Ο Εμφύλιος Πόλεμος της Ελλάδας που ακολούθησε τα χρόνια της κατοχής, ξεκίνησε από το 1946. Ο Δημοκρατικός Στρατός, οι αριστεροί αντάρτες δηλαδή, ήταν προσκείμενος στο ΚΚΕ ενώ ο Εθνικός Στρατός αποτελούνταν από τις δυνάμεις του κράτους. Ο Εμφύλιος Πόλεμος ήταν ένας από τους χειρότερους πολέμους που έχουν γίνει ποτέ σε ελληνικό έδαφος και τελείωσε πολύ μετά το 1949, όταν οι ηττημένοι κατέθεσαν τα όπλα.

Το 1948, ο Δημοκρατικός Στρατός και το αντάρτικο κίνημα ήταν ακόμα σε έξαρση. Ο Εθνικός Στρατός ήθελε χρόνο για να ανασυγκροτηθεί ύστερα και από την αποχώρηση των Βρετανών από την χώρα.

Η κατάληψη της Θεσσαλονίκης ήταν πάντα το όνειρο των ανταρτών. Ήταν η μεγαλύτερη πόλη στο βορρά και η κατάληψη της θα αποτελούσε τεράστια νίκη που, εκτός από στρατηγική, θα είχε και τεράστια επικοινωνιακή σημασία. Οι στρατιωτικοί και πολιτικοί ηγέτες του ΔΣΕ, συγκεντρώθηκαν λοιπόν στο χωριό Πύλη Πρεσπών, όπου αποφασίστηκε ο κανονιοβολισμός της Θεσσαλονίκης. Ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ, Μάρκος Βαφειάδης, είχε έντονη διαφωνία για αυτή την πρόταση, όμως η πλειοψηφία επικράτησε και ο ΔΣΕ θα επιχειρούσε να διεισδύσει στην πόλη και να την πλήξει με πυροβόλα.

Το βράδυ της 9ης Φεβρουαρίου, ένας αριθμός αντρών, που ο ακριβής αριθμός τους είναι άγνωστος (πηγές κάνουν λόγο για 200 μέχρι και 1.000 άντρες), έφτασε σε απόσταση 8 χιλιομέτρων στην Θεσσαλονίκη. Στην τοποθεσία Δερβένι – Λεμπέτ, έστησε ένα γερμανικό πυροβόλο και ξεκίνησε τον βομβαρδισμό της πόλης.

Ο κανονιοβολισμός κράτησε μια ώρα. Περισσότερες από 40 οβίδες εκτοξευθήκαν, με τις περισσότερες να πέφτουν σε αποθήκες και στρατώνες. Όμως κάποιες από αυτές έφτασαν στο κέντρο της πόλης, στην πλατεία Αριστοτέλους (όπως και στην οδό Τσιμισκή), και ήταν αυτές που προκάλεσαν τις ανθρώπινες απώλειες. Συνολικά έξι νεκροί και άλλοι επτά τραυματίες, όλοι άμαχοι, ήταν ο τραγικός απολογισμός του κανονιοβολισμού.

Οι στρατιωτικές αρχές αιφνιδιάστηκαν. Οι φήμες ότι ο ΔΣΕ είναι έτοιμος να καταλάβει την Θεσσαλονίκη όλο και αυξάνονταν. Παρόλο τον αιφνιδιασμό, το Γ’ Σώμα Στρατού έδρασε αστραπιαία. Με το πρώτο ξημέρωμα, η αεροπορία εντόπισε την τοποθεσία τον ανταρτών και ο στρατός μαζί με την χωροφυλακή ξεκίνησαν το κυνηγητό. Οι αντάρτες δεν το περίμεναν υποχωρώντας πανικοβλημένοι. Πολλοί πνίγηκαν στην προσπάθειά τους να περάσουν την λίμνη του Αγίου Βασιλείου. Συνολικά οι νεκροί αντάρτες έφτασαν τους 100, ενώ άλλοι τόσοι περίπου πιάστηκαν αιχμάλωτοι.

Οι αντάρτες διαπομπεύτηκαν με αποδοκιμασίες και προπηλακισμούς. Στις 27 Φεβρουαρίου του 1948, οι 111 αντάρτες δικάσθηκαν από το Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. Οι 52 καταδικάσθηκαν σε θάνατο, άλλοι 15 σε βαριές ποινές, ενώ 44 αθωώθηκαν.

Η αντίδραση της Μόσχας όταν άκουσε για την επίθεση των ανταρτών ήταν κι αυτή αστραπιαία. Πήρε επίσημη θέση ξεκαθαρίζοντας πώς ο αγώνας των Ελλήνων κομμουνιστών ήταν μάταιος. Ο Στάλιν μάλιστα λέγεται πως εκνευρισμένος χρησιμοποίησε την λέξη «Σβαρνούτ» («Να τα μαζέψουν»), σε μια αντιπροσωπεία των Γιουγκοσλάβων κομμουνιστών που βρέθηκαν στην πρωτεύουσα της Ρωσίας. Φέρεται να είπε μάλιστα πως δεν πρόκειται να βοηθήσει τους Έλληνες αντάρτες, οι οποίοι έπρεπε να εγκαταλείψουν τον αγώνα τους.

Όμως ο ΔΣΕ δεν τον εγκατέλειψε άμεσα. Η φρίκη του Εμφυλίου συνεχίστηκε για άλλους 18 μήνες, μέχρι την κατάληψη του τελευταίου οχυρού των ανταρτών στον Γράμμο. Η Ελλάδα ήταν έτσι κι αλλιώς πληγωμένη.

Πηγές: sansimera.gr, tvxs.gr