακριά.

Στις 29 Οκτωβρίου ο βασιλιάς επισημοποίησε την απελευθέρωση με την εμφάνισή του στην πόλη. Οι Έλληνες κάτοικοι τον υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό ενώ οι μουσουλμάνοι με απάθεια. Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, που ήταν και η πλειοψηφία της πόλης, απογοητεύτηκαν, καθώς προωθούσαν σχέδιο διεθνοποίησης της πόλης. Η 26η Οκτωβρίου είναι η σημαντικότερη ημερομηνία του Α’ Βαλκανικού Πολέμου για την Ελλάδα.

1957 – Πεθαίνει ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης

Ο πιο πολυμεταφρασμένος Έλληνας συγγραφέας γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1883, όταν ακόμα το νησί ήταν υπό Οθωμανική κατοχή. Γιος εμπόρου, πήγε σχολείο στην Κρήτη και αργότερα γράφτηκε στην Γαλλική Εμπορική Σχολή του Τίμιου Σταυρού στη Νάξο, όπου ήρθε σε μια πρώτη επαφή με τον δυτικό πολιτισμό, μαθαίνοντας Γαλλικά και Ιταλικά.

Σε ηλικία 19 ετών θα μετακομίσει στην Αθήνα για να φοιτήσει στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Σπούδασε Νομική και πήρε το δίπλωμά του με άριστα το 1906. Την ίδια χρονιά εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα «Όφις και κρίνο», καθώς και το πρώτο του δοκίμιο και το πρώτο του θεατρικό έργο. Την επόμενη χρονιά έγραψε άλλο ένα μυθιστόρημα κι άλλα δυο θεατρικά έργα. Παράλληλα αρθρογραφούσε σε διάφορες εφημερίδες. Το 1907 έφτασε στο Παρίσι και ξεκίνησε τις μεταπτυχιακές του σπουδές. Δυο χρόνια αργότερα επέστρεψε, παντρεύτηκε την Γαλάτεια Αλεξίου και το 1912 κατατάχθηκε ως εθελοντής στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο. Διορίστηκε τελικά στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου.

Από εκείνο το σημείο και αφού ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Εκπαιδευτικού Ομίλου, συνδέθηκε φιλικά με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό. Έκαναν πολλά ταξίδια μαζί. Ο Καζαντζάκς βέβαια ταξίδεψε σχεδόν σε όλη του την ζωή. Γύρισε την Ελλάδα και επισκέφθηκε πολλές χώρες του εξωτερικού, τα περισσότερα για δημοσιογραφικούς σκοπούς. Πήρε συνεντεύξεις από βαρυσήμαντα πρόσωπα, όπως ο δικτάτορας της Ισπανίας Πρίμο Ντε Ριβέρα και ο Μπενίτο Μουσολίνι. Το διαζύγιο του βγήκε το 1926, ενώ από το 1924 (και για 21 χρόνια χωρίς γάμο), συζούσε με την Ελένη Σαμίου.

Κομμουνιστής, συνελήφθη μερικές φορές από τις αρχές, ενώ το 1927 καλέστηκε από την Σοβιετική Ένωση για τους εορτασμούς των δέκα χρόνων από την οκτωβριανή επανάσταση. Το 1929 εγκαθίσταται σε ένα αγρόκτημα στην Τσεχοσλοβακία και δυο χρόνια αργότερα θα επιστρέψει στην Ελλάδα για να εγκατασταθεί στην αγαπημένη του Αίγινα.

Το 1943 θα ολοκληρώσει την συγγραφή του πιο γνωστού μυθιστορήματός του, «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά». Μετά την αποχώρηση των Γερμανών θα ασχοληθεί με την πολιτική και θα διατελέσει και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση Σοφούλη.

Από το 1953 έως το 1955, θα εκδώσει άλλα τρία από τα πιο γνωστά του μυθιστορήματα, τα «Καπετάν Μιχάλης», «Τελευταίος Πειρασμός» και «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», που θα τον φέρουν ένα βήμα από τον αφορισμό του από την επίσημη Εκκλησία της Ελλάδος. Μάλιστα το 1954, η Ιερά Σύνοδος ζήτησε την απαγόρευση των βιβλίων του. Τότε ο Καζαντζάκης είχε απαντήσει:

«Μου δώσατε μια κατάρα, Άγιοι Πατέρες, σας δίνω μια ευχή: Σας εύχομαι να 'ναι η συνείδησή σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να 'στε τόσο ηθικοί και θρήσκοι όσο είμαι εγώ.»

Όμως, τελικά η Εκκλησία δεν τον αφόρισε, καθώς ο οικουμενικός πατριάρχης Αθηναγόρας ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο.

Ο Νίκος Καζαντζάκης πέθανε στις 26 Οκτωβρίου του 1957 σε ηλικία 74 ετών. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Κρήτη όπου πάνω στον τάφο του υπάρχει η επιγραφή: «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος»...