Η ρωσική εισβολή ξύπνησε πολλούς φόβους σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Και απ’ ότι φαίνεται, λίγους περισσότερους στην Ελβετία, στην οποία όλοι οι κάτοικοι έχουν εξασφαλίσει μια θέση σε υπόγεια καταφύγια, μια πρακτική που ξαναέγινε τάση, μετά από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.

Τα καταφύγια αυτά την δεκαετία του 1960 είχαν γίνει υποχρεωτικά και αποτελούν μέρος της γενικότερης ελβετικής ταυτότητας, όπως η σοκολάτα, τα ρολόγια και οι τράπεζες. Ωστόσο εδώ και κάποια χρόνια, η αρχική τους λειτουργία είχε ξεχαστεί και πολλοί ήταν εκείνοι που τα χρησιμοποιούσαν σαν αποθήκες, κυρίως για κρασιά. Οι πόρτες τους είναι πάχους 25 εκατοστών από μπετόν αρμέ και οι τοίχοι τους είναι εξίσου γεροί.

Η χώρα λοιπόν ακολουθεί το μότο «μία θέση προστασίας για κάθε κάτοικο». Δηλαδή σχεδόν 9 εκατομμύρια θέσης στα 365 χιλιάδες ιδιωτικά και δημόσια καταφύγια, κάτι που καλύπτει τον πληθυσμό σε κάτι περισσότερο από 100%.

Βέβαια, υπάρχουν διαφορές από πόλη σε πόλη. Η Γενεύη για παράδειγμα υστερεί και έχει ποσοστό κάλυψης που φτάνει μετά βίας το 75%. Αν ένας ιδιοκτήτης ακινήτου στην πόλη αυτή αρνηθεί να χτίσει καταφύγιο, τότε πρέπει να πληρώσει 780 ευρώ το άτομο για μια θέση, με το ποσό να αλλάζει ανάλογα με το καντόνι.

Οι χώροι αυτοί, όπως εξηγεί ο επικεφαλής της υπηρεσίας πολιτικής προστασίας και στρατιωτικών υποθέσεων Νίκολα Σκιλάτσι στο AFP, εξυπηρετούν «ιδίως σε περίπτωση βομβαρδισμού και πυρηνικής επίθεσης για προστασία από το ωστικό κύμα, τον μολυσμένο αέρα». Τα καταφύγια σε περιόδους ειρήνης χρησιμοποιούνται ως κάβες, αλλά σε αυτά μπορείς να βρεις τουαλέτες και κρεβάτια έτοιμα για να χρησιμοποιηθούν, αλλά και ένα σύστημα που φιλτράρει τον μολυσμένο αέρα.

Όπως αναφέρει πρόκειται για «ένα είδος κάψουλας, με εξόδους κινδύνου και αερόφρακτη κύρια έξοδο. Αν το κτήριο καταρρεύσει, το καταφύγιο παραμένει άθικτο». Ακόμα και αν χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς, όπως αποθήκες, στρατιωτικά καταλύματα ή προσωρινό κατάλυμα για όσους αιτούνται άσυλο, μπορούν να αδειάσουν μέσα σε λιγότερο από πέντε ημέρες.

Το κράτος δεν διέταξε ποτέ την κάθοδο στα καταφύγια, αν και υπήρξε σαν σκέψη μετά το πυρηνικό ατύχημα στο Τσέρνομπιλ. Όμως μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η συζήτηση επανήλθε στο προσκήνιο, αν και η πιθανότερη στιγμή να χρησιμοποιηθούν θα είναι ένα ατύχημα σε ελβετικό πυρηνικό εργοστάσιο.

Η ανησυχία του κόσμου ανάγκασε τις αρχές να δημοσιοποιήσουν έναν κατάλογο από χώρους και να υπενθυμίσουν πως κάθε σπίτι θα πρέπει να έχουν προμήθειες τουλάχιστον μιας εβδομάδας. Όσοι πάλι δεν διαθέτουν ιδιωτικά καταφύγια, έψαξαν να βρουν τη θέση που τους έχει κρατηθεί στα κρατικά.

«Η γεωπολιτική κατάσταση στην Ουκρανία αποτελεί μια αλλαγή. Υπήρξαν πάρα πολλές εύλογες ερωτήσεις εκ μέρους των πολιτών. Και ορισμένοι ιδιοκτήτες, που προτιμούσαν να πληρώσουν τον φόρο, κάνουν ένα βήμα πίσω», λέει ο Σκιλάτσι.

Η Μαρί Κλοντ Νορτ-Εκέρ, επικεφαλής της Υπηρεσίας πολιτικής και στρατιωτικής ασφάλειας του καντονιού της Γενεύης, εξήγησε στο γαλλικό πρακτορείο πως «οι άνθρωποι κατανοούν πως η Ουκρανία είναι πολύ κοντά. Οι άνθρωποι και οι κοινότητες θέτουν πάρα πολλές ερωτήσεις για τα καταφύγια».

Το κράτος ζήτησε ετοιμότητα και όπως παρεδέχεται η Νόρτ - Εκερ, «σήμερα, είμαστε σε κατάσταση προετοιμασίας, είμαστε έτοιμοι να θέσουμε προς αξιοποίηση». Για το πόσο θα επηρεαστεί η Ελβετία από χρήση πυρηνικών όπλων στην Ουκρανία, θα εξαρτηθεί από την ένταση και την εγγύτητα των πληγμάτων.

«Τα καταφύγια μπορεί να προσφέρουν στον πληθυσμό μια κάποια προσωρινή προστασία απέναντι σε ραδιολογικά συμβάντα. Ένας πυρηνικός πόλεμος σε μεγάλη κλίμακα θα ήταν ωστόσο καταστροφικός και καμία χώρα δεν μπορεί να προφυλαχθεί από τα αποτελέσματά του», υπογραμμίζει ο εκπρόσωπος του ομοσπονδιακού υπουργείου Άμυνας, Αντρέας Μούχερ, στο AFP.