Βασικός προμηθευτής λιθίου για την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία καθίσταται η Σερβία. Tι σημαίνει αυτό;

What's the story;

Η Ευρώπη βρίσκεται στη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην καθαρή τεχνολογία ώστε να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Το λίθιο διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην παγκόσμια στροφή προς τη βιώσιμη και καθαρή ενέργεια. Σε αυτό το πλαίσιο, ήρθε στη ζωή μας, η "συμφωνία λιθίου" της Σερβίας. 

Μια μάλλον ξαφνική συνάντηση πραγματοποιήθηκε στην πρωτεύουσα της Σερβίας την περασμένη εβδομάδα. Η "συμφωνία λιθίου" της Σερβίας επανέρχεται ως μέρος μιας πρωτοβουλίας που αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες, το Βελιγράδι και το Βερολίνο ελπίζουν ότι θα αποτελέσει ένα τεράστιο πράσινο όφελος για την ήπειρο. Την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Jadar ανέλαβε η εταιρία Rio Tinto.

Το πρότζεκτ είχε ανασταλεί για χρόνια λόγω μεγάλων φόβων για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις αλλά ο πρόεδρος της Σερβίας, Aleksandar Vučić, δήλωσε ότι η αγγλοαυστραλιανή εταιρεία εξόρυξης Rio Tinto παρείχε “νέες εγγυήσεις” σχετικά με τα περιβαλλοντικά πρότυπα. 

Το μνημόνιο υπέγραψαν η υπουργός Ενέργειας και Ορυκτού πλούτου της Σερβίας Ντούμπραβκα Τζέντοβιτς και ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, αρμόδιος για την πράσινη ενέργεια, Μάρος Σέφτσοβιτς. Η Γερμανία τάχθηκε υπέρ της συμφωνίας παρά τη διαμάχη που έχει ξεσπάσει γύρω από αυτήν.

Γιατί η Σερβία δεν εχει ενταχθεί ακόμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση;

Η Σερβία είναι υποψήφια για ένταξη χώρα πάνω από 10 χρόνια, αλλά η διαδικασία προχωρά με πολύ αργούς ρυθμούς εν μέσω ανησυχιών στις Βρυξέλλες για ζητήματα όπως το κράτος δικαίου και η διαφθορά στην χώρα.

Tι ακριβώς είναι αυτή η συμφωνία λιθίου;

Η Σερβία φιλοδοξεί να γίνει ο μεγαλύτερος παραγωγός λιθίου στην Ευρώπη.  Το μεγαλύτερο απόθεμα λιθίου στη Σερβία βρίσκεται σε μια δυτική κοιλάδα που είναι πλούσια σε εύφορη γη και νερό.

Η κοιλάδα Jadar εκτιμάται ότι περιέχει 200 ​​εκατομμύρια τόνους μεταλλεύματος βορικού λιθίου, παρέχοντας τη δυνατότητα να καλύψει το 10% της παγκόσμιας ζήτησης λιθίου. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στην κατασκευή 1,1 εκατομμυρίων ηλεκτρικών οχημάτων ετησίως. Το ορυχείο προβλέπεται να ανοίξει το 2028. 

Σε τι μας εξυπηρετεί το λίθιο;

Το λίθιο είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό χημικό στοιχείο με πολλαπλές χρήσεις, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και σε εξειδικευμένες βιομηχανικές εφαρμογές. 

Χρησιμοποιείται ευρέως στις επαναφορτιζόμενες μπαταρίες ιόντων λιθίου, που βρίσκονται σε φορητές ηλεκτρονικές συσκευές όπως κινητά τηλέφωνα, φορητούς υπολογιστές και tablets αλλά και σε σε ηλεκτρικά οχήματα (EVs) και αποθηκευτικά συστήματα ενέργειας. Αλλά όχι μόνο - χρησιμοποιείται σε διάφορες μηχανικές και βιομηχανικές εφαρμογές λόγω της ανθεκτικότητάς τους στη θερμότητα και την υγρασία, σε μερικούς τύπους πυρηνικών αντιδραστήρων ως ψυκτικό υλικό λόγω της ικανότητάς του να απορροφά τη θερμότητα, σε διάφορες μηχανικές και βιομηχανικές εφαρμογές λόγω της ανθεκτικότητάς τους στη θερμότητα και την υγρασία.

Για τον πράσινο μετασχηματισμό της Ευρώπης, η προοπτική μιας τεράστιας προσφοράς λιθίου στην καρδιά της ηπείρου θα ήταν τεράστια ανακούφιση.

Ποιες χώρες προμηθεύουν την Ευρώπη με λίθιο;

Από το 2021, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υπογράψει συνεργασίες για να εξασφαλίσει την προμήθεια τέτοιων κρίσιμων πρώτων υλών με 14 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αργεντινής, της Νορβηγίας και της Ζάμπια. Γενικά, το μεγαλύτερο μέρος του λιθίου που χρησιμοποιεί η Ευρώπη αυτή τη στιγμή προέρχεται από την Ασία και τη Νότια Αμερική. Η πανδημία του COVID-19, η πλήρης εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και άλλες διαταραχές στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού κατέστησαν σαφές ότι η εξάρτηση από προμήθειες μεγάλων αποστάσεων είναι γεμάτη αβεβαιότητα. 

Οι Σέρβοι συμφωνούν;

Περιβαλλοντικοί λόγοι αλλά και φόβοι για την υγεία τους είναι κατά βάση οι αιτίες που οι Σέρβοι δεν θέλουν να ξεκινήσει το πρότζεκτ.

Κάθε εβδομάδα, πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται σε πολλές πόλεις της Σερβίας για να διαμαρτυρηθεί για το έργο εξόρυξης λιθίου. Διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν ταυτόχρονα σε πόλεις όπως το Šavac, το Kraljevo, το Aranđelovac, το Ljig και το Barajevo. 

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του επιστημονικού περιοδικού «Νέα Σερβική Πολιτική Σκέψη», μόνο το 25% των πολιτών της Σερβίας συμφωνεί με τη λειτουργία ορυχείου λιθίου. Το 2021 χιλιάδες διαδηλωτές στο Βελιγράδι και αλλού στη Σερβία απέκλεισαν μεγάλους δρόμους και γέφυρες για να αποτρέψουν την συμφωνία.  Πριν από έναν μήνα όμως, το συνταγματικό δικαστήριο έκρινε παράνομη την κατάργηση της σύμβασης και η κυβέρνηση επανέφερε σε ισχύ τη συμφωνία με τη Rio Tinto για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος στη Jadar.