Ο Νικηφόρος Μανδηλαράς ήταν ένας μαχητικός δικηγόρος, εκδότης εφημερίδας και πολιτικός. Ήταν πάντα πιστός στην ιδεολογία του και χρησιμοποίησε το επάγγελμά του για να υπερασπίζεται ανθρώπους που κατηγορούνταν για τα πολιτικά τους πιστεύω. Ο θάνατός του τον Μάιο του 1967, είναι ακόμα ανεξιχνίαστος αν και όλα συνηγορούν πως η χούντα των συνταγματαρχών ήθελε να τον βγάλει από την μέση και το έκανε.
Γεννήθηκε στη Νάξο το Φεβρουάριο του 1928. Στα 18 του είχε ήδη φάκελο στην ασφάλεια Σύρου για τα πολιτικά του φρονήματα. Στον φάκελο αναφέρεται ότι «εμφορείται υπό κομμουνιστικών φρονημάτων και δη με πλήρη κομμουνιστικήν κατάρτισιν...».
Πήγε στην Αθήνα για να σπουδάσει στην Νομική. Το 1956 άρχισε να εξασκεί το επάγγελμά του, ενώ παράλληλα έγραφε άρθρα σε αθηναϊκές εφημερίδες. Αρχικά δούλεψε στο δικηγορικό γραφείο του Γ.Β.Μαγκάκη και αργότερα άνοιξε δικό του γραφείο. Στις εκλογές του 1956 ήταν αντίθετος με την ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή και μάλιστα υποστήριξε το κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης με ομιλίες του στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Στις επόμενε εκλογές τάχθηκε στο πλευρό της ΕΔΑ και συνόδευσε τον συντοπίτη του Μανώλη Γλέζο στην περιοδεία του στο νησί της Νάξου.
Το 1960 άρχισε να εκδίδει την εφημερίδα «Ναξιακά Χρονικά», που από το 1966 ονομάστηκε «Κυκλαδικά Χρονικά», όπου δημοσίευε άρθρα για την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των νησιών. Την ίδια χρονιά ήταν συνήγορος υπεράσπισης στη δίκη των 42 ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ που δικάζονταν για κατασκοπεία. Το 1961β ήταν υποψήφιος βουλευτής για πρώτη φορά και όπως θα αποδεικνυόταν αργότερα, αυτή θα ήταν και η τελευταία. Έθεσε υποψηφιότητα στις Κυκλάδες ως ανεξάρτητος σε συνεργασία με το Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο. Το 1963 θα ήταν ξανά υποψήφιος, αυτή τη φορά με την Ένωση Κέντρου αλλά αποκλείστηκε από τον συνδυασμό επειδή ήταν φιλοκομμουνιστής.
Έγινε γνωστός στο πανελλήνιο με την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, ως συνήγορος των αξιωματικών που κατηγορούνταν για εσχάτη προδοσία. Η δίκη κράτησε από τον Νοέμβριο του 1966 μέχρι τις αρχές Μαρτίου του 1967, με τον Μανδηλαρά να διακρίνεται για την ψυχραιμία του, την μαχητικότητα του και τις άκρως τεκμηριωμένες αγορεύσεις του.
Σκόπευε να είναι υποψήφιος με την Ένωση Κέντρου στις εκλογές που είχαν προγραμματιστεί για τον Μάιο του 1967, αλλά μεσολάβησε το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. Λόγω της εμπλοκής του στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ ως συνήγορος υπεράσπισης καταζητήθηκε εξ αρχής από τη χούντα και αρχικά διέφυγε της σύλληψης. Είχε σκοπό να διοργανώσει αντίσταση κατά της δικτατορίας. Στις 17 Μαΐου μπήκε στο πλοίο «RITA-V» που είχε προορισμό την Αμμόχωστο της Κύπρου. Ωστόσο 5 ημέρες αργότερα, το πτώμα του βρέθηκε ξεβρασμένο στο Γεννάδι της Ρόδου.
Στις 24 Μαΐου έγινε η κηδεία του στη Ρόδο, στην οποία παρεβρέθησαν 4 άτομα αλλά και πλήθος χωροφυλάκων. Η ιατροδικαστική εξέταση άργησε να γίνει αφού περίμεναν να γυρίσει από το εξωτερικό ο ιατροδικαστής Δημήτρης Καψάσκης. Στο πόρισμα που υπέγραψε ο ίδιος και ο Γεώργιος Αγιουτάντης αναφέρεται πως ο Μανδηλαράς πέθανε από πνιγμό στην προσπάθειά του να κολυμπήσει μέχρι την ακτή. Κατά την εκδοχή των αρχών, ο καπετάνιος του πλοίου Πέτρος Πόταγας έριξε τον Μανδηλαρά στην θάλασσα μαζί με ένα σωσίβιο, αλλά ο τελευταίος τραυματίστηκε στο κεφάλι και στην συνέχεια πνίγηκε πριν το πτώμα του ξεβραστεί στην ακτή.
Τα στοιχεία όμως έδειχναν πως δεν επρόκειτο για πνιγμό. Ο Μανδηλαράς είχε δεχθεί πολλαπλά χτυπήματα στο κεφάλι ενώ είχε και μια τρύπα στο στήθος. Επίσης ο φίλος του δικηγόρος της Ρόδου, Γιώργος Χιωτάκης, ανέφερε πως ένας χωρικός τον πλησίασε στις 18 Μαΐου και του είπε πως μετέφερε ένα μήνυμα από τον Μανδηλαρά ο οποίος κρυβόταν σε παραλία της Ρόδου. Είπε στον χωρικό να του πει να ορίσει σημείο συνάντησης αλλά δεν πήρε ποτέ απάντηση. Όταν αποφάσισε να τον ψάξει μόνος του, άνδρες της ασφάλειας τον παρακολουθούσαν συνεχώς, ενώ έμαθε ότι οι αρχές αναζητούσαν έναν δραπέτη. Στις 22 Μαΐου έμαθε πως το πτώμα του Μανδηλαρά ξεβράστηκε σε μια ακτή.
Ο Πέτρος Πόταγας καταδικάστηκε σε 12μηνη φυλάκιση τον Δεκέμβριο του 1967 για δολοφονία εξ αμελείας. Εξαγόρασε την ποινή του και κατέφυγε με την οικογένειά του στην Νότια Αφρική. Ένα μήνα αργότερα όμως σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα.
Από τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, ξεκίνησε ξανά η έρευνα για τον θάνατο του. Τον Απρίλιο του 1986, το Συμβούλιο Εφετών χαρακτήρισε τον θάνατο του Νικηφόρου Μανδηλαρά, ανθρωποκτονία εκ προθέσεως και κατονόμαζε ως αυτουργούς τα ηγετικά στελέχη της χούντας, Ιωάννη Λαδά και Κώστα Παπαδόπουλο, ενώ καταλόγισε ευθύνες στο Λιμενικό Σώμα αλλά και στον τότε διοικητή της ΚΥΠ. Οι δικαστές ανέφεραν με βούλευμα πως υπήρχαν επαρκή στοιχεία για το έγκλημα. Ωστόσο η έρευνα και αυτή την φορά δεν απέδωσε καρπούς και μπήκε από τότε στο αρχείο.
