Πώς η μουσική έσωσε τη ζωή μιας Εβραίας τσελίστριας
Σήμερα, σε ηλικία 99 ετών, η Ανίτα Λάσκερ-Βάλφις είναι η τελευταία επιζήσασα της Γυναικείας Ορχήστρας του Αουσβιτς
Γράφει η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΔΟΥ Δημοσίευση 1/2/2025
Το ναζιστικό στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς-Μπιρκενάου απελευθερώθηκε από σοβιετικά στρατεύματα στις 27 Ιανουαρίου 1945. Η Ανίτα Λάσκερ, έφηβη Εβραία, επέζησε επειδή η ορχήστρα του στρατοπέδου χρειαζόταν μια τσελίστρια.
Σήμερα, σε ηλικία 99 ετών, η Ανίτα Λάσκερ-Βάλφις είναι η τελευταία επιζήσασα της Γυναικείας Ορχήστρας του Άουσβιτς. Στα 19 της, στις 15 Απριλίου 1945, παραχώρησε συνέντευξη στο BBC, την ημέρα απελευθέρωσης του στρατοπέδου Μπέργκεν-Μπέλσεν, όπου είχε μεταφερθεί έξι μήνες νωρίτερα.
Περιέγραψε τις φρικαλεότητες στο Άουσβιτς, όπως την επιλογή των νεοαφιχθέντων: «Δεξιά ήταν η ζωή· αριστερά, η καμινάδα». Όταν έφτασε εκεί, ανέφερε τυχαία ότι έπαιζε τσέλο, γεγονός που της έσωσε τη ζωή. Η ορχήστρα έπαιζε μουσική την ώρα των πιο φρικτών γεγονότων, όπως τις πορείες αιχμαλώτων.
Η Ανίτα μεγάλωσε στο Μπρεσλάου (σημερινό Βρότσλαβ της Πολωνίας), σε μια ευτυχισμένη εβραϊκή οικογένεια, με αγάπη για τη μουσική. Ωστόσο, το 1938, το μίσος κατά των Εβραίων κορυφώθηκε με τη Νύχτα των Κρυστάλλων. Οι γονείς της προσπάθησαν να διατηρήσουν την πολιτιστική αγάπη της οικογένειας, αλλά σύντομα στάλθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Η Ανίτα και η αδελφή της, Ρενάτε, συνελήφθησαν από τη Γκεστάπο όταν προσπάθησαν να δραπετεύσουν από τη Γερμανία. Μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς το 1943, όπου εντάχθηκε στην ορχήστρα υπό τη διεύθυνση της Άλμα Ροζέ, ανιψιάς του Γκούσταβ Μάλερ.
Η Ροζέ πέθανε το 1944, και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, η Ανίτα μεταφέρθηκε στο Μπέλσεν, όπου δεν υπήρχε ορχήστρα και οι συνθήκες ήταν απάνθρωπες. Απελευθερώθηκε τον Απρίλιο του 1945 από Βρετανούς στρατιώτες. Μετά τον πόλεμο, μετακόμισε στη Βρετανία, όπου έγινε επιτυχημένη μουσικός και ίδρυσε την English Chamber Orchestra. Παρά τη φρίκη που έζησε, κατέληξε ότι «το μίσος είναι δηλητήριο».
Η ιστορία της Ανίτας αναδεικνύει την αντοχή της ανθρώπινης ψυχής και τη σημασία της μνήμης για την αποτροπή επανάληψης παρόμοιων τραγωδιών.