Ήταν 2 Δεκεμβρίου του 1823, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζέιμς Μονρόε, απευθύνθηκε στο Κογκρέσο λέγοντας πως Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρόκειται από εκεί και πέρα να επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές δυνάμεις να αναμειχθούν στο δυτικό ημισφαίριο, δηλαδή στην βόρεια και νότια αμερικανική ήπειρο.

Μάλιστα, απηύθυνε προειδοποίηση σε όλους τους Ευρωπαίους να μην προσπαθήσουν να εγκαταστήσουν μοναρχικά καθεστώτα στα κράτη της αμερικανικής ηπείρου τα οποία είχαν αποκτήσει την ανεξαρτησία τους, κυρίως από τους Ισπανούς.

Αυτή η διακήρυξη έμεινε στην ιστορία ως «Δόγμα Μονρόε» και εδώ και περίπου 200 χρόνια, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Ήταν η στιγμή που οι ΗΠΑ όρθωσαν το ανάστημα τους για πρώτη φορά, προειδοποιώντας πως δεν θα γίνουν «γαϊτανάκι» καμιάς ευρωπαϊκής δύναμης και θα ασκήσουν την δική τους εξωτερική πολιτική που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα του νεοσύστατου κράτους τους.

Στην ομιλία του Μονροέ υπήρχε και αναφορά στην Ελλάδα, αναγνωρίζοντας πως δυο χρόνια μετά την έναρξη της επανάστασης είχε ήδη δημιουργηθεί κυρίαρχη ελληνική επικράτεια. Συγκεκριμένα ανέφερε:

«Επί πολύ χρόνο, υφίσταται μια έντονη ελπίδα, βασισμένη στον ηρωικό αγώνα των Ελλήνων, ότι θα επιτύχουν στον αγώνα τους και θα αναλάβουν την ισότιμη θέση τους μεταξύ των εθνών τής γης. Πιστεύουμε ότι όλος ο πολιτισμένος κόσμος επιδεικνύει βαθύ ενδιαφέρον για την ευημερία τους. Παρότι καμία δύναμη δεν έχει προβεί σε δήλωση υπέρ τους, εν τούτοις, σύμφωνα με τίς πληροφορίες μας, ουδεμία έχει λάβει μέτρα εναντίον τους. Το πρόταγμα και το όνομα των Ελλήνων, τούς έχουν προστατεύσει από κινδύνους που θα μπορούσαν να είχαν καταβάλει σύντομα κάθε άλλο λαό. Οι συνήθεις υπολογισμοί συμφερόντων και προσκτήσεων με σκοπό την μεγαλοσύνη (των Μεγάλων Δυνάμεων), οι οποίοι τόσο πολύ αναμιγνύονται στις συναλλαγές των εθνών, φαίνεται ότι δεν είχαν καμία επίδραση επί εκείνων (των Ελλήνων). Από τα γεγονότα που έχουν περιέλθει εις γνώση μας, πιστεύουμε ευλόγως ότι ο εχθρός τους έχει απωλέσει, για πάντα, κάθε επ’ αυτών κυριαρχία, ότι η Ελλάδα θα γίνει ξανά ένα ανεξάρτητο έθνος. Η δε ενδεχομένη αναβάθμισή της σε τέτοιο υψηλό επίπεδο, αποτελεί αντικείμενο των πλέον ενθέρμων ευχών μας».

Αναγνώρισε έτσι και τον αγώνα και τη θέληση των Ελλήνων να αποκτήσουν δικό τους κράτος. Πρότεινε μάλιστα να σταλεί Αμερικανός πρεσβευτής στην Ελλάδα. Το «Δόγμα Μονρόε» από τη στιγμή που διατυπώθηκε έως και σήμερα, προσαρμόστηκε ανάλογα με την εποχή και τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Το 1840, χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογήσει την επέκτασή τους προς την Δύση και τον Νότο.

Στον Ψυχρό Πόλεμο, χρησιμοποιήθηκε ως διπλωματικό εργαλείο προς την αποτροπή της επέκτασης της Σοβιετικής Ένωσης στην αμερικανική ήπειρο, κυρίως μετά την κουβανική επανάσταση το 1959. Το αποτέλεσμα της ήταν η άνοδος στην εξουσία του Φιντέλ Κάστρο και η εγκαθίδρυση ενός κομμουνιστικού καθεστώτος που υποστηριζόταν από τη Μόσχα, στο κέντρο της ηπείρου.