Δύο από τις πρωταγωνίστριες της "Ερωφίλης", που θα δούμε φέτος στο 15νθήμερο Σύγχρονης Θεατρικής Δημιουργίας Αισχυλείων μιλούν στο E-RADIO.GR για την παράσταση, τη συνεργασία τους αλλά και θέματα τα οποία άπτονται του έργου του Γ. Χορτάτση σε μια από τις πιο σημαντικές τραγωδίες της κρητικής λογοτεχνίας.

Η Ερωφίλη ανεβαίνει στη σκηνή του Παλαιού Ελαιουργείου Ελευσίνας, σε σκηνοθεσία Μάξιμου Μουμούρη από την θεατρική ομάδα «Όμορος» στις 11 και 12 Ιουλίου 2015. Στον ρόλο της Ερωφίλης θα δούμε την Ελένη Βλάχου, ενώ στον ρόλο του Χάρου τη Μαντώ Γιαννίκου.

Διεκδικήστε διπλές προσκλήσεις για την παράσταση.

Ακολουθεί η συνέντευξη την οποία οι πρωταγωνίστριες έδωσαν αποκλειστικά για τους αναγνώστες του E-RADIO.GR.

Μιλήστε μας για την παράσταση στην οποία συμμετέχετε και πρόκειται να παρακολουθήσουμε σύντομα στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας.

Ελένη Βλάχου: Πρόκειται για την «Ερωφίλη» του Γ. Χορτάτση, ένα έργο γραμμένο γύρω στο 1600 σε κρητική διάλεκτο, που θυμίζει δημοτικό τραγούδι, θυμίζει παραμύθι, θυμίζει αρχαία τραγωδία. Είναι ένα κείμενο που μας πάει πίσω στην ελληνική παράδοση κι όμως  είναι τόσο σύγχρονο! Αυτός ο συνδυασμός του παλιού με το νέο είναι κυρίαρχος στην παράσταση. Το ζητούμενο μας είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορεί ένας αφηγητής να αφηγηθεί σήμερα μια τέτοια  ακραία ιστορία και πώς ένας θεατής να την ακούσει με εργαλείο το λόγο του Χορτάτση.

Μαντώ Γιαννίκου: Η Ερωφίλη έχει, νομίζω, παρουσιαστεί αρκετές φορές στο θέατρο και δικαίως. ΓιΆ αυτό, άλλωστε, δεν αποκλείεται να γνωρίζει την υπόθεση μεγάλη μερίδα του κοινού. Στη δική μας παράσταση επιδιώκουμε να αναδείξουμε το οξύμωρο του να αφηγείται κανείς μια τραγική ιστορία με χαρά και από μια πιο αισιόδοξη οπτική γωνία. Οι πολλαπλές συγκρούσεις στη ζωή γεννούν νέες καταστάσεις και όλοι καλούνται να τοποθετηθούν, να διαχειριστούν και να συνδιαμορφώσουν τα πράγματα. Δεν διεκδικούμε την επίκληση στο συναίσθημα των θεατών. Μας ενδιαφέρει να θέσουμε με νηφαλιότητα εκ νέου κάποια βασικά ερωτήματα τόσο στους εαυτούς μας όσο και στο κοινό, όπως είναι οι προτεραιότητες που θέτουμε στη ζωή μας σήμερα, ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε το χρόνο που μας απομένει κ.λπ. Οδηγός είναι το ίδιο το κείμενο, του οποίου τη λογοτεχνική και θεατρική παράδοση έχουμε, νομίζω, σεβαστεί.

Πώς είναι να συμμετέχετε σε μια παράσταση με ένα έργο ηλικίας τεσσάρων αιώνων σε μια διοργάνωση Σύγχρονης Θεατρικής Δημιουργίας; Τι συναισθήματα δημιουργεί και ποια είναι η λογική πίσω από αυτό; Θα μπορούσατε για παράδειγμα να συμμετέχετε με ένα σύγχρονο έργο, ή ακόμα και με ένα έργο που θα γράφατε για αυτό το σκοπό υποθέτω. Γιατί επιλέξατε  την Ερωφίλη;

Ελένη Βλάχου: Το πρώτο που θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς είναι το ότι να συμμετέχεις σε ένα σύγχρονο φεστιβάλ με ένα τόσο παλιό έργο είναι ρίσκο και τεράστια ευθύνη. Σίγουρα όμως μάλλον χρειάζεται μεγαλύτερη αφέλεια και αυθορμητισμός. ¶λλωστε αποδεικνύεται ότι αυτά τα «μεγάλα» κλασικά κείμενα είναι τρομερά ταπεινά, στέκονται δίπλα σου σύμμαχοι κι όχι μπροστά σου σαν εμπόδιο και είναι γραμμένα για όλους όχι για λίγους.

Μαντώ Γιαννίκου: Θεωρώ πως ειδικά τώρα, στην εποχή του πλουραλισμού της πληροφορίας, η επιστροφή στις «ρίζες» μπορεί να είναι μια ιδιαίτερα γόνιμη διαδικασία χωρίς να κάνω λόγο σε παρελθοντολαγνεία. Διακρίνω μια αγωνία να ειπωθούν νέα πράγματα, να γίνουν νέα πράγματα, να πρωτοτυπήσουμε προκειμένου να ακουστούμε, ενώ ταυτόχρονα πλανιέται πάνω από τα κεφάλια μας η αίσθηση ότι όλα πλέον σήμερα έχουν ειπωθεί και όλα έχουν γραφτεί. Και κάπου μέσα στη σύγχυση ξεχνάμε από που ξεκινήσαμε και που πάμε, τι θέλουμε να πούμε και γιατί, και έτσι τελικά καταλήγουμε να βρισκόμαστε σε αδιέξοδο.

Τα κλασικά έργα, για μένα, λειτουργούν ως σημείο αναφοράς. Επιστρέφεις σε αυτά όποτε τα χρειάζεσαι ή όποτε το απαιτούν οι καιροί. Επαναπροσδιορίζεις τη σχέση σου μαζί τους, τη σχέση σου με τα προσωπικά σου θέλω αλλά και τη σχέση σου με την κοινωνία μέσα στην οποία ζεις. ¶λλωστε, η αξία και η διαχρονικότητα αυτών των έργων –πρέπει να– επαληθεύεται διαρκώς στην πράξη, στη σκηνή.

Η Ερωφίλη πραγματεύεται ζητήματα όπως η εξουσία, η ευδαιμονία, οι ανθρώπινες σχέσεις, ακόμα και η ζωή η ίδια, ζητήματα τα οποία σήμερα είναι πιο επίκαιρα από ποτέ.

Πολύ σπάνια, δυστυχώς ή ευτυχώς, δυστυχώς μάλλον, βλέπουμε σε εικαστικά δρώμενα τον ρόλο του Χάρου/ή του Θεού να ερμηνεύεται από γυναίκα ηθοποιό. Συνήθως τέτοιοι τετριμμένοι ρόλοι είναι συνυφασμένοι με άντρες ηθοποιούς. Εσείς γιατί καταλήξατε σε αυτή την απόφαση;

Μαντώ Γιαννίκου: Ο Μάξιμος Μουμούρης αποφάσισε να εμπιστευτεί το ρόλο σε γυναίκα και εγώ με μεγάλη μου χαρά τον ανέλαβα. Δεν με προβλημάτισε το γεγονός ότι από τη μυθολογία μέχρι τη δημοτική ποίηση και από πίνακες μέχρι ταινίες ο Χάρος αποτυπώνεται ως αντρική φιγούρα (στη δημοτική ποίηση, μάλιστα, κάπου γίνεται και διαχωρισμός Χάρου-Χαρόντισσας).

Ο Θάνατος, ο Έρωτας, ο Θεός, οι Αρχάγγελοι κ.λπ. είναι άφυλες ιδιότητες και υπεράνω ταυτότητας, παρότι όλα γένους αρσενικού. Πόσο δύσκολο, αλήθεια, μας είναι να φανταστούμε το Θεό γυναίκα; Στερεότυπα και κοινωνικές αγκυλώσεις υπάρχουν ακόμα και σε φαινομενικά ασήμαντα πράγματα και η ίδια η γλώσσα είναι ένας παράγοντας που έχει συμβάλει σε αυτό.

Γεγονός, πάντως, είναι ότι ο θάνατος είναι η κοινή μοίρα όλων μας. Δε θα μου έκανε εντύπωση να αποδοθεί ο ρόλος ακόμα και από παιδί.

^{_{Η Μαντώ Γιαννίκου στον ρόλο του Χάρου.}}

Ελένη Βλάχου: Από την πλευρά μου, βλέπω αυτή την απόφαση του σκηνοθέτη να μας φέρνει κοντά στο πνεύμα του συγγραφέα,  ο οποίος φαίνεται να “ευνοεί” το γυναικείο φύλο. Από τη μία έχουμε την Ερωφίλη που μέχρι τη στιγμή του θανάτου της υπερασπίζεται τις πράξεις της με “ανδρεία”  και από την άλλη έχουμε τις κοπέλες του χορού που στο τέλος του έργου παίρνουν τη δικαιοσύνη στα χέρια τους, σκοτώνοντας οι ίδιες τον άδικο βασιλιά.

Τι θα κάνει περισσότερο εντύπωση στο κοινό που θα παρακολουθήσει την παράσταση κατά την γνώμη σας;

Μαντώ Γιαννίκου: Αυτό δεν το γνωρίζω. Στην παράσταση έχουμε επιλέξει να μην υιοθετήσουμε ερμηνευτικές φόρμες και περίπλοκα σκηνοθετικά εφέ. Επιδιώκουμε να προσεγγίσουμε και να αναδείξουμε τα νοήματα του έργου με απλότητα και καθαρότητα. Ελπίζω μόνο πως, αν η προσπάθειά μας είναι επιτυχής, το κοινό θα απολαύσει μια συνολικά καλή παράσταση.

Ελένη Βλάχου: Το γεγονός ότι  δίνεται η ευκαιρία να επικοινωνήσει το κοινό με ένα τόσο παλιό κείμενο, με τόσο  ιδιαίτερη διάλεκτο αλλά και η ιστορία από μόνη της που φέρει φοβερή πλοκή και ακρότητες είναι δύο στοιχεία που θα εντυπωθούν στον κόσμο νομίζω.

Τι είναι το θέατρο του μπουλουκιού;

Ελένη Βλάχου: Ξεκίνησε στην Ελλάδα στα μέσα του 19ου αιώνα περίπου. Πρόκειται για ομάδες ηθοποιών που ταξίδευαν από χωριό σε χωριό και από πόλη σε πόλη και έπαιζαν παραστάσεις πολλές φορές με πληρωμή ένα πιάτο φαγητό. Ένα είδος περιπλανώμενων θιάσων.

Μαντώ Γιαννίκου: Τα μπουλούκια είναι περιπλανώμενοι θίασοι που στήνουν λαϊκές παραστάσεις με δικά τους μέσα, πολυτεχνίτες, μάστορες. Ιστορικά υπάρχουν πολύ πριν αποκτήσουν αυτό το όνομα. Κατά τη γνώμη μου, η συμβολή τους στον πολιτισμό είναι πολύ σημαντική γιατί θεμελίωσαν αυτό που λέμε λαϊκή παράδοση. Ο όρος «λαϊκός» είναι, ίσως, παρεξηγημένος από την αστική αντίληψη περί τέχνης. Το λαϊκό θέατρο που γίνεται με αξιοπρεπείς όρους, η δημιουργία από το λαό και για το λαό, η τέχνη που δεν γίνεται για την Τέχνη αλλά απευθύνεται στους ανθρώπους και διεκδικεί την εμπλοκή τους, θα έπρεπε να ενισχύεται και να υποστηρίζεται.

Γιατί νομίζετε ότι το στοιχείο του παράνομου έρωτα παρουσιάζει ενδιαφέρον ακόμα και σήμερα; Πιστεύετε ότι κάποτε ο πολιτισμός θα αφήσει πίσω αυτή τη θεματολογία στα έργα του και θα την αντικαταστήσει με κάποια άλλη;

Ελένη Βλάχου: “Εν αρχή είναι ο έρωτας” και μάλιστα ο παράνομος που είναι και πιο δυνατός. Οπότε όχι, αυτή η θεματολογία δεν θα πάψει ποτέ να υπάρχει. Ο έρωτας είναι πηγή για ζωή αλλά και στοιχείο που σε φέρνει κοντά στο θάνατο. Ο έρωτας μπορεί ο ίδιος να φέρνει δραματικές αλλαγές αλλά εκείνον  δεν μπορεί κανείς να τον αλλάξει.

Μαντώ Γιαννίκου: Εγώ απΆ την άλλη πιστεύω πως ο έρωτας δεν υπόκειται σε νόμους και κανόνες, άρα δε μπορεί να είναι παράνομος.

Αυτό που, κατά τη γνώμη μου, παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι ο έρωτας σε σχέση με τις δομές εξουσίας και το πως τελικά –εξαιτίας αυτών– καταλήγουμε να αντιμετωπίζουμε ακόμα και τον έρωτα με όρους νομιμότητας ή παρανομίας. Πιστεύω πως όσο ο πολιτισμός καθοδηγείται από μορφές εξουσίας και επιτήρησης, κάθε τι το «παράνομο» θα είναι επίκαιρο.

Το αν θα αντικατασταθεί ο έρωτας ως θεματολογία όταν θα είμαστε ελεύθεροι και χειραφετημένοι δεν το ξέρω. Ελπίζω πως όχι.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια της θεατρικής ομάδας «Όμορος»;

Ελένη Βλάχου: Προς το παρόν έχουμε συγκεντρώσει όλες μας τις δυνάμεις και όλη μας την ενέργεια για την πραγματοποίηση της “Ερωφίλης”. Είναι δύσκολο εγχείρημα και απαιτεί πολλή δουλειά. Ας πετύχουμε αυτόν τον στόχο και μετά βλέπουμε!

^{_{Ελένη Βλάχου}}

Αν θέλετε να προσθέσετε ή νιώθετε την ανάγκη να αναφερθείτε επιπλέον σε κάτι άλλο, είμαι στην διάθεση σας.

Μαντώ Γιαννίκου: Παρότι θα ακουστεί τετριμμένο, θα ήθελα να ευχαριστήσω με όλη μου την καρδιά τα παιδιά της ομάδας «Όμορος», το σκηνοθέτη μας και όλους τους συντελεστές που συν-εργάζονται με όλο τους το μεράκι για αυτή την παράσταση.

^{_{Μαντώ Γιαννίκου}}

Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες καλούνται να δουλεύουν σήμερα οι ηθοποιοί είναι αντίξοες. Παρόλα αυτά, η ομάδα έχει καταφέρει να οργανώσει ένα πλαίσιο, μέσα στο οποίο συνυπάρχουμε με σοβαρότητα, επαγγελματισμό και χιούμορ και λειτουργούμε όλοι πιο δημιουργικά. Αυτό το αναφέρω, γιατί πέραν του καλλιτεχνικού αποτελέσματος, θεωρώ πολύ σημαντικό το να θέτει κανείς εκείνες τις βάσεις που θα του επιτρέψουν να ονειρεύεται και να διεκδικεί καλύτερες μέρες.

Διεκδικήστε διπλές προσκλήσεις για την παράσταση.