Σήμερα το ημερολόγιο γράφει 1 Δεκεμβρίου 2021, Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS. Παγκόσμια ημέρα κατά μιας επιδημίας που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1970, Παγκόσμια ημέρα κατά του στίγματος που φέρει ο HIV, Παγκόσμια μέρα για όλους τους οροθετικούς, μπράβο σας παιδιά.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Το σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας, AIDS είναι το τελικό στάδιο της λοίμωξης του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος που προκαλείται από τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (Human immunodeficiency virus, HIV).
Η νόσος HIV παρεμβαίνει στο ανοσοποιητικό σύστημα και παρεμποδίζει τη λειτουργία του, κάνοντας τους οροθετικούς περισσότερο πιθανά να αποκτήσουν λοιμώξεις, όπως ευκαιριακές λοιμώξεις και όγκους που συνήθως δεν προσβάλουν τα άτομα με λειτουργικά ανοσοποιητικά συστήματα. Αυτή η ευπάθεια χειροτερεύει με την εξέλιξη της νόσου.
Ο HIV μεταδίδεται κυρίως με την σeξουαλική επαφή, ωστόσο η επιστήμη έχει καταφέρει άτομα με HIV, που ακολουθούν την κατάλληλη αγωγή να μην μεταδίδουν τον ιό ακόμα και κατά τη διάρκεια της επαφής. Όμως για την θεραπεία του θα μιλήσουμε παρακάτω.
Από που προήλθε ο HIV
Η γενετική έρευνα δείχνει ότι ο HIV προήλθε από την Νότια Αφρική κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Το AIDS αλλά και η αιτία του αναγνωρίστηκαν για πρώτη φορά από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών (CDC) το 1981.
Τι είναι το AIDS
Ας ξεκαθαρίσουμε όμως τι είναι το AIDS και τι ο HIV. Οι άνθρωποι νοσούν από τον HIV, έναν ασυμπτωματικό ιό, ενώ το AIDS είναι το τελικό στάδιο του ιού.
Ο παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) πρότεινε για πρώτη φορά έναν ορισμό του AIDS το 1986. Από τότε υπήρξε ένας αριθμός αναβαθμίσεων και επεκτάσεων του ορισμού, μέχρι την πιο πρόσφατη εκδοχή του, το 2007.
- Πρώιμη HIV λοίμωξη : μπορεί να είναι είτε ασυμπτωματική είτε σχετιζόμενη με οξύ ρετροϊκό σύνδρομο.
- Στάδιο Ι : ασυμπτωματική HIV λοίμωξη με αριθμό CD4 μεγαλύτερο από (>) 500/μl (ανά μικρόλιτρο ή κυβικό χιλιοστό αίματος). Μπορεί να περιλαμβάνει γενικευμένη διόγκωση λεμφαδένων.
- Στάδιο ΙΙ: ήπια συμπτώματα που μπορεί να περιλαμβάνουν χαμηλής βαρύτητας βλεννογονοδερματικές εκδηλώσεις και υποτροπιάζουσες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού. Αριθμός CD4 μικρότερος από (<) 500/μl.
- Στάδιο ΙΙΙ: Προχωρημένα συμπτώματα που μπορεί να περιλαμβάνουν ανεξήγητη χρόνια διάρροια για περισσότερο από 1 μήνα, σοβαρές βακτηριακές λοιμώξεις συμπεριλαμβανομένης της πνευμονικής φυματίωσης και αριθμό CD4 < 350/μl.
- Στάδιο ΙV ή AIDS : σοβαρά συμπτώματα που περιλαμβάνουν τοξοπλάσμωση εγκεφάλου, καντιντίαση (ευκαιριακή μυκητίαση) οισοφάγου, τραχείας, βρόγχων ή πνευμόνων και σάρκωμα Kaposi. Αριθμός CD4 <200/μl.
Θεραπεία HIV
Αν και η επιστήμη έχει κάνει τεράστια βήματα για την αντιμετώπιση του HIV, μέχρι στιγμής η θεραπεία του δεν ιάσιμη. Οι ασθενείς αν εντοπίσουν τον ιό στα πρώιμα στάδια και ξεκινήσουν άμεσα θεραπεία μπορούν να φτάσουν το προσδόκιμο της ζωής ενός υγιή ανθρώπου, αλλά δεν μπορούν να εξαλείψουν, από το σώμα τους, τον ιό.
Σύμφωνα με την Λυδία Λεωνίδου, παθολόγο-λοιμωξιολόγο, Μονάδα Λοιμώξεων Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών, «η αντιρετροϊκή θεραπεία έχει εξελιχθεί σημαντικά, αλλάζοντας τη φυσική πορεία της λοίμωξης από θανατηφόρα ασθένεια σε χρόνια κατάσταση. Χορηγείται σε όλα τα οροθετικά άτομα το συντομότερο δυνατό. Η θεραπεία καθιστά τον ιό μη ανιχνεύσιμο στο αίμα (undetectable), αυτό είναι το πρώτο U στην εξίσωση U = U. Το δεύτερο σημαίνει untransmissible, εννοώντας τον ασθενή με αποτελεσματική θεραπεία και μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο, που δεν μπορεί να μεταδώσει τη μόλυνση»
Επιπλέον για τα οροαρνητικά άτομα που μπορεί να βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο σeξουαλικής μόλυνσης (κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+) υπάρχει πλέον η δυνατότητα να χορηγηθεί προληπτική θεραπεία για να μειωθεί σημαντικότατα ο κίνδυνος μόλυνσης (pre-exposure prophylaxis).
Το στίγμα
Οι άνθρωποι που παλεύουν με τον HIV δυστυχώς έχουν να παλέψουν και με το στίγμα του οροθετικού. Η κοινωνία μας έχει συνδέσει τον ιό με μειονότητες που «έχασαν τον δρόμο τους» ή που δεν πρόσεχαν ή που αλλάζουν συνεχώς ερωτικούς συντρόφους. Για κάποιο λόγο ακόμα συμπεριφερόμαστε στους οροθετικούς περιθωριακά, σαν είναι είναι παιδιά ενός κατώτερου Θεού.
«Η πατριαρχία, ο αυριανισμός, η ομοφοβία και ο χριστιανισμός, δεν εξηγούν στα παιδιά πως ο HIV είναι ένας ρετροϊός, δεν είναι πνευματική κατάσταση, δεν είναι ηθική αξία, δεν είναι συναίσθημα, δεν είναι συμβόλαιο με τη μοναξιά και τον θάνατο. Δεν αποφεύγεται με την προσευχή και τη μονογαμία αλλά με την προφύλαξη. Δεν είναι απαραίτητα ντροπή ή υπερηφάνεια»,
τονίζει η Ερωφίλη Κόκκαλη, σύμβουλος σeξουαλικής υγείας του Athens Checkpoint και συνεχίζει: «To κεφάλαιο AIDS βρίσκεται στις ταινίες του Χόλιγουντ, στις καχύποπτες ματιές των συναδέλφων, στις αδιάκριτες ερωτήσεις φίλων, σε διαφημιστικά φυλλάδια, σε σποτ, σε βιβλία αλλά και στα εξώφυλλα εφημερίδων. Δεν βρίσκεται όμως στα σχολικά βιβλία σeξουαλικής εκπαίδευσης με περιεχόμενο όπως: «Σeξουαλικές πρακτικές», «Σeξουαλικός προσανατολισμός», «Συναίνεση και Αυτοδιάθεση», «Αντισύλληψη», «Οργασμός».
Στον Δυτικό κόσμο, που έχουμε το προνόμιο να ζούμε, η επιδημία του HIV έχει βρει τον δρόμο της. Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα έχει θέση ως στόχο να διαγνωστεί τουλάχιστον το 90% των ατόμων μου έχουν μολυνθεί, να λάβουν θεραπεία έγκαιρα και τελικά να επιτύχουν μη ανιχνεύσιμο φορτίο. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι το 90% των οροθετικών θα μπορούν να έχουν μια υγιή σeξουαλική ζωή, χωρίς να μεταδίδουν τον ιό. Μιλάμε για ένα αρκετά φιλόδοξο σχεδιασμό, αλλά δεν είναι κάτι που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Το φως στο τούνελ είναι ορατό.
Η Αφρική πεθαίνει από τον HIV
Το φως στην άκρη του τούνελ δεν είναι ορατό από όλα τα μέρη του κόσμου. Από την γειτονική μας Αφρική, για παράδειγμα, ο HIV έχει εξελιχθεί σε πανδημία, όπου η ίαση αποτελεί έναν πολύ μακρινό παράδεισο. Οι άνθρωποι αυτοί αποκλείονται από δύο πολύ βασικά αγαθά: την παιδεία και την υγεία. Χωρίς πρόσβαση σε φάρμακα και ιατρική περίθαλψη δεν μπορούν ούτε να ανιχνεύσουν τον ιό, ούτε να τον πολεμήσουν, ενώ την ίδια ώρα το ανοσοποιητικό τους καταρρέει και τους σκοτώνει.
Ωστόσο, εξίσου σημαντική είναι και η παιδεία/εκπαίδευση. Ο υπόλοιπος κόσμος κλείνει τα μάτια του στην Αφρική, κάνει σαν να μην υπάρχει. Και όχι μόνο τώρα, το πρόβλημα είναι διαχρονικό.
Θα πάρω για παράδειγμα την Ελλάδα. Συμπεριλαμβανόμαστε στις «ανεπτυγμένες» χώρες, ενημερωτικά events συμβαίνουν συνέχεια και ο κόσμος ακόμα ούτε γνωρίζει ακριβώς τι είναι ο HIV, ούτε πως μεταδίδεται. Πολλοί δε, υποστηρίζουν ακόμα ότι ο ιός μεταδίδεται με το σάλιο. Οι περισσότεροι μας δεν έχουμε εξετασθεί ποτέ για τον ιό, ενώ αρκετοί επιλέγουν να μην χρησιμοποιούν και προφυλακτικό κατά τις σeξουαλικές τους επαφές.
Είμαι βέβαιη ότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία δεν γνωρίζουν ότι «όποιος έχει λάβει αίμα πριν από το 1992 -οπότε δεν υπήρχαν οι εξετάσεις για τον HIV- θα πρέπει να εξετασθεί σαν άτομο με σημαντικές πιθανότητες να έχει τον ιό». Πόσο μάλλον στις χώρες που αυτά δεν μπορούν να τα φανταστούν καν, οι επιβεβαιωμένες περιπτώσεις οροθετικών (25 εκατομμύρια) είναι ελάχιστες συγκριτικά με τον πραγματικό αριθμό. Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι έχουν τον ιό αλλά δεν κάνουν και κάτι για να προστατευτούν. Το σeξ (συναινετικό και μη) χωρίς προφυλάξεις κυριαρχεί στο άνω του 90% των περιπτώσεων.
Με λίγα λόγια η Δύση αν καταφέρει να περιορίσει το στίγμα, θα καταφέρει να νικήσει τον ιό αλλά η Αφρική φαίνεται πως βουλιάζει όλο και περισσότερο σε αυτόν τον «βούρκο».
Ας μιλήσουν οι αριθμοί
Από τους 37 εκατομμύρια επιβεβαιωμένους οροθετικούς, στην Αφρική συναντώνται οι 25.4 εκατομμύρια, ενώ ο αμέσως επόμενος μεγάλος αριθμός είναι στην Αμερική, με 3.7 εκατομμύρια οροθετικούς. Στην Ευρώπη ο αριθμός ανέρχεται στους 2.6 εκατομμύρια.
Τα ποσοστά δείχνουν αύξηση των οροθετικών στην Αφρική αλλά μείωση στον υπόλοιπο κόσμο.
Αφρική
- 25.4 εκατ. οροθετικοί το 2020
- 880.000 νέα μολύνσεις
- 460.000 θάνατοι
Αμερική
- 3.7 εκατ. οροθετικοί το 2020
- 150.000 νέα μολύνσεις
- 45.000 θάνατοι
Ευρώπη
- 2.6 εκατ. οροθετικοί το 2020
- 170.000 νέα μολύνσεις
- 40.000 θάνατοι
Ατομική ή πολιτική ευθύνη
Για όλους μας η πανδημία της Covid-19 αποτέλεσε αγκάθι και φρένο σε πολλά πράγματα της ζωής μας. Η καθημερινότητα και οι σχέσεις μας έπρεπε να ξανα συναρμολογηθούν με βάση τα δεδομένα της νέας πανδημίας. Για τους οροθετικούς – που ζουν ήδη μέσα στη δική τους επιδημία – τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά. Βλέπουν την πολιτεία να λαμβάνει σκληρά μέτρα, ώστε να προάγει τη δημόσια υγεία κάτι που για τη δική τους την ασθένεια δεν έκανε.
Βλέπουν την κοινωνία και την πολιτεία να σφυρούν με αδιαφορία. Μιλάμε για ατομική ευθύνη και για το ότι πρέπει να πάμε για τακτικές εξετάσεις, όμως δεν γίνεται το ίδιο συχνά λόγος για την πολιτική ευθύνη και για τη σeξουαλική διαπαιδαγώγηση που είναι σε «μεσαιωνικά» επίπεδα.
Τα τελευταία χρόνια και μετά κόπων και βασάνων οι άνθρωποι νιώθουν πιο άνετα να μιλούν για τη σeξουαλικότητά τους, ενώ ακόμα δυσκολεύονται να βρουν και να μάθουν για τη σeξουαλική τους κατεύθυνση. Για εμένα – όπως και για πολλούς – το πρόβλημα έγκειται στο σχολείο και το πως το σχολικό πρόγραμμα έχει αποκλείσει την σeξουαλική διαπαιδαγώγηση και την έχει αντικαταστήσει με την διαπαιδαγώγηση της αποχής.
Ίσως αν αντί να λέγαμε στα παιδιά μας να μην κάνουν σeξ τους μιλάγαμε για τους κινδύνους και τις απολαύσεις του, χωρίς να τα κάνουμε να ντρέπονται, τα παιδιά αυτά θα μεγάλωναν σε ενσυνείδητους ενήλικες.
Επιπλέον θα πρέπει να ξανά αναφέρουμε το κομμάτι της πρόληψης. Αν η κοινωνία είχε αποδεχτεί τους θετικούς στον HIV, όπως τους θετικούς στην Covid-19, τότε σίγουρα η πρόληψη, είτε με τους τακτικούς ελέγχους είτε με την φαρμακευτική αγωγή, θα έφερνε άλλα αποτελέσματα.
Για μια ακόμα φορά καταλήγουμε στο εξής ερώτημα που ξεκινά και που σταματά η πολιτική ευθύνη και που η εθνική. Νομίζουμε ότι κάτι που συμβαίνει σε κάποιο άλλο μέρος του πλανήτη δεν μας επηρεάζει. Μάλλον και εμείς πρέπει να δίνουμε περισσότερη προσοχή όσο πηγαίνουμε σχολείο.
Για όσους ζουν και παλεύουν κάθε μέρα με τον HIV, για όσους έχουν καταφέρει να τον κάνουν μη ανιχνεύσιμο και για όσους ανακάλυψαν πρόσφατα ότι είναι οροθετικοί η μέρα αυτή σας αξίζει. Μπράβο σας και καλή δύναμη.
Μπορεί να είναι και ο διπλανός σας οροθετικός μην το κάνετε να φοβάται να το πει. Ας επενδύσουμε στην πρόληψη και την ενημέρωση.
1 Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά του HIV
