Ένα σενάριο από ταινία τρόμου αποκαλύπτεται μέσα από απόρρητα ρωσικά αρχεία που φέρνουν στο φως οι Financial Times τα οποία και μιλούν για πρόβες της Ρωσίας του Βλαντιμίρ Πούτιν για πιθανή πυρηνική σύγκρουση με μεγάλη παγκόσμια δύναμη.

Συγκεκριμένα σύμφωνα με το ρεπορτάζ των Financial Times με τίτλο «Διαρροή ρωσικών στρατιωτικών αρχείων αποκαλύπτουν τα κριτήρια για πυρηνικό χτύπημα» η Μόσχα έχει εξετάσει τα ενδεχόμενα πυρηνικής σύγκρουσης με πιθανό σενάριο εισβολής στην επικράτειάς της από την Κίνα. Τα απόρρητα έγγραφα, τα οποία είδαν οι Financial Times, περιγράφουν τα κριτήρια για τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων που είναι χαμηλότερα από αυτά που η Ρωσία έχει ποτέ παραδεχτεί δημοσίως, σύμφωνα με εμπειρογνώμονες που εξέτασαν και επαλήθευσαν τα έγγραφα.

Το πακέτο των εγγράφων αποτελείται από 29 απόρρητα ρωσικά στρατιωτικά αρχεία που συντάχθηκαν μεταξύ 2008 και 2014, συμπεριλαμβανομένων σεναρίων για πολεμικές ασκήσεις και τη χρήση πυρηνικών όπλων. Τα κριτήρια για μια ενδεχόμενη πυρηνική απάντηση κυμαίνονται από μια εχθρική εισβολή στο ρωσικό έδαφος έως πιο συγκεκριμένες αφορμές, όπως η καταστροφή του 20% των υποβρυχίων στρατηγικών βαλλιστικών πυραύλων της Ρωσίας.

«Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε έγγραφα όπως αυτό να αναφέρονται στη δημοσιότητα», δήλωσε ο Alexander Gabuev, διευθυντής του Carnegie Russia Eurasia Center στο Βερολίνο. «Δείχνουν ότι το κατώφλι για τη χρήση πυρηνικών όπλων είναι αρκετά χαμηλό, εάν το επιθυμητό αποτέλεσμα δεν μπορεί να επιτευχθεί με συμβατικά μέσα», τονίζει.

Τα τακτικά πυρηνικά όπλα της Ρωσίας, τα οποία μπορούν να μεταφερθούν με πυραύλους που εκτοξεύονται από ξηρά ή θάλασσα ή από αεροσκάφη, έχουν σχεδιαστεί για περιορισμένη χρήση στο πεδίο της μάχης στην Ευρώπη και την Ασία, σε αντίθεση με τα μεγαλύτερα «στρατηγικά» όπλα που προορίζονται να στοχεύσουν τις ΗΠΑ. Οι σύγχρονες τακτικές κεφαλές μπορούν ακόμη να απελευθερώσουν σημαντικά περισσότερη ενέργεια από τα όπλα που έπεσαν στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα το 1945.

Αν και τα αρχεία χρονολογούνται πριν από 10 και πλέον χρόνια, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι παραμένουν σχετικά με το σημερινό ρωσικό στρατιωτικό δόγμα. Τα έγγραφα παρουσιάστηκαν στους FT από δυτικές πηγές. Τα αμυντικά σχέδια αποκαλύπτουν τις βαθιά ριζωμένες υποψίες για την Κίνα μεταξύ της ελίτ ασφαλείας της Μόσχας, ακόμη και όταν ο Πούτιν άρχισε να διαμορφώνει μια συμμαχία με το Πεκίνο, η οποία ήδη από το 2001 περιελάμβανε μια συμφωνία για τη μη πραγματοποίηση πυρηνικού πρώτου πλήγματος.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, η Ρωσία και η Κίνα έχουν εμβαθύνει την εταιρική τους σχέση, ιδίως αφότου ο Σι Τζινπίνγκ ανέλαβε την εξουσία στο Πεκίνο το 2012. Ο πόλεμος στην Ουκρανία εδραίωσε το καθεστώς της Ρωσίας ως κατώτερου εταίρου στη σχέση τους, με την Κίνα να προσφέρει στη Μόσχα μια οικονομική σανίδα σωτηρίας για να βοηθήσει στην αποτροπή των δυτικών κυρώσεων. Ωστόσο, ακόμη και καθώς οι χώρες ήρθαν πιο κοντά, το εκπαιδευτικό υλικό δείχνει ότι η ανατολική στρατιωτική περιφέρεια της Ρωσίας έκανε πρόβες με πολλαπλά σενάρια που απεικόνιζαν μια κινεζική εισβολή.

Οι ασκήσεις προσφέρουν μια σπάνια εικόνα για το πώς η Ρωσία βλέπει το πυρηνικό της οπλοστάσιο ως ακρογωνιαίο λίθο της αμυντικής της πολιτικής - και πώς εκπαιδεύει τις δυνάμεις της ώστε να είναι σε θέση να πραγματοποιήσει ένα πρώτο πυρηνικό πλήγμα σε ορισμένες συνθήκες στο πεδίο της μάχης.

Μια άσκηση που περιγράφει μια υποθετική επίθεση από την Κίνα σημειώνει ότι η Ρωσία, η οποία για τους σκοπούς του πολεμικού παιγνίου βαφτίστηκε «Βόρεια Ομοσπονδία», θα μπορούσε να απαντήσει με ένα τακτικό πυρηνικό πλήγμα προκειμένου να σταματήσει τον «Νότο» από το να προχωρήσει με ένα δεύτερο κύμα εισβολής.

«Η διαταγή έχει δοθεί από τον αρχιστράτηγο... να χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα… σε περίπτωση που ο εχθρός αναπτύξει μονάδες δεύτερης ομάδας και ο Νότος απειλεί να επιτεθεί περαιτέρω προς την κατεύθυνση του κύριου πλήγματος», αναφέρεται στο έγγραφο.

Το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας αρνήθηκε ότι υπάρχουν λόγοι υποψίας για τη Μόσχα. «Η Συνθήκη Καλής Γειτονίας, Φιλίας και Συνεργασίας μεταξύ της Κίνας και της Ρωσίας έχει καθιερώσει νομικά την έννοια της αιώνιας φιλίας και της μη εχθρότητας μεταξύ των δύο χωρών», δήλωσε εκπρόσωπος.

«Η θεωρία της απειλής δεν έχει καμία βάση στην Κίνα και τη Ρωσία» από την άλλη εκπρόσωπος του Πούτιν. «Το κυριότερο είναι ότι το όριο για τη χρήση πυρηνικών όπλων είναι απολύτως διαφανές και διατυπώνεται στο δόγμα. Όσον αφορά τα έγγραφα που αναφέρονται, αμφιβάλλουμε έντονα για τη γνησιότητά τους», είπε.

Μια ξεχωριστή εκπαιδευτική παρουσίαση για αξιωματικούς του ναυτικού, που δεν σχετίζεται με τα πολεμικά παιχνίδια στην Κίνα, περιγράφει ευρύτερα κριτήρια για ένα πιθανό πυρηνικό πλήγμα, συμπεριλαμβανομένης της απόβασης του εχθρού σε ρωσικό έδαφος, της ήττας μονάδων που είναι υπεύθυνες για τη διασφάλιση συνοριακών περιοχών ή μιας επικείμενης εχθρικής επίθεσης με συμβατικά όπλα. Τα έγγραφα συνοψίζουν έναν συνδυασμό παραγόντων όπου οι απώλειες που θα υποστούν οι ρωσικές δυνάμεις «θα οδηγούσαν αμετάκλητα στην αποτυχία τους να σταματήσουν σημαντική εχθρική επίθεση, μια κρίσιμη κατάσταση για την κρατική ασφάλεια της Ρωσίας».

Άλλες πιθανές συνθήκες περιλαμβάνουν την καταστροφή του 20% των στρατηγικών υποβρυχίων βαλλιστικών πυραύλων της Ρωσίας, του 30% των πυρηνοκίνητων επιθετικών υποβρυχίων της, τριών ή περισσότερων καταδρομικών, τριών αεροδρομίων ή ένα ταυτόχρονο χτύπημα σε κύρια και εφεδρικά παράκτια κέντρα διοίκησης.

Ο στρατός της Ρωσίας αναμένεται επίσης να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει τα τακτικά πυρηνικά όπλα για ένα ευρύ φάσμα στόχων, όπως η «συγκράτηση κρατών από τη χρήση επιθετικότητας [...] ή την κλιμάκωση των στρατιωτικών συγκρούσεων, ή αναχαίτιση της επιθετικότητας, ή αποτροπή της απώλειας εδαφών από τις ρωσικές δυνάμεις και η αποτελεσματικότερη" λειτουργία του ρωσικού ναυτικού».

Ο Πούτιν δήλωσε τον περασμένο Ιούνιο ότι αισθάνεται «αρνητικά» σχετικά με τη χρήση τακτικών πυρηνικών χτυπημάτων, αλλά στη συνέχεια καυχήθηκε ότι η Ρωσία διαθέτει μεγαλύτερο μη στρατηγικό οπλοστάσιο από τις χώρες του ΝΑΤΟ. Ο Πούτιν δήλωσε πέρυσι ότι το ρωσικό πυρηνικό δόγμα επιτρέπει δύο πιθανά όρια για τη χρήση πυρηνικών όπλων: αντίποινα σε ένα πρώτο πυρηνικό πλήγμα από έναν εχθρό και εάν «η ίδια η ύπαρξη της Ρωσίας ως κράτος απειλείται ακόμη και αν χρησιμοποιηθούν συμβατικά όπλα».

Αλλά ο ίδιος ο Πούτιν πρόσθεσε ότι κανένα από τα δύο κριτήρια δεν ήταν πιθανό να ικανοποιηθεί και απέρριψε τις δημόσιες εκκλήσεις των σκληροπυρηνικών να μειωθεί το όριο.

Τα επίμαχα έγγραφα αντανακλούν μοτίβα που παρατηρήθηκαν σε ασκήσεις που ο ρωσικός στρατός πραγματοποιούσε τακτικές ασκήσεις πριν και μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία το 2022. Ενώ ο πρόεδρος της Ρωσίας έχει την αποκλειστική εξουσία να εξαπολύσει ένα πρώτο πυρηνικό πλήγμα, το χαμηλό όριο για την τακτική πυρηνική χρήση που ορίζεται στα έγγραφα συμμορφώνεται με ένα δόγμα που ορισμένοι δυτικοί παρατηρητές αναφέρουν ως «κλιμάκωση για την αποκλιμάκωση».

Σύμφωνα με αυτή τη στρατηγική, ένα τακτικό όπλο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αποτραπεί η εμπλοκή της Ρωσίας σε έναν εκτεταμένο πόλεμο, ιδίως σε έναν πόλεμο στον οποίο θα μπορούσαν να επέμβουν οι ΗΠΑ. Χρησιμοποιώντας αυτό που αποκαλεί «πρόκληση φόβου», η Μόσχα θα προσπαθούσε να τερματίσει τη σύγκρουση με τους δικούς της όρους, σοκάροντας τον αντίπαλο με την πρόωρη χρήση ενός μικρού πυρηνικού όπλου - ή εξασφαλίζοντας μια διευθέτηση μέσω της απειλής να το πράξει.