Προχωρώντας πέρα από την ιδέα του «ΦτιάξΆ το μόνος σου» (Do-It-Yourself) και τη μόδα των αυτοσχέδιων πολεοδομικών πρακτικών (Tactical Urbanism), η έκθεση Adhocracy στη Στέγη, που θα εγκαινιαστεί στις 29 Απριλίου 2015, αναδεικνύει τα επιτεύγματα δημιουργών που καθοδηγούνται από τη βούληση να αλλάξουν το σύστημα, αλλάζοντας τον τρόπο που οι ίδιοι φτιάχνουν πράγματα. Περιλαμβάνει παραδείγματα κατασκευαστών που το έργο τους υιοθετεί τον σχεδιασμό ανοικτού κώδικα και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ιδέα των κοινών σε σχέση με την παραγωγή. Ο χώρος παραγωγής επεκτείνεται από το εργαστήριο στον δρόμο και στην ίδια την πόλη. Η διαδικασία του σχεδιασμού και ο τρόπος με τον οποίο ορίζουμε ένα προϊόν επηρεάζεται όχι μόνο από τις συνθήκες εργασίες, αλλά και από την ανάπτυξη νέων, εναλλακτικών παιδαγωγικών μεθόδων. Καθώς δίνεται έμφαση στη διαδικασία παρά στο τελικό αντικείμενο, γίνεται δυνατή η υπονόμευση του οικονομικού συστήματος που βασίζεται στον καταναλωτισμό. Η έκθεση Adhocracy στην Αθήνα δεν θα αποκαλύψει μόνο τους σύγχρονους, εναλλακτικούς τρόπους παραγωγής και τις κοινωνικοοικονομικές πραγματικότητες του σχεδιασμού, αλλά αποσκοπεί επίσης στην κοινοποίηση συγκεκριμένων αποτελεσμάτων και μεθοδολογιών, καθώς και στη γόνιμη ανταλλαγή κοσμοαντιλήψεων και κριτικής κατανόησης της εργασίας, των προϊόντων και της εκπαίδευσης.

Η έκθεση Adhocracy στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών αποτελεί εξέλιξη της έρευνας που ξεκίνησε για την 1η Biennale Design της Κωνσταντινούπολης, το 2012, με επιμελητή τον Joseph Grima και συνεργάτες επιμελητές την Ethel Baraona Pohl, τον Elian Stefa και την Pelin Tan. Η έκθεση έχει επίσης παρουσιαστεί στη Νέα Υόρκη (New Museum, 2013) και το Λονδίνο (LimeWharf, 2013).

Στην ελληνική εκδοχή της έκθεσης  υπάρχουν και νέα έργα μετά από ανοιχτό κάλεσμα της Στέγης για τη διαδικασία επιλογής έργων (με 173 υποβολές συμμετοχής από όλο τον κόσμο).

Ο John Huizinga έγραψε το 1938: «Νομίζω πως μετά τον Homo Faber, και στο ίδιο επίπεδο με τον Homo Sapiens, ο Homo Ludens, ο Παίζων ¶νθρωπος, αξίζει μια θέση στην ονοματολογία μας». Από την ίδια της τη φύση, η Adhocracy είναι μια φιλοπαίγμονα φιλοσοφία που μπορεί να ευδοκιμήσει σε διαδικασίες διασκέδασης. Η συνεργασία με άλλους προϋποθέτει αλληλεπίδραση, ανταλλαγή, τριβή και διασκέδαση. Το να διασκεδάζεις όμως είναι κάτι σοβαρό. Διότι η αλλαγή του συστήματος, με την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο αξιολογούμε, παράγουμε και διανέμουμε τα πράγματα, καθώς και του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούμε και επηρεάζουμε το περιβάλλον , είναι ένα καθήκον που απαιτεί ένθερμη αφοσίωση. Συχνά, οι αρχικές συνθήκες “ad-hoc” οργανισμών καθορίζονται από συγγένειες, όταν μια ομάδα ανθρώπων με ένα παρόμοιο ενδιαφέρον ή ένα κοινό πρόβλημα ενώνουν τις δυνάμεις τους για να οραματιστούν την επίλυσή του. Όταν εξαφανιστεί ο φόβος της αποτυχίας και της σύγκρουσης και το μυαλό είναι ανοιχτό να μπει σε μια διαδικασία δοκιμής και λάθους, τότε δημιουργείται μια χαρούμενη αίσθηση. Αυτή είναι η τέλεια κατάσταση για τον νου να σκεφτεί το αδιανόητο και, συνεπώς, να σχεδιάσει άλλες δυνατότητες, να δημιουργήσει άλλους κόσμους. Σε αυτό το σημείο εξέλιξης της Adhocracy εξακολουθούμε να διατηρούμε τον ισχυρισμό του Σέντρικ Πράις: «Απλώς δεν έχουμε μάθει πώς να απολαμβάνουμε τη νέα μας ελευθερία: πώς να μετατρέπουμε τα μηχανήματα, τα ρομπότ, τους υπολογιστές και τα ίδια τα κτίρια σε όργανα ευχαρίστησης και απόλαυσης».

Η πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες και η χρήση τους δεν είναι πλέον κάτι απρόσιτο, αλλά μια κοινή πραγματικότητα. Σήμερα γινόμαστε μάρτυρες μιας διαδεδομένης τάσης εκτενούς χρήσης των νέων τεχνολογιών από τους ανθρώπους για τη δημιουργία αντικειμένων. Η Βιομηχανική Επανάσταση οδήγησε στην απεριόριστη παραγωγή πανομοιότυπων και πολύπλοκων αγαθών, για τη δημιουργία των οποίων απαιτούνταν εξειδικευμένοι επαγγελματίες. Στις μέρες μας βιώνουμε μια «Νέα Βιομηχανική Επανάσταση», χαρακτηριστικά της οποίας είναι η περιορισμένη παραγωγή και τα πρωτότυπα αντικείμενα• πρόκειται για ένα κίνημα που τροφοδοτείται από μια πολιτισμική μεταβολή, η οποία οδηγεί τους ανθρώπους να ανταλλάσσουν σχεδιαστικές ιδέες και να συνεργάζονται σε διαδικτυακές κοινότητες, χρησιμοποιώντας ψηφιακά εργαλεία σχεδιασμού και οικονομικά προσιτές συσκευές παραγωγής. Οι φραγμοί, που καθιστούσαν απαγορευτική την εισαγωγή κάποιου στην παραγωγική διαδικασία και οι οποίοι παρέμεναν ακλόνητοι από την εποχή της προηγούμενης Επανάστασης, καταργούνται σήμερα χάρη στην πρόσβαση σε πληροφορίες και εργαλεία, που μπορούν μάλιστα να τροποποιηθούν. Αυτή η νέα πραγματικότητα δεν απαιτεί μεγάλη γραμμή παραγωγής ή εργοστάσια με τυποποιημένες βιομηχανικές διαδικασίες. Αρκεί η παρουσία χώρων εργασίας με αλληλεπίδραση, όπου οι ιδέες πολιτών με κατάρτιση ή εμπειρία μπορούν να διασταυρωθούν, να γονιμοποιηθούν και να διαδοθούν. Στη θέση των μεγάλων βιομηχανιών και της γραφειοκρατίας που δημιούργησε το σύστημα προκειμένου να ελέγχεται, σήμερα δημιουργούνται δίκτυα αυτοοργάνωσης τα οποία δεν φοβούνται να μάθουν στην πράξη, αλλά και να αμφισβητήσουν τόσο τις αξίες του καπιταλιστικού μοντέλου όσο και τις απόλυτες αλήθειες που διακηρύχθηκαν από ένα οικονομικό σύστημα το οποίο αποδείχθηκε ανίκανο να αυτορυθμιστεί.

Η έκθεση και το συμπόσιο Adhocracy στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών θα εστιάσουν στη σχέση του σχεδιασμού με την κοινωνία, στο ευρύτερο πλαίσιο μιας παγκόσμιας προσέγγισης, ενώ συγχρόνως θα αναδείξουν τη δυναμική της εγχώριας σκηνής στους τομείς των εικαστικών, της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού αντικειμένων. Το οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον της Ελλάδας στα χρόνια της βαθιάς οικονομικής και κοινωνικής κρίσης προσφέρει το κατάλληλο πλαίσιο προκειμένου να αποκαλυφθούν οι οικουμενικές και οι διατοπικές συνθήκες τόσο της σύγχρονης όσο και της μελλοντικής εποχής. Πρόκειται για μια ευκαιρία αντικειμενικής αξιολόγησης των πραγματικών κρίσιμων συνθηκών και της επίδρασής τους στην πόλη και την κοινωνία, που αφορά όλους μας, ανεξαρτήτως γεωγραφικού στίγματος.
 

Φιλοσοφία ad-hoc

Η έκθεση Adhocracy παρουσιάζει μια σειρά έργων που ακολουθούν μια δυναμική προσέγγιση για την επίλυση ενός προβλήματος σχεδιασμού. H ad-hoc φιλοσοφία αλλάζει τον τρόπο που κατανοούμε και εργαζόμαστε στο πεδίο του design και έρχεται σε αντίθεση με την άκαμπτη, συστηματική διεργασία που επιβάλλει η γραφειοκρατία (bureaucracy).

Τι θα δει ο επισκέπτης

O επισκέπτης της έκθεσης θα έχει τη δυνατότητα να δει αντικείμενα, εγκαταστάσεις και δράσεις που αμφισβητούν τις έννοιες της εργασίας, του έργου και του ίδιου του design, καθώς και τη σχέση του με τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά πεδία σε έναν ειδικά σχεδιασμένο χώρο που δίνει την αίσθηση του εργαστηρίου

Τι είδους υλικά χρησιμοποιούν οι συμμετέχοντες

Οι συμμετέχοντες στην έκθεση χρησιμοποιούν διαφορετικά εργαλεία που επιτρέπουν τη συνεργασία ανάμεσα σε διαφορετικούς τόπους, με μια κοντινή ματιά στη σχέση μεταξύ των ψηφιακών τεχνολογιών και της τοπικής τεχνογνωσίας ή με τη χρήση του design ως εργαλείου κριτικής για τη δημιουργία ευαισθητοποίησης σχετικά με την κατάσταση του κόσμου στον οποίο ζούμε. Η έκθεση συγκεντρώνει ένα ευρύ φάσμα έργων, που παρουσιάζουν νέους τρόπους για την κατασκευή αντικειμένων και, πέραν τούτου,  νέους τρόπους μάθησης μέσα από αυτές τις διαδικασίες  ώστε να δημιουργηθεί μια κοινή γνώση, ανοιχτή σε όλους.

Τι είδους έργα υπάρχουν στην έκθεση

Στην έκθεση Adhocracy θα βρείτε ένα ευρύ φάσμα έργων που χαράζουν την πορεία, από την κατασκευή αντικειμένων στη δημιουργία των κοινών: από έναν εκτυπωτή Arduino που ανανεώνει συνεχώς το περιεχόμενό του από τη Wikipedia έως ένα μοντέλο σπονδυλωτής κατασκευής όπου ο καθένας μπορεί να συνεισφέρει μέρη, συστατικά και δομές. Μαζί με τις υποσχόμενες χρήσεις των ψηφιακών κατασκευαστικών εργαλείων, θα βρείτε συσκευές καθημερινής χρήσης για συλλογή ηλιακής ενέργειας και επαναφόρτιση ηλεκτρικών ποδηλάτων, αλλά και συλλογικές «από κάτω προς τα πάνω» εμπειρίες επαναχρησιμοποίησης εγκαταλελειμμένων αστικών τοπίων. Ο σχεδιασμός της ίδιας της έκθεσης στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών βασίζεται στη χρήση σχεδίων επίπλων και μοντέλων κατασκευής που υιοθετούν τη φιλοσοφία του ανοικτού κώδικα στον σχεδιασμό αντικειμένων.


Η έκθεση οραματίζεται μια «κοινότητα που έρχεται»,  η οποία κτίζεται από ένα συλλογικό φαντασιακό μέσα από πρακτικές της καθημερινής ζωής . Η Adhocracy φωτίζει τα επιτεύγματα δημιουργών που καθοδηγούνται από τη βούληση να αλλάξουν το σύστημα, αλλάζοντας οι ίδιοι τον τρόπο που κάνουν πράγματα.


Παράλληλες εκδηλώσεις και εργαστήρια

- Εργαστήρια

Στον χώρο της έκθεσης θα φιλοξενηθούν εργαστήρια ανοικτά στο κοινό. Το πρώτο από αυτά είναι το εργαστήριο Pinhocchio από τη Laura Fiorio που θα πραγματοποιηθεί στις 30 Απριλίου και έχει ως θέμα την κατασκευή μιας αυτοσχέδιας φωτογραφικής κάμερας με τη χρήση ανακυκλωμένων υλικών.


- UrbanDesignFictionHackathon

Πώς θα μπορούσαμε να φανταστούμε την μελλοντική πόλη, τα δίκτυα συνεργασίας και παραγωγής; Το Urban Design Fiction Hackathon που θα πραγματοποιηθεί στην Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο πλαίσιο της έκθεσης Adhocracy, είναι ένας 36ωρος μαραθώνιος σχεδιασμού και δημιουργίας αντικειμένων και εφαρμογών με σκοπό την προώθηση της δημιουργικότητας μέσα από την χρήση ανοικτού λογισμικού και hardware. Κατά την διάρκεια των δύο Hackathon τέσσερις διακεκριμένοι designers, εικαστικοί και ερευνητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, εξειδικευμένοι στα πεδία της ψηφιακής παραγωγής (digital fabrication), του ανοικτού hardware, του δημιουργικού προγραμματισμού και των ηλεκτρονικών υφασμάτων (e-textiles, wearable technology) θα παρουσιάσουν την δουλειά τους και θα καθοδηγήσουν τους συμμετέχοντες στον σχεδιασμό αφηγηματικών πρωτοτύπων που συνδυάζουν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ιδιοκατασκευών με την τεχνολογία.

Μέσα από ένα ανοιχτό κάλεσμα 24 συμμετέχοντες κάθε φορά θα κληθούν να δουλέψουν σε τέσσερις διεπιστημονικές ομάδες και να δημιουργήσουν συνεργατικά έργα με σκοπό την επινόηση νέων ιδεών γύρω από το θέμα του αστικού τοπίου και των τοπικών δικτύων συνεργασίας. To Hackathon έχει ως στόχο μέσα από τις μεθοδολογίες του ΦτιαξΆτο Μόνος Σου (DIY - Do It Yourself) και ΦτιαξΆτο Μαζί Με ¶λλους (DIWO - Do It With Others) να προωθήσει την εμπειρική επαφή των συμμετεχόντων με το σχεδιαστικό προϊόν και τη διαδικασία διαλόγου και δικτύωσης, πυροδοτώντας τη δημιουργία νέων έργων.

Το πρώτο Urban Design Fiction Hackathon θα διεξαχθεί από το Σάββατο 16 Μαΐου στις 10:00 π.μ. ως την Κυριακή 17 Μαΐου στις 10:00 μ.μ. στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση στο χώρο της έκθεσης Adhocracy.  Tη Δευτέρα 18 Μαΐου στις 7:00 μ.μ. θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση των αντικειμένων που παράχθηκαν κατά την διάρκεια του Hackathon και θα ακολουθήσει συζήτηση παρουσία των μεντόρων.

Το δεύτερο Urban Design Fiction Hackathon θα διεξαχθεί από το Σάββατο 13 Ιουνίου στις 10:00 π.μ. ως την Κυριακή 14 Μαΐου στις 10:00 μ.μ.  Tη Δευτέρα 15 Ιουνίου στις 7:00 μ.μ. θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση των αντικειμένων που παράχθηκαν κατά την διάρκεια του Hackathon και θα ακολουθήσει συζήτηση παρουσία των μεντόρων.

- Συμπόσιο στις 18 Ιουνίου.

Οι ομιλητές θα ανακοινωθούν σύντομα.

 

Στην έκθεση Adhocracy συμμετέχουν οι εξής καλλιτέχνες και ομάδες :

#NORMA

Afroditi Psarra

Alessandro Fonte in collaboration with Shawnette Poe

Alessandro Petti

Andrea De Chirico

Antonas Office

Architectural Field Office

Archoff in collaboration with 01tmmechatronics

Area (Architecture Research Athens): S. Daouti, G. Mitroulias, M. Raftopoulos

Carlo Ratti/Pietro Leoni

City Index Lab & Energize

Collective Disaster

Coralie Gourguechon

D. Papalexopoulos, S. Mavromati, A. Chani, E.Antonopoulou, G. Adamopoulos, V. Papalexopoulos with K. Bali, E. Vouliouri, Ch. Triantos

Defense Distributed

Eduard Tió

Enzo Mari

Errands Group

Felix's Machines

Fosbury Architecture

Hans Ulrich Obrist/Lorenza Baroncelli

Haris Biskos (Potemkin), Martha Giannakopoulou (If_Untitled Architecture), Klelia Thermou

Ira-C

John Habraken

Josh Begley

Kirschner3d and Jesse Howard

Kirschner3d and Unfold

Krzysztof Wodiczko

La Jetée (Paolo Patelli, Giuditta Vendrame)

Laura Fiorio

Leonardo Amico

Louisa Zahareas

Mahafrin Rustomjee

Map Office

Maria Papadimitrou

Maria Papanikolaou

Maritina Koutsoukou

Matthieu Cherubini and Simone Rebaudengo

Maura Lazari

Nadia Hatzimitraga

Orkan Telhan

Papairlines (Vasso Asfi, Loukas Angelou, Costas Bissas)

Pau Faus

Sevgi Ortaç - Aslı Kıyak

Silvio Lorusso

Small—Soft Metropolitan Architecture & Landscape Lab

Team 11.47| (Elisavet Antapassi, Christina Antzoulatou, Eftihis Efthimiou

Thibault Brevet

Thomas Lommée

Valentina Karga

Vicky Katrin Kuhlmann

Yelta Köm

 

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ

Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, Ίδρυμα Ωνάση

Χρήστος Ι. Καρράς

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

dpr-barcelona (Ethel Baraona Pohl, César Reyes Nájera) και Pelin Tan

ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

Πάνος Δραγώνας

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνα Σουλιώτη

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΕΠΙΒΛΕΨΗ

Πάνος Δραγώνας και Βαρβάρα Χριστοπούλου