Από τα τέλη Σεπτεμβρίου η Ελλάδα είχε κηρύξει τον πόλεμο εναντίον μιας παρακμάζουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο διάδοχος Κωνσταντίνος μετά την νίκη του Ελληνικού Στρατού στο Σαραντάπορο, αποφάσισε να βαδίσει προς το Μοναστήρι για να συναντήσει τον Σέρβικο Στρατό. Η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου διαφώνησε, καθώς θεωρούσε επιτακτική την ανάγκη να κινηθεί ο στρατός προς την Θεσσαλονίκη, πριν φτάσουν σε αυτήν οι Βούλγαροι. Είναι χαρακτηριστική η περίφημη φράση του Ελευθέριου Βενιζέλου στον διάδοχο Κωνσταντίνο «σας απαγορεύω να πάτε στο Μοναστήρι, θα πάτε να απελευθερώσετε τη Θεσσαλονίκη». Μετά την μεσολάβηση του πατέρα του, Γεώργιου του Α’, ο Κωνσταντίνος πείθεται και μετά την αποφασιστική νίκη στα Γιαννιτσά (19-20 Οκτωβρίου) βαδίζει προς την Θεσσαλονίκη, σε έναν αγώνα δρόμου να προλάβει τους Βούλγαρους.
Η απελευθέρωση της πόλης άρχισε στις 18 Οκτωβρίου, όταν ένα ελληνικό τορπιλοβόλο με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Νικόλαο Βότση εισήλθε στο λιμάνι της της πόλης. Εκεί, τορπίλισε το θωρηκτό «Φεχτι Μπουλέντ» και επί της ουσίας ανάγκασε τον Ταξίν Πασά, να παραδώσει την Θεσσαλονίκη στον Ελληνικό Στρατό.
Μετά από διαπραγμάτευση του διάδοχου Κωνσταντίνου που κράτησε περισσότερες από 24 ώρες και έθεσε σε κίνδυνο την κατάληψη της, ο Ταξίν Πασάς δέχθηκε τους ελληνικούς όρους. Στις 26 Οκτωβρίου, ανήμερα του πολιούχου Αγίου Δημητρίου, η Θεσσαλονίκη απελευθερώνεται από τους Έλληνες, με τον Κωνσταντίνο να στέλνει μήνυμα στον Βούλγαρο στρατηγό Τοντόροφ να διαθέσει τις δυνάμεις του αλλού.
Το επόμενο πρωί, δυο τάγματα Ευζώνων εισήλθαν στην πόλη και ύψωσαν την ελληνική σημαία στο διοικητήριο. Στις 28 Οκτωβρίου, ο Κωνσταντίνος εισήλθε στην πόλη σε πανηγυρικό κλίμα. Εκείνο το πρωί έφθασαν και οι Βούλγαροι στην πόλη, αλλά ήταν πια πολύ αργά γι’ αυτούς. Ο Τοντόροφ ζήτησε να στρατοπεδεύσει στην πόλη αλλά εισέπραξε αρνητική απάντηση. Μετά από διαπραγματεύσεις, επιτράπηκε σε δυο τάγματα των Βουλγάρων (στα οποία ήταν επικεφαλής οι δυο πρίγκηπες) να αναπαυτούν για λίγες μέρες. Η συμφωνία παραβιάστηκε και στην πόλη μπήκε ένα ολόκληρο σύνταγμα. Ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος δεν ήταν και πολύ μακριά.
Στις 29 Οκτωβρίου, ο βασιλιάς επισημοποίησε την απελευθέρωση με την εμφάνισή του στην πόλη. Οι Έλληνες κάτοικοι τον υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό ενώ οι μουσουλμάνοι με απάθεια. Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, που ήταν και η πλειοψηφία της πόλης, απογοητεύτηκαν, καθώς προωθούσαν σχέδιο διεθνοποίησης της πόλης. Η 26η Οκτωβρίου είναι η σημαντικότερη ημερομηνία του Α’ Βαλκανικού Πολέμου για την Ελλάδα.
