Για όσους από εμάς εξακολουθούν να χρησιμοποιούν αναλογικά ρολόγια, το πέρασμα του χρόνου χαρακτηρίζεται από μια συνεχή διαδικασία κατά την οποία οι δείκτες κινούνται προς τα κάτω προς τα δεξιά και μετά προς τα πάνω προς τα αριστερά όταν φτάσουν στο κάτω μέρος του καντράν.
Σαφώς, είναι ωφέλιμο να υπάρχει τυποποίηση στον τρόπο που τα ρολόγια αντιπροσωπεύουν την πορεία του χρόνου προς τα εμπρός, αυτό που γνωρίζουμε ως δεξιόστροφα, αλλά γιατί αυτή η κατεύθυνση, αλλά, γιατί έχει υιοθετηθεί ως κανόνας;
Τα πρώτα μηχανικά ρολόγια άρχισαν να εμφανίζονται στην Ευρώπη μόλις στις αρχές του 14ου αιώνα. Πριν από αυτό, αν θέλατε να μάθετε τι ώρα ήταν, ή τουλάχιστον να πάρετε μια κατά προσέγγιση ώρα, θα έπρεπε να συμβουλευτείτε ένα ηλιακό ρολόι. Στην απλούστερη μορφή του, ένα ηλιακό ρολόι αποτελείται από μια πλάκα και ένα γνώμονα, συνήθως μια τριγωνική λεπίδα, σκοπός των οποίων είναι να ρίχνουν τη σκιά του ήλιου σε συγκεκριμένο σημείο. Τα παλαιότερα ηλιακά ρολόγια χρονολογούνται γύρω στο 1500 π.Χ. και χρησιμοποιήθηκαν στην αιγυπτιακή και τη βαβυλωνιακή αστρονομία.
Για όσους από εμάς ζούμε στο βόρειο ημισφαίριο, παρατηρούμε τον ήλιο να ανατέλλει στα ανατολικά, να φτάνει στο ζενίθ του όταν βρίσκεται στο νότο και να δύει στη δύση. Παρακολουθώντας την κίνησή του σε μια πυξίδα ρυθμισμένη στον μαγνητικό βορρά, ο ήλιος θα φαίνεται να κινείται από τα δεξιά προς τα αριστερά. Για να λειτουργεί σωστά ένα ηλιακό ρολόι βόρεια του Ισημερινού, το σημείο που αντιπροσωπεύει το μεσημέρι στην πλάκα πρέπει να βρίσκεται στα βόρεια του. Αυτό σημαίνει ότι ενώ η σκιά αντανακλά τη φαινομενική κίνηση του ήλιου μέσω του ουρανού, ταξιδεύει προς την αντίθετη κατεύθυνση, από τη δύση μέσω του βορρά προς την ανατολή.
Υποστηρίζεται ότι οι άνθρωποι είχαν συνηθίσει να σκέφτονται τον χρόνο που κινείται από δυτική κατεύθυνση προς τα ανατολικά. Καθώς τα μηχανικά ρολόγια ήταν τα νέα δημιουργήματα του ανθρώπου και πάλευαν για αποδοχή, η γραμμή της ελάχιστης αντίστασης, υποστηρίζεται, ήταν να απεικονίσει την κίνηση της σκιάς του ήλιου στο ηλιακό ρολόι τόσο με τον τρόπο που κινούνταν οι δείκτες όσο και με τη σειρά με την οποία εμφανίζονταν οι ώρες γύρω από την περίμετρο της πρόσοψης του ρολογιού. Αν και δεν υπάρχει τρόπος να τεκμηριωθεί αυτό, είναι λογικό.
Είναι απολύτως δυνατό, ωστόσο, να κατασκευάσουμε ένα ρολόι του οποίου ο μηχανισμός οδηγεί τους δείκτες προς την αντίθετη κατεύθυνση ή αριστερόστροφα όπως θα το λέγαμε. Το ρολόι που σχεδίασε ο Paolo Uccello στο Duomo της Φλωρεντίας και το ρολόι με τα εβραϊκά γράμματα στο εβραϊκό Δημαρχείο της Πράγας κινούνται αριστερόστροφα και κάποτε υπήρχε μια μόδα για τα ρολόγια της κουζίνας που κινούνταν προς τα πίσω. Αλλά αυτές είναι σχετικά σπάνιες εξαιρέσεις στον κανόνα.
Η δεξιόστροφη κίνηση καθιερώθηκε ως ο κανόνας κυρίως επειδή η κατασκευή και η ανάπτυξη των ρολογιών ήταν ένα φαινόμενο που ανήκει σχεδόν αποκλειστικά σε χώρες του βόρειου ημισφαιρίου. Όταν οι χώρες στο νότιο ημισφαίριο άρχισαν να σκέφτονται να σχεδιάζουν ρολόγια, η ώρα τους να επιβάλουν τον τρόπο που η σκιά του ήλιου φαίνεται να κινείται πάνω από τους ουρανούς τους, είχε περάσει από καιρό. Είναι συναρπαστικό να αναλογιστούμε αν τα ρολόγια θα είχαν κινηθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση αν είχαν φτιαχτεί εκεί πρώτα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η ηγεμονία του βόρειου ημισφαιρίου στον σχεδιασμό και την κίνηση του ρολογιού γίνεται αποδεκτή χωρίς μάχη. Το 2014, για παράδειγμα, το νέο ρολόι που τοποθετήθηκε στο κτίριο που στεγάζει το εθνικό συνέδριο της Βολιβίας στο Λα Παζ εφοδιάστηκε με δείκτες που κινούνται αριστερόστροφα. Όπως είπε τότε ο υπουργός Εξωτερικών τους, Ντέιβιντ Τσοκεχουάνκα, «είμαστε στο νότο και, καθώς προσπαθούμε να ανακτήσουμε την ταυτότητά μας… τα ρολόγια μας πρέπει να στρίψουν προς τα αριστερά».
