Απόψε, Παρασκευή 31 Ιουλίου, είναι η πανσέληνος η οποία έχει καθιερωθεί να ονομάζεται σε όλο τον κόσμο blue moon, το οποίο αυτολεξεί σημαίνει μπλε φεγγάρι, αλλά κάποιες ερμηνείες της λέξης blue τη θέλουν να σημαίνει και μελαγχολικό.

Όπως αναφέρει και η Βικιπαίδεια, μπλε φεγγάρι αποκαλείται μια πανσέληνος η οποία σημειώνεται σε ασυνήθιστη χρονική στιγμή, ή μια επιπλέον πανσέληνος εντός του έτους. Τα περισσότερα έτη έχουν 12 πανσελήνους, τις περισσότερες φορές μια κάθε μήνα. Ωστόσο κάθε ημερολογιακό έτος περιλαμβάνει 12 σεληνιακούς κύκλους και 11 ημέρες ακόμη. Αυτές αθροίζονται και, ως αποτέλεσμα, κάθε δύο ή τρία χρόνια έχουμε ένα επιπλέον φεγγάρι, φαινόμενο που συμβαίνει κάθε 2,72 χρόνια.

Διαφορετικές ερμηνείες τοποθετούν το έξτρα φεγγάρι σε διάφορες περιόδους, ωστόσο αυτή η πρόσθετη πανσέληνος αποκαλείται σε κάθε περίπτωση μπλε φεγγάρι.

Μύθοι και πραγματικότητα

Πάντως, το μπλε φεγγάρι δεν θεωρείται μόνο μια έξτρα πανσέληνος που συμβαίνει κάθε 2,5 με 3 χρόνια, αλλά έχει και μεταφορική σημασία. Για παράδειγμα, στα αγγλικά όταν θέλουμε να τονίσουμε ότι κάτι συμβαίνει πολύ σπάνια, ήτοι, σε απλά ελληνικά, μια στο τόσο, λέμε «once in a blue moon» (= κάθε φορά που έχει μπλε φεγγάρι).

Γιατί όμως αυτήν την έξτρα πανσέληνο τη χαρακτηρίζουμε μπλε; Γιατί ειδικά μπλε; Η απάντηση έρχεται μέσα από την πραγματικότητα. Ένα φεγγάρι μπορεί όντως να φέρει μπλε χρωματισμούς, λόγω διάφορων διαταραχών στην ατμόσφαιρα.

Πρόκειται για ένα πολύ σπάνιο φαινόμενο, κατά το οποίο το φεγγάρι (όχι απαραίτητα πανσέληνος) φαίνεται στα μάτια του παρατηρητή γαλαζωπό, εξαιτίας της ύπαρξης καπνού ή μορίων σκόνης στην ατμόσφαιρα. Κάτι τέτοιο παρατηρήθηκε μετά τις δασικές πυρκαγιές στη Σουηδία και τον Καναδά το 1950 και, αξιοσημείωτα, μετά την έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα το 1883, που είχε ως επακόλουθο να εμφανίζεται το φεγγάρι μπλε για μια περίοδο δύο ετών.

Δύο μπλε φεγγάρια

Την τελευταία φορά που είχαμε blue moon ήταν η δεύτερη πανσέληνος του Αυγούστου το 2013, και συγκεκριμένα της 21ης Αυγούστου. Όσο για την επόμενη, εδώ τα πράγματα γίνονται λίγο περίεργα. Το 2018 αναμένεται... μαύρο φεγγάρι, κι αυτό γιατί κατά τον Φεβρουάριο δεν θα υπάρξει καθόλου πανσέληνος, και ως αποτέλεσμα θα υπάρξουν δυο μπλε φεγγάρια μες στην ίδια χρονιά – τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο. Την τελευταία φορά που είχε συμβεί κάτι ανάλογο ήταν πριν από 16 χρόνια, το 1999.

Πάντως, οι αστρονόμοι χαρακτηρίζουν λανθασμένη την υιοθέτηση του όρου «μπλε φεγγάρι» για τη διπλή πανσέληνο μέσα στο χρόνο.