Το Airbnb μπήκε στις ζωές μας από το 2008. Το timing αποδείχθηκε πολύ σωστό αφού ο κόσμος μπήκε σε μια περίοδο κρίσης που δημιούργησε την ανάγκη για πιο φθηνά καταλύματα στα ταξίδια του. Πολύς κόσμος βρήκε την ευκαιρία να βρει ένα έξτρα εισόδημα, ενώ δημιουργήθηκαν και νέες θέσεις εργασίας.

Ωστόσο μετά από μια 15ετία, έχουν δημιουργηθεί ορισμένα προβλήματα. Στον οργανωμένο τουρισμό που έχει πληγεί από την εκτεταμένη χρήση των πλατφορμών τύπου Airbnb, στην φυσιογνωμία της πόλης, στις τιμές των ενοικίων μακροχρόνιας μίσθωσης που έχουν γίνει απλησίαστες αλλά και στην φορολογία.

Τελικά το Airbnb είναι καλό για τον τουρισμό; Και πράγματι δημιουργεί τα παραπάνω προβλήματα; Ρωτήσαμε κάποιος ανθρώπους, μπήκαμε σε σελίδες στα social media και κάναμε μια προσεκτική έρευνα στο διαδίκτυο. Αυτό που ανακαλύψαμε είναι ότι αυτός ο τρόπος βραχυχρόνιας μίσθωσης έχει μια συμβολή σε όλα τα παραπάνω, αλλά δεν φταίει αυτό καθεαυτό αλλά η έλλειψη πλαισίου, στο οποίο θα πρέπει να ενταχθεί ώστε να λειτουργήσει ξεκάθαρα υπέρ της οικονομίας, του τουρισμού, των εισοδημάτων αλλά και της φυσιογνωμίας των πόλεων.

Τα στοιχεία

Μέσα στο 2023 η Ελλάδα κρατά την πρώτη θέση στη ζήτηση στον χώρο των βραχυχρόνιων μισθώσεων, όπως το Airbnb, έχοντας αύξηση 21% στις προκρατήσεις σε σχέση με πέρσι και έχοντας ξεπεράσει τα υψηλά επίπεδα του 2019. Το ίδιο συμβαίνει και με τους κύριους ανταγωνιστές της Ελλάδας, δηλαδή τη Γαλλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία.

Αυτό σημαίνει πως περισσότεροι τουρίστες έρχονται στη χώρα. Αλλά ταυτόχρονα παρατηρείται και κάτι που προκαλεί ανησυχία. Μπορεί λοιπόν να υπάρχει αύξηση στη ζήτηση της βραχυχρόνιας μίσθωσης, αλλά ταυτόχρονα παρατηρείται μείωση στα έσοδα, δηλαδή οι τουρίστες επισκέπτονται μεν τη χώρα, αλλά αφήνουν σε αυτή λιγότερα χρήματα.

Συγκεκριμένα το τετράμηνο Ιανουαρίου – Απριλίου οι μέσες δαπάνες των τουριστών έχουν μειωθεί κατά 9,6%. Οι τουρίστες φαίνεται να περνούν λιγότερα βράδια σε έναν προορισμό αλλά και να κάνουν λιγότερα έξοδα, ενώ υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό, όπως ο πληθωρισμός, τα ακριβά τουριστικά πακέτα, ο ανταγωνισμός κ.α.

Τα στοιχεία μέχρι στιγμής λένε ότι ο στόχος που είχε τεθεί δεν θα επιτευχθεί και πολλοί είναι εκείνοι που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για έναν πιο ενδελεχή προγραμματισμό με στροφή σε έναν ποιοτικότερο τουρισμό και όχι απλά στον ποσοτικό. Συγχρόνως η τωρινή κυβέρνηση καλείται αναγκαστικά πλέον να βρει μια λύση. Οι ξενοδόχοι που έχουν πληγεί από αυτή την εξίσωση, πιέζουν για κανόνες και αναμένουμε να δούμε το φορολογικό πλαίσιο, που τώρα δεν υπάρχει.

@Photo by Anastasia Rapti on Unsplash

Οι ξενοδόχοι

Τα ξενοδοχεία έχουν χάσει αρκετές από τις κρατήσεις τους τα τελευταία χρόνια. Το επιχείρημα της οικονομίας του διαμοιρασμού, έχει πέσει στο τραπέζι, με τους ξενοδόχους όμως να μην ζητούν να κλείσει κάποια πλατφόρμα αλλά ενταχθούν σε ένα πλαίσιο.

Τα ξενοδοχεία για παράδειγμα εντάσσονται σε κάποιους κανόνες και περιορισμούς που έχουν κόστος, όπως για παράδειγμα η υγιεινή, ενώ στον ανταγωνιστή που είναι οι πλατφόρμες αυτοί οι κανόνες δεν εφαρμόζονται. Το ίδιο συμβαίνει και στη φορολογία. Θα πρέπει τουλάχιστον αυτοί που χειρίζονται πολλά καταλύματα, να φορολογηθούν και να ελέγχονται ως ξενοδοχεία.

Πράγματι, αν κάνεις μια έρευνα στο διαδίκτυο, όλα γίνονται για το φθηνότερο κόστος, με τα πλεονεκτήματα των οργανωμένων μονάδων να είναι αρκετά περισσότερα. Το ζήτημα λοιπόν για όλους είναι ότι πρέπει να μπει ένα πλαίσιο στη λειτουργία. Αυτό ζητούν όλοι και σε Ελλάδα και εξωτερικό για καλύτερο τουρισμό συνολικά.

Τι συμβαίνει στην Ευρώπη

Υπάρχουν ευρωπαϊκές και μη πόλεις που έχουν πάρει μέτρα για το Airbnb. Στο Βερολίνο μετά από μια μικρή περίοδο απαγόρευσης, μπήκαν αυστηροί κανόνες. Όλοι θα πρέπει να έχουν άδεια για να νοικιάζουν τις ιδιοκτησίες τους μέσω πλατφόρμας. Επίσης όσοι νοικιάζουν τη δεύτερη κατοικία τους, μπορούν να το κάνουν μέχρι 90 ημέρες τον χρόνο.

Στο Άμστερνταμ, μπορεί κάποιος να νοικιάσει ένα ακίνητο μέχρι 30 ημέρες τον χρόνο, για περισότερο χρειάζεται ειδική άδεια. Στην Ρώμη, οι αρχές έχουν περιορίοσει πολύ τα καταλύματα τύπου Airbnb στο ιστορικό κέντρο της.

Στην Πορτογαλία δεν δίνουν πια άδεια σε καταλύματα τύπου Airbnb παρά μόνο σε μη αστικές περιοχές. Το 2021, η Βαρκελώνη έγινε η πρώτη πόλη που επέβαλε απαγόρευση, αφού δεν επιτρέπεται να νοικιάσει κάποιος κάποιο ακίνητο για λιγότερες από 31 ημέρες και μάλιστα υπάρχει ειδική ομάδα που κάνει αυστηρούς ελέγχους.

Το Λονδίνο επίσης έχει περιορίσει την ενοικίαση στις 90 ημέρες τον χρόνο, ενώ η Νέα Υόρκη απαγόρευσε την ενοικίαση μέσω πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης, με την Airbnb να καταθέτει μήνυση. Τον Ιούλιο θα μπουν αυτηροί κανόνες, με τους ιδιοκτήτες να πρέπειο να αποδείκνύουν ότι μένουν μαζί στο σπίτι που εποινικιάζουν με τους επισκέπτες.

@Photo by Joel Arbaje on Unsplash

Τι λένε οι ιδιοκτήτες Airbnb

Ιδιοκτήτες Airbnb μας είπαν ότι οικονομικά συμφέρει περισσότερο να έχουν τα ακίνητά τους στην πλατφόρμα Airbnb ή σε άλλες πλατφόρμες για βραχυχρόνια μίσθωση. Η περισσότερη δουλειά που προκύπτει και τα έξοδα, αξίζει τον κόπο αφού τα κέρδη δεν είναι τα ίδια σε σχέση με εκείνα της μακροχρόνιας μίσθωσης.

Επίσης, δεν πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο χαλάει τη φυσιογνωμία της γειτονιάς, αφού όπως λένε πολλές περιοχές έχουν αναβαθμιστεί από την παρουσία κατοικιών με βραχυχρόνια μίσθωση, έχοντας περισσότερη ασφάλεια αλλά και επιλογές.

Ωστόσο, συμφωνούν πως θα πρέπει να υπάρξει ένα νέο πλαίσιο για να μην γίνονται υπερβολές και να προκαλούν πρόβλημα στους κατοίκους της πόλης, ώστε να βρουν σπίτι για μακροχρόνια ενοικίαση, αφού και ο αριθμός τους έχει αυξηθεί αλλά και οι τιμές έχουν εκτοξευθεί.

Πράγματι, μιλήσαμε με μερικούς ανθρώπους που έψαχναν ή ψάχνουν σπίτια στο ευρύτερο κέντρο της Αθήνας και κάναμε μια έρευνα σε ομάδες στα social media. Οι τιμές είναι πολλές φορές εξωπραγματικές και για τα δεδομένα του ίδιου του σπιτιού αλλά και για την τσέπη του μέσου εργαζόμενου.

Το ίδιο συμβαίνει και με τους τουριστικούς προορισμούς.

Η αντίθετη άποψη

Η κυρία Α. στην Χαλκιδική για τρεις καλοκαιρινές περιόδους νοίκιαζε το κάτω μέρος τους σπιτιού της σε τουρίστες μέσω πλατφόρμας βραχυχρόνιας μίσθωσης. Πλέον, ακόμα και αν τα έσοδα έχουν μειωθεί, προτίμησε να το νοικιάσει σε μια οικογένεια με μακροχρόνια μίσθωση.

Παρόλο που χάνει χρήματα, αναφέρει πως έχει το κεφάλι της ήσυχο. Μάλιστα, έχει κάποιον να φυλάει το σπίτι όσο αυτή λείπει, φροντίζει το κήπο και επισκευάζει τις ζημιές. Έτσι έχει γλιτώσει χρόνο από τις εργασίες και δεν την πειράζει πολύ το ότι τα έσοδα της μειώθηκαν.

Το χτίσιμο δεσμών, οι λιγότερες υποχρεώσεις και το σταθερό εισόδημα ήταν καθοριστικός λόγος για την απόφαση. Θα γυρνούσε πάλι στην βραχυχρόνια μίσθωση; Δεν το αποκλείει, αλλά πλέον δεν είναι η πρώτη της επιλογή. Προτιμά να έχει ένα σίγουρο σταθερό εισόδημα και το κεφάλι της ήσυχο.

Ο τουρισμός, η φυσιογνωμία και η έλλειψη κατοικιών

Όπως είδαμε παραπάνω, μπορεί ποσοτικά να έχει ωφελήσει αλλά η ποιότητα του τουρισμού έχει πέσει. Κι αυτό γιατί έχουν αναφερθεί πολλές περιπτώσεις καταλυμάτων που δεν είναι σε καλή κατάσταση, κάτι που αποτρέπει τους τουρίστες να ερθουν ξανά. Επίσης, οι υπηρεσίες που προσφέρονται δεν αντιστοιχούν πολλές φορές στις τιμές, κάτι που βλέπουμε να ισχύει πολύ φέτος και στα νησία, με κυριότερο παράδειγμα την Μύκονο, που έχει αρκετή πτώση και στην επισκεψιμότητα αλλά και στον τζίρο της.

@Photo by Nick Night on Unsplash

Η φυσιογνωμία της Αθήνας αλλάζει έτσι κι αλλιώς. Πλέον, ο τουρισμός στην πρωτεύουσα κρατάει ολόκληρο τον χρόνο και η ανάγκη για καταλύματα είναι αυξημένη. Αυτό που ίσως χάνεται είναι η γειτονιά με την παλιά έννοια, με κάποιες περιοχές να έχουν χάσει την σχέση που έχουν συνήθως οι μόνιμοι κάτοικοι με τους μαγαζάτορες ή με όσους δουλεύουν στην περιοχή. Ωστόσο, η φυσιογνωμία σαν φυσιογνωμία δεν έχει πληγεί στο σύνολό της από αυτ’ά τα καταλύματα.

Οι μακροχρόνιες ενοικιάσεις κατοικιών από την άλλη, έχουν δεχθεί μεγάλο πλήγμα, ειδικά στο κέντρο των μεγάλων πόλεων, αλλά και στα νησιά, όταν υπάρχει ανάγκη για π.χ. καθηγητές ή άλλους επαγγελματιες που παίρνουν μετάθεση σε αυτά. Ωστόσο, αν και φυσικά έχει συμβάλλει στον περιορισμό του αριθμού των κατοικιών που μισθώνονται μακροχρόνια, δεν είναι ο μόνος λόγος που τα ενοίκια έχουν αυξηθεί.

Αυτό επιβεβαιώνεται και από μια έρευνα που είχε γίνει για το Βερολίνο με τίτλο «Airbnb εναντίον Βερολίνου», η οποία έφτασε στο συμπέρασμα πως για την αύξηση των ενοικίων και για την έλλειψη των διαμερισμάτων ευθύνονται μια σειρά από συνδυαστικούς παράγοντες και όχι μόνο τα διαμερίσματα τύπου Airbnb. Μόνο κάποιες γειτονιές άλλαξαν όπως κι εδώ. Άλλωστε στην Αθήνα υπάρχουν 7.500 μισθώσεις με αυτόν τον τρόπο που αντιπροσωπεύουν μόλις το 5% των διαθέσιμων και κλειστών διαμερισμάτων στην Αττική, πράγμα που δεν μπορεί από μόνο του να φέρει τις αυξήσεις. 

Photo by Nick Night on Unsplash

Η ανάγκη πλαισίου

Όλα οδηγούν στην ανάγκη πλαισίου. Χρειάζεται να μπουν κανόνες, στη φορολογία, ώστε ο ανταγωνισμός να είναι πιο υγιής, στην υγιεινή, όπου όλα θα ελέγχονται ισόνομα και ισόποσα, κάτι που διαφέρει για κάποιον που υπενοικιάζει το σπίτι του για έναν ή δυο μήνες και εκείνους που νοικιάζουν 20 ή 30 διαμερίσματα ολόκληρο τον χρόνο. Αλλά και μια γενικότερη οργάνωση που δεν θα βασίζεται στην ποσότητα των επισκεπτών αλλά σε έναν ποιοτικότερο τουρισμό στο σύνολό του, ο οποίος θα βοηθήσει όλους όσους έχουν κέρδος από αυτόν. 

Χωρίς πλαίσιο, οι πλατφόρμες τύπου Airbnb δεν κάνουν απάραίτητα καλό στον τουρισμό λοιπόν, όπως λένε και τα στοιχεία. Σε μερικές περιπτώσεις δημιουργεί προβλήματα, αν και τα προβλήματα που έχουν προκύψει είναι ένας συνδυασμός πραγμάτων και δεν έχουν μόνο έναν φταίχτη. Η ανάγκη πλαισίου λοιπόν είναι η μόνη λύση για να λυθεί μέρος του προβλήματος και να ωφελήσει τους πάντες κάνοντας ταυτόχρονα καλύτερο και τον τουρισμό.