Δορυφορικές εικόνες που δημοσιεύτηκαν στο CNN, δείχνουν πως κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών, η Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Κίνα έχουν κατασκευάσει νέες εγκαταστάσεις και έχουν σκάψει νέες σήραγγες στους χώρους πυρηνικών δοκιμών.

Αν και δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι η Ρωσία, οι ΗΠΑ ή η Κίνα προετοιμάζονται για επικείμενη πυρηνική δοκιμή, οι εικόνες, που αποκτήθηκαν και παρασχέθηκαν από διακεκριμένο αναλυτή σε μελέτες στρατιωτικής μη διάδοσης, απεικονίζουν πρόσφατες επεκτάσεις σε τρεις χώρους πυρηνικών δοκιμών σε σύγκριση με μόλις λίγα χρόνια πριν.

Τι δείχνουν οι εικόνες του δορυφόρου

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του CNN, η μία εγκατάσταση λειτουργεί στην περιοχή Xinjiang της Κίνας, μία από τη Ρωσία σε ένα αρχιπέλαγος του Αρκτικού Ωκεανού και μία από τις ΗΠΑ στην έρημο της Νεβάδα.

«Οι δορυφορικές εικόνες των τελευταίων τριών έως πέντε ετών δείχνουν νέες σήραγγες κάτω από τα βουνά, νέους δρόμους και εγκαταστάσεις αποθήκευσης, καθώς και αυξημένη κυκλοφορία οχημάτων που εισέρχονται και εξέρχονται από τους χώρους», δήλωσε ο Τζέφρι Λιούις, επίκουρος καθηγητής στο Κέντρο Μελετών Μη Διάδοσης του Τζέιμς Μάρτιν στο Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών Middlebury.

Οι επεκτάσεις θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν έναν αγώνα δρόμου για τον εκσυγχρονισμό των τοποθεσιών πυρηνικών δοκιμών, μεταξύ της Ουάσιγκτον και των δύο αυταρχικών κυβερνήσεων, δήλωσαν αναλυτές.

Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν αναπτυχθεί οι υποδομές στους χώρους πυρηνικών δοκιμών Ρωσίας, Κίνας και ΗΠΑ

Πυρηνικές απειλές

Τα σχόλια του Lewis ήρθαν μετά την τοποθέτηση μιας εξέχουσας ομάδας πυρηνικών παρατηρητών, του Bulletin of the Atomic Scientists, νωρίτερα φέτος, του εμβληματικού ρολογιού Doomsday Clock, που δείχνει πόσο κοντά βρίσκεται ο κόσμος στην αυτοκαταστροφή, στα 90 δευτερόλεπτα πριν από τα μεσάνυχτα, την πιο επισφαλή ρύθμιση του ρολογιού από την ίδρυσή του το 1947.

Η ομάδα επικαλέστηκε τον πόλεμο στην Ουκρανία, που προκλήθηκε από την παράνομη εισβολή της Ρωσίας στη γειτονική χώρα τον Φεβρουάριο του 2022, ως κύριο λόγο για την απογοητευτική της εκτίμηση.

«Οι ελάχιστα συγκαλυμμένες απειλές της Ρωσίας για χρήση πυρηνικών όπλων υπενθυμίζουν στον κόσμο ότι η κλιμάκωση της σύγκρουσης – από ατύχημα, πρόθεση ή λάθος υπολογισμό – αποτελεί τρομερό κίνδυνο. Η πιθανότητα η σύγκρουση να ξεφύγει από τον έλεγχο οποιουδήποτε παραμένει υψηλή», δήλωσε η ομάδα.

Με άλλα λόγια, το Ρολόι της Ημέρας της Κρίσεως δείχνει ότι υπάρχει υψηλότερος κίνδυνος σήμερα για το τέλος της ανθρωπότητας από ό,τι το 1953, όταν τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες, όσο και η Σοβιετική Ένωση πραγματοποίησαν δραματικές επίγειες δοκιμές πυρηνικών όπλων.

Τον περασμένο μήνα ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες απηύθυνε νέα έκκληση προς τις χώρες-κλειδιά να επικυρώσουν τη διεθνή συνθήκη που απαγορεύει τα πειράματα τόσο για ειρηνικούς όσο και για στρατιωτικούς σκοπούς

Ο Lewis επεσήμανε ότι οι απροσδόκητα κακές επιδόσεις του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος της ώθησης για τη Μόσχα να εξετάσει το ενδεχόμενο επανάληψης των πυρηνικών δοκιμών.

Σταδιακή ανάπτυξη πυρηνικών τοποθεσιών σε Ρωσία και Κίνα

Ακόμη και όταν ο ρωσικός στρατός εισέβαλε στην Ουκρανία πέρυσι, οι αναλυτές είδαν επίσης μια επέκταση του χώρου πυρηνικών δοκιμών της χώρας στη Novaya Zemlya στο αρχιπέλαγος του Αρκτικού Ωκεανού. Στα μέσα Αυγούστου, η εγκατάσταση απέκτησε νέο σκοπό όταν ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού πραγματοποίησε επίσκεψη, σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας.

Η τοποθεσία Novaya Zemlya χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τη Σοβιετική Ένωση για τη διεξαγωγή πυρηνικών δοκιμών το 1955 μέχρι την τελευταία υπόγεια έκρηξη της ΕΣΣΔ το 1990. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, στην τοποθεσία έγιναν συνολικά 130 δοκιμές με περισσότερες από 200 συσκευές, σύμφωνα με μια ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science and Global Security.

Δορυφορικές εικόνες που περιήλθαν στην κατοχή του CNN έδειξαν ότι από το 2021 έως το 2023 έχουν γίνει εκτεταμένες κατασκευές στο πεδίο δοκιμών Novaya Zemlya, με πλοία και νέα εμπορευματοκιβώτια να καταφθάνουν στο λιμάνι του, οι δρόμοι να κρατούνται ελεύθεροι το χειμώνα και σήραγγες να σκάβονται βαθιά μέσα στα βουνά της Αρκτικής.

Ο δορυφόρος ανίχνευσε αυξημένη δραστηριότητα και στην Κίνα

Αυξημένη δραστηριότητα εντοπίστηκε επίσης στο κινεζικό πεδίο πυρηνικών δοκιμών στο Lop Nur, μια αποξηραμένη αλμυρή λίμνη ανάμεσα σε δύο ερήμους στην αραιοκατοικημένη δυτική Κίνα.

Δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι τα τελευταία χρόνια έχει ανασκαφεί μια νέα, πέμπτη υπόγεια σήραγγα και έχουν κατασκευαστεί νέοι δρόμοι. Μια σύγκριση των εικόνων που λήφθηκαν το 2022 και το 2023 δείχνει ότι ο σωρός των λατομείων αυξάνεται σταθερά σε μέγεθος, γεγονός που οδηγεί τους αναλυτές να πιστεύουν ότι οι σήραγγες επεκτείνονται, δήλωσε ο Lewis.

Επιπλέον, η κύρια περιοχή διοίκησης και υποστήριξης έχει δει νέα κατασκευαστικά έργα. Ένας νέος αποθηκευτικός χώρος χτίστηκε το 2021 και το 2022, ο οποίος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αποθήκευση εκρηκτικών υλών, πρόσθεσε.

Δραστηριότητα στην έρημο της Νεβάδα

Οι ΗΠΑ δημοσιεύουν κάθε λίγα χρόνια μια μη διαβαθμισμένη έκδοση της Επισκόπησης Πυρηνικής Στάσης, η οποία παρέχει μια επισκόπηση του ρόλου των πυρηνικών όπλων στη στρατηγική ασφαλείας τους.

Η πιο πρόσφατη έκθεση, που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Οκτώβριο, ανέφερε ότι η Ουάσινγκτον θα εξετάσει το ενδεχόμενο χρήσης πυρηνικών όπλων μόνο σε «ακραίες περιστάσεις». Ωστόσο, ανέφερε επίσης ότι οι ΗΠΑ δεν υιοθετούν μια «πολιτική μη πρώτης χρήσης», διότι αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα ένα «απαράδεκτο επίπεδο κινδύνου» για την ασφάλειά τους.

Οι ΗΠΑ διεξήγαγαν την τελευταία υπόγεια δοκιμή τους το 1992, αλλά ο Λιούις δήλωσε ότι οι ΗΠΑ διατηρούν εδώ και καιρό τον εαυτό τους σε κατάσταση ετοιμότητας για μια πυρηνική δοκιμή, έτοιμες να αντιδράσουν εάν ένας από τους αντιπάλους τους κινηθεί πρώτος.Οι εμπορικές δορυφορικές εικόνες, που ελήφθησαν πάνω από το χώρο πυρηνικών δοκιμών στη Νεβάδα, επίσημα γνωστό ως Nevada National Security Site, δείχνουν ότι μια υπόγεια εγκατάσταση – το συγκρότημα U1a – επεκτάθηκε σημαντικά μεταξύ 2018 και 2023.

Η Διοίκηση Εθνικής Ασφάλειας (NNSA), ένας βραχίονας του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας που επιβλέπει την τοποθεσία, λέει ότι το εργαστήριο προορίζεται για τη διεξαγωγή «υποκρίσιμων» πυρηνικών πειραμάτων, μια μακροχρόνια πρακτική που αποσκοπεί στη διασφάλιση της αξιοπιστίας των όπλων στο σημερινό απόθεμα χωρίς δοκιμές πλήρους κλίμακας.

Επέκταση των υποδομών που βρίσκονται στην επιφάνεια

Μια έκθεση από το Γραφείο Κυβερνητικής Λογοδοσίας των ΗΠΑ (GAO) που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο αναφέρει ότι οι ΗΠΑ θα κατασκευάσουν δύο συσκευές μέτρησης στην περιοχή της Νεβάδα για να «κάνουν μετρήσεις πλουτωνίου κατά τη διάρκεια υποκρίσιμων πειραμάτων». Οι συσκευές και οι σχετικές βελτιώσεις των υποδομών, που απαιτούνται «για την ενημέρωση των σχεδίων εκσυγχρονισμού του αποθέματος πυρηνικών όπλων», θα κοστίσουν περίπου 2,5 έως 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια και θα είναι έτοιμες έως το 2030, σύμφωνα με την έκθεση του GAO.

Εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας δήλωσε επίσης στο CNN ότι παρακολουθεί στενά τις στρατιωτικές δραστηριότητες της Ρωσίας, αλλά πρόσθεσε ότι «δεν έχει δει κανένα λόγο να προσαρμόσουμε τη δική μας πυρηνική στάση».

Ωστόσο, η επέκταση των εγκαταστάσεων στο πεδίο δοκιμών της Νεβάδα θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τους φόβους στη Μόσχα και το Πεκίνο ότι η Ουάσινγκτον μπορεί να προετοιμάζεται για μια πυρηνική δοκιμή – διότι ενώ και οι δύο χώρες θα μπορούσαν να δουν την ανάπτυξη από δορυφορικές εικόνες, δεν έχουν τη δυνατότητα να επαληθεύσουν ανεξάρτητα τι συμβαίνει στο εσωτερικό, δήλωσε ο Lewis.

Τέτοιες αντιλήψεις μπορεί να γίνουν επικίνδυνες, ειδικά στην τρέχουσα εποχή με το φόβο και την έλλειψη εμπιστοσύνης σε όλες τις πλευρές. Αν το κάνουν, ο κόσμος θα το μάθει – οποιαδήποτε μεγάλη υπόγεια έκρηξη είναι πιθανό να εντοπιστεί από το Διεθνές Σύστημα Παρακολούθησης (IMS), ένα δίκτυο 337 εγκαταστάσεων που παρακολουθεί τον πλανήτη για σημάδια πυρηνικών εκρήξεων.

Γιατί γίνονται οι πυρηνικές δοκιμές

Παρόλα αυτά αν και οι τρεις χώρες έχουν αναστείλει τις πυρηνικές δοκιμές από τη δεκαετία του 1990, τι θα μπορούσαν να κερδίσουν από την επανάληψη αυτών των δοκιμών; Ο Lewis δήλωσε ότι ένας λόγος για τις δοκιμές, ειδικά για την Κίνα, είναι να αποκτήσει πιο ενημερωμένα δεδομένα για τα μοντέλα υπολογιστών που δείχνουν τι θα κάνει μια πυρηνική έκρηξη. Διότι ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία έχουν πραγματοποιήσει εκατοντάδες δοκιμές, η Κίνα έχει κάνει μόνο περίπου 40 και έχει σημαντικά λιγότερα σημεία δεδομένων.

Άλλοι επισημαίνουν ότι οι μεγάλες δυνάμεις δεν έχουν δοκιμάσει πυρηνικά όπλα χαμηλής απόδοσης, τα οποία παράγουν μια μικρότερη πυρηνική έκρηξη που μπορεί να στοχεύσει σε μια συγκεκριμένη μονάδα ή σχηματισμό στο πεδίο της μάχης, αντί να καταστρέψει μια μεγάλη πόλη.

«Τέτοια όπλα είναι απίθανο να είναι διαθέσιμα χωρίς δοκιμές»

Σε μια έκθεση του 2022 για το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη, οι ερευνητές Michael Frankel, James Scouras και George Ullrich προτείνουν ότι οι ΗΠΑ μπορεί να διστάσουν να προβούν σε αντίποινα για μια ρωσική επίθεση χαμηλής απόδοσης επειδή δεν έχουν δοκιμάσει τους τύπους των όπλων που θα χρειαζόταν να χρησιμοποιήσουν.

Ειδικότερα, αναφέρει η έκθεση, μικρότερα πυρηνικά όπλα, με απόδοση μικρότερη του ενός κιλοτόνου (για σύγκριση, η ατομική βόμβα που έριξαν οι ΗΠΑ στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας το 1945 είχε απόδοση περίπου 15 κιλοτόνων), τα οποία μπορούν να παραδοθούν από αεροσκάφη ή πλοία, έχουν προταθεί ως αποτρεπτικό μέσο στις ρωσικές πυρηνικές απειλές. «Τέτοια όπλα είναι απίθανο να είναι διαθέσιμα χωρίς δοκιμές», αναφέρει η έκθεση.

Πόσες δοκιμές έχουν κάνει οι χώρες αυτές

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η πρώτη πυρηνική δύναμη στον κόσμο, έχουν πραγματοποιήσει 1.032 δοκιμές, η πρώτη το 1945 και η τελευταία το 1992, σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών. Η Σοβιετική Ένωση -η σημερινή Ρωσία- πραγματοποίησε 715 μεταξύ 1949 και 1990, ενώ η Κίνα έκανε 45 δοκιμές μεταξύ 1964 και 1996.

Ο Lewis πίστευε ότι η επιθυμία των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Κίνας να είναι οι πρώτες που θα αναπτύξουν τα όπλα του μέλλοντος ενσταλάζει επίσης την ανάγκη για πυρηνικές δοκιμές αυτών των πιθανών συστημάτων.

Κάποια από αυτά μπορεί σύντομα να βρίσκονται στο ρωσικό οπλοστάσιο, καθώς ο Πούτιν έχει καυχηθεί για όπλα όπως μια πυρηνικά εξοπλισμένη τορπίλη και έναν πυρηνοκίνητο πύραυλο κρουζ. «Βρισκόμαστε στα πρόθυρα αυτού του είδους μέλλοντος επιστημονικής φαντασίας όπου αναβιώνουν όλες αυτές οι τρομερές ιδέες από τον Ψυχρό Πόλεμο», δήλωσε ο Lewis.