Για πρώτη φορά τα κουνούπια τίγρης ήταν ενεργά κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου (Δεκέμβριο του 2023 και Ιανουάριο του 2024) - Μπορεί το να έχουμε κουνούπια να ζουζουνίζουν όλο τον χρόνο να γίνει ο κανόνας;

Μέχρι σήμερα, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων κατηγοριοποιεί το κουνούπι τίγρης όπως έχει εδραιωθεί σε 13 από αυτές τις χώρες, με εξέχουσα θέση στην περιοχή της Μεσογείου.

Η διευρυνόμενη κατανομή του αντιπροσωπεύει έναν αξιοσημείωτο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Η κλιματική αλλαγή συμβάλλει στην επέκτασή του, επιτρέποντάς του να πολλαπλασιάζεται σε μεγαλύτερα υψόμετρα και γεωγραφικά πλάτη.

Για παράδειγμα, στην περιοχή της Αττικής, η παρουσία του κουνουπιού τίγρη εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2008. Αυτή η ανακάλυψη οδήγησε στη δημιουργία ενός δικτύου επιτήρησης ωοτοκίας, το οποίο αποκάλυψε την ευρεία εξάπλωση του κουνουπιού στην Αθήνα, όπου είναι το κυρίαρχο είδος.

Εχει ο καιρός... κουνούπια

"Οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες το χειμώνα είναι ο κυριότερος λόγος που συναντάμε κουνούπια (ή μάλλον, μας συναντάνε) αυτήν την εποχή" αναφέρει στο E-Daily η ΕΛένη Κουτσογεωργίου, εντομολόγος (MSc PhD Candidate in Chemical Ecology).

"Η κλιματική αλλαγή έχει οδηγήσει σε θερμοκρασίες καλοκαιριού το Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο. Ο βιολογικός κύκλος των κουνουπιών εξαρτάται σημαντικά από τις επικρατούσες θερμοκρασίες, έτσι λοιπόν εφόσον οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για την ταχύτατη αναπαραγωγή τους, η παρουσία τους είναι αισθητή ακόμα και μέσα  στο χειμώνα. Φυσικά, ο βιολογικός κύκλος των κουνουπιών διαφέρει ανάλογα με το είδος, τα περισσότερα όμως από αυτά ζουν και αναπαράγονται σε ένα εύρος θερμοκρασιών από 15ᵒC έως 30ᵒC. Τα έντομα από τη φύση τους είναι εξαιρετικά προσαρμοστικοί οργανισμοί, επομένως οι φυσιολογικές τους λειτουργίες και διεργασίες επιδέχονται μικρές αλλαγές ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος (θερμοκρασία, υγρασία, διάρκεια ημέρας/νύχτας)".

Έπαιξαν ρόλο τα στάσιμα νερά της Θεσσαλίας;

"Σύμφωνα με τα πρόσφατα δεδομένα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, ναι, τα στάσιμα λιμνάζονται νερά στη Θεσσαλία έχουν προκαλέσει αύξηση του πληθυσμού των κουνουπιών, κάτι το οποίο οδηγεί και σε ανησυχία για την εξάπλωση ασθενειών που μεταδίδονται μέσω των κουνουπιών" αναφέρει η κα. Κουτσογεωργίου, εξηγώντας "Τα θηλυκά κουνούπια αποθέτουν τα αυγά τους σε στάσιμα νερά και οι προνύμφες τους είναι υδρόβιες, δηλαδή αναπτύσσονται μέσα στο νερό. Οι βροχοπτώσεις λοιπόν, καθώς και τα λιμνάζοντα νερά δημιουργούν το ιδανικό περιβάλλον επώασης και ανάπτυξης μεγάλου πληθυσμού κουνουπιών".

Θα πρέπει να ζήσουμε μαζί τους και το χειμώνα;

"Όπως ανέφερα και παραπάνω, πρόκειται για έναν οργανισμό εξαιρετικά προσαρμοστικό. Τα αποτελέσματα των εντομολογικών παρατηρήσεων που γίνονται ανά περιοχή μας δείχνουν ότι τα «γνώριμα» είδη κουνουπιών έχουν πλέον σταθερή παρουσία και τους χειμερινούς μήνες. Αυτό, βέβαια, δεν περιορίζεται στα κουνούπια, αλλά και σε άλλα είδη εντόμων που έχουν προσαρμόσει τον βιολογικό τους κύκλο στα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής. Φαίνεται πως έχει μετατοπιστεί και επεκταθεί ο χρόνος δραστηριότητας των κουνουπιών και των εντόμων γενικότερα, κάτι το οποίο εντείνει και την ανάγκη συντονισμού ενός λεπτομερούς δικτύου εντομολογικών παρατηρήσεων και έρευνας."

Ποια άλλα είδη κουνουπιού έχουν σταθερή παρουσία;

"Εκτός από τα κοινά κουνούπια του γένους Culex, ο ECDC και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχουν προειδοποιήσει και για την είσοδο και επικράτηση του Aedes albopictus (κουνούπι Ασιατικός τίγρης) στην Ευρώπη και τον κίνδυνο να μεταδώσει μολυσματικές ασθένειες στον άνθρωπο.

Χρειάζεται να ανησυχήσουμε για την δημόσια υγεία;

Η κατάσταση στην Ελλάδα δεν είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς γίνονται τακτικές δειγματοληψίες για την καταγραφή του πληθυσμού αλλά και της μολυσματικότητας των κουνουπιών αυτών. Αυτό που έχουμε να κάνουμε εμείς είναι να ακολουθούμε τις οδηγίες του ΕΟΔΥ περί προστασίας από τσιμπήματα κουνουπιών και… να κόψουμε το πολύ αλκοόλ, καθώς τα κουνούπια εντοπίζουν και προσελκύονται από το εκπεμπόμενο διοξείδιο του άνθρακα σε απόσταση μέχρι και 48 μέτρων!" καταλήγει.