H «Ισμήνη» του Γ. Ρίτσου αυτόν τον χειμώνα στο Θέατρο Παραμυθίας
Μία παράσταση για την αγάπη, την ζωή και το πένθος
Δημοσίευση 2/9/2019 | 16:01
Η Ισμήνη γράφτηκε από τον Γιάννη Ρίτσο στην Αθήνα και την Σάμο από το 1966 ως το 1971. Λέγεται ότι ο Ρίτσος ξεχώριζε την 4η διάσταση ως το πιο σημαντικό του έργο.
Γιατί αυτό το έργο είναι τόσο σημαντικό; Για τις ψυχαναλυτικές του ιδιότητες; Για την συμπλήρωση στον αρχαίο λόγο; Για την σύνθεση μορφής και χαρακτήρα; Για την σύνδεση του σήμερα με το πάντα, της στιγμής με την αιωνιότητα; Του σύγχρονου με το κλασσικό;
Για τον ελληνικό λόγο όπως θα ήταν καλό να μιλιέται ως νέος ελληνικός; Ο Ρίτσος δεν ήταν μόνο ποιητής. Κατά την εκτίμηση μας είναι διαμορφωτής του λόγου μέσα από την ταύτιση αλήθειας και πραγματικότητας. Είναι ένα έργο πολυεπίπεδο και βαθύ. Ανεξάντλητο. Και πάλι κατά την εκτίμηση μας είναι από τους δυσκολότερους μονολόγους του σώματος της 4ης διάστασης.
Η προσωπική μου προσπάθεια προσέγγισης του έργου ξεκινάει από το 2011, φτάνει μέχρι σήμερα και ίσως δεν σταματήσει. Σ αυτήν την όχι ολιγοετή αναζήτηση άρχισα με μια αναλυτική και επεξηγηματική διάθεση απέναντι στο κείμενο γράφοντας σελίδες επί σελίδων για να καταλάβω. Τώρα μπορώ να πω μόνο ότι ενδεχομένως δεν έχει να κάνει τόσο με την υλικότητα και τον αισθησιασμό, που είναι ένα κατηγορώ που συνεχίζεται απέναντι στο σκηνικό πρόσωπο Ισμήνη, όσο για το πένθος και την απεγνωσμένη προσπάθεια της μέσα από τον άλλον να μην την καταπιεί αυτό το πένθος.
Ίσως έχω και μια πρόθεση δικαίωσης του αντιηρωικού προσώπου. Δεν πειράζει που η Ισμήνη φοβήθηκε, δεν πειράζει που οι Ισμήνες φοβούνται. Δεν πειράζει που δεν έκαναν «το χρέος τους». Όχι, δεν πειράζει. Γιατί απλά δεν μπορούμε όλοι. Κι αυτοί που μπορούν, δεν κατηγορούν αυτούς που δεν μπορούνε. Τους κατανοούν. Γι’ αυτό είναι ήρωες. Για το μέγεθος της αγάπης που φέρουν μέσα τους και για το ύψος και το βάθος της ζωής στην οποία πιστεύουν, την οποία ερωτεύονται , για την οποία αγωνίζονται και πεθαίνουν. Από αγάπη. Όχι από ανάγκη αναγνώρισης ούτε καν δικαίωσης , ούτε διδασκαλίας. Μόνο ίσως μαθητείας στην θεά της ανάγκης. Οι ήρωες είναι μεγάλοι. Οι μικρότεροι τω λίθω βάλουσιν.
Ας μην είμαστε μικροί. Ας μην βάλουμε τω λίθω στην Ισμήνη, ούτε καν για την φράση «έχεις καρδιά θερμή για πράγματα ψυχρά», που ήταν και η φράση η οποία κινητοποίησε μέσα μου τον θαυμασμό με την κακή έννοια και την απορία.
Αυτή η απορία με έφερε κοντά στην 4η διάσταση, και κοντά στην Ισμήνη του Γ Ρίτσου.
Εγώ την δέχομαι ως μια πλευρά του εαυτού μου, όπως δέχομαι και την Αντιγόνη ως μια όψη των προθέσεων μου στην ζωή. Να αγωνίζομαι.
Κι επειδή μέχρι το 2015 προσπαθούσα μόνη μου, θέλω να ευχαριστήσω το Θέατρο Παραμυθίας Αλμπέρτα Τσοπανάκη και τον υπεύθυνο του θεάτρου κύριο Χρίστο Πουσίνη για την διδασκαλία του νοήματος του έργου, για την άσκηση στην υποκριτική του εκφορά και ερμηνεία και για την σκηνοθεσία του. Ένα φεστιβάλ, αυτό των έργων τρόμου του 2015, στο θέατρο Παραμυθίας, ήταν η αρχή του τέλους της αυτοσκηνοθεσίας μου και η αρχή των πιθανών απαντήσεων σε ένα έργο που μπορεί να γεννήσει πολλά ερωτήματα.