Η «μάχη» για τις δημόσιες τουαλέτες στην παλιά Αθήνα και οι σταυροί στα σπίτια
Όταν οι Αθηναίοι έκαναν μάχη για... τις τουαλέτες
Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Δημοσίευση 28/4/2025 | 00:08

Μια χαρακτηριστική ιστορία από την παλιά Αθήνα, αφορά το μεγάλο πρόβλημα με τις δημόσιες τουαλέτες στην πόλη. «Μαζί με τη Γαλλία για άλλα μεγαλεία»
Όπως αναφέρει, από τη δεκαετία του 1880 και μετά, το Παρίσι είχε καθιερωθεί ως η «πρωτεύουσα του κόσμου» – ένα πρότυπο για τις υπόλοιπες μεγάλες πόλεις. Οι Αθηναίοι παρακολουθούσαν με δέος κάθε τι που γινόταν στο Παρίσι και προσπαθούσαν να το μιμηθούν. Κυριαρχούσε μάλιστα και ένα σύνθημα της εποχής: «Μαζί με τη Γαλλία για άλλα μεγαλεία», που αποτύπωνε το όραμα της Αθήνας να εκσυγχρονιστεί στα πρότυπα της γαλλικής πρωτεύουσας.
Δημόσιες τουαλέτες στην παλιά Αθήνα: Από το Παρίσι στους σταυρούς και τις διαμαρτυρίες
Ένα από τα καλά του Παρισιού που ήθελαν να φέρουν και στην Αθήνα ήταν και οι δημόσιες τουαλέτες. Στην Αθήνα, μέχρι τότε, τέτοια υποδομή δεν υπήρχε. Με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 που θα φιλοξενούνταν στην πόλη και αναμενόταν να έρθουν ξένοι επισκέπτες από όλο τον κόσμο, οι αρχές αποφάσισαν ότι έπρεπε επειγόντως να εγκαταστήσουν τουλάχιστον μερικές δημόσιες τουαλέτες σε κεντρικά σημεία.
Έτσι, προμηθεύτηκαν ειδικές τουαλέτες από τη Γερμανία, οι οποίες, λόγω έλλειψης τρεχούμενου νερού, λειτουργούσαν με λάδι για τον καθαρισμό τους. Όταν ήρθε η ώρα να τις τοποθετήσουν, ξέσπασε κανονική «μάχη» για το πού θα μπουν. Ούτε οι κάτοικοι ούτε οι καταστηματάρχες ήθελαν να βρίσκονται κοντά στα σπίτια ή τα μαγαζιά τους, θεωρώντας ότι τέτοιες εγκαταστάσεις θα υποβάθμιζαν την περιοχή και θα προκαλούσαν δυσοσμία και ακαταστασία.
Τελικά, με το ζόρι κατάφεραν να τοποθετήσουν κάποιες: μία στη Βαρβάκειο Αγορά, μία στην Ομόνοια και μία κοντά στην πλατεία Κλαυθμώνος. Όμως, μόλις τελείωσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες και έφυγαν οι ξένοι επισκέπτες, οι δημόσιες τουαλέτες γκρεμίστηκαν σχεδόν αμέσως από τους ίδιους τους Αθηναίους. Το μόνο σημείο όπου διατήρησαν μία τουαλέτα ήταν κοντά στο Υπουργείο Οικονομικών, επειδή τη χρησιμοποιούσαν οι υπάλληλοι.
Εκείνη την εποχή, λόγω της απουσίας δημόσιων τουαλετών, οι ανάγκες γίνονταν όπου υπήρχαν θάμνοι, γωνιές ή απόμερα σημεία, κυρίως από άντρες. Το αποτέλεσμα ήταν να μυρίζουν άσχημα πολλές περιοχές και να διαμαρτύρονται οι κάτοικοι. Επειδή δεν υπήρχε κάποιος νόμος ή μηχανισμός να το απαγορεύσει αποτελεσματικά, οι ιδιοκτήτες σπιτιών κατέφυγαν σε μια πιο «πνευματική» λύση: ζωγράφιζαν μεγάλους σταυρούς έξω από τους τοίχους τους. Το σύμβολο του σταυρού λειτουργούσε αποτρεπτικά, καθώς κανείς ευσεβής και πιστός Αθηναίος δεν θα τολμούσε να ουρήσει μπροστά σε κάτι τόσο ιερό.