Η μικρή κοινότητα-προάστιο των Βρυξελλών συγκεντρώνει τα βλέμματα όλου του πλανήτη από την ημέρα που έγινε γνωστό ότι πολλοί ύποπτοι για το μακελειό στο Παρίσι ζούσαν εκεί. Καθώς και πολλοί άλλοι τρομοκράτες πριν από αυτούς.

Στην κεντρική πλατεία του Μοντελμπέκ, μπροστά στο δημαρχείο, σταθμεύουν μέρα και νύχτα τα αυτοκίνητα των γειτόνων, εκτός από την Κυριακή που έχει λαϊκή. Αλλά από την περασμένη Δευτέρα, η πλατεία του Μοντελμπέκ έγινε το στρατηγείο εκατοντάδων δημοσιογράφων από ολόκληρο τον κόσμο. Φορτηγά με δορυφόρο, ζωντανές αναμεταδόσεις σε γαλλικά, αμερικανικά ή βρετανικά κανάλια…Η μικρή κοινότητα των Βρυξελλών έγινε το κέντρο του ενδιαφέροντος.
Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στο κτίριο με τον αριθμό 30. Εκεί, στον πρώτο όροφο, ζει η οικογένεια του Αμπντεσλάμ, της οποίας οι δύο γιοί Ιμπραήμ, 31 ετών και Σαλάχ, 26 ετών,  θεωρούνται ύποπτοι για τις επιθέσεις στο Παρίσι. Εδώ όλοι τους γνωρίζουν και λένε ότι ποτέ δεν είδαν πάνω τους σημάδια θρησκευτικής ριζοσπαστικοποίησης.

Δεν είναι οι μόνοι τρομοκράτες του Μοντελμπέκ. Πριν από αυτούς, ο Αμπντεσαντάρ Νταχμάν δολοφόνησε τον στρατηγό Μασούντ και έζησε πολύ καιρό στο Μοντελμπέκ πριν φύγει για το Αφγανιστάν. Το ίδιο και ο Χασάν Αλ Χασκί, ο οποίος καταδικάστηκε γιατί ήταν ένας από τους εγκεφάλους των επιθέσεων στη Μαδρίτη το 2004. Πιο πρόσφατα, ο Μεχντί Νεμούς έζησε εδώ πριν κάνει τις δολοφονίες στο Εβραϊκό Μουσείο των Βρυξελλών. Χωρίς να ξεχνάμε τον Αμπντελχαμίντ Αμπααούντ, εγκέφαλο των επιθέσεων στο Παρίσι,  ο οποίος μεγάλωσε στο Μοντελμπέκ και ο πατέρας του διατηρεί πάντα εδώ το κατάστημα ρούχων. Υπερβολικά πολλοί τρομοκράτες για τους ντόπιους που κάνουν ό,τι μπορούν για  να καλυτερέψουν την εικόνα που τους στιγματίζει. «Παίρνουμε μέτρα για να παλέψουμε εναντίον της κοινωνικής απομόνωσης αλλά τέτοια γεγονότα μας πάνε προς τα πίσω», ομολογεί η αντιδήμαρχος της κοινότητας Sarah Turine.

Τι σημαίνει το Μοντελμπέκ για τους Βέλγους

Αλλά πριν η κοινότητα αποκαλυφθεί ότι είναι άντρο τζιχαντιστών, στο μυαλό των Βέλγων ήταν το συνώνυμο της αλητείας, της φτώχειας και της διακίνησης κάθε είδους ουσίας. Ενας τόπος κοινωνικού αποκλεισμού, όπου ζουν στοιβαγμένα κυρίως άτομα που κατάγονται από τη Βόρεια Αφρική (Μαρόκο, Τυνησία, Αλγερία), τα οποία δείχνουν να βυθίζονται κάθε χρόνο όλο και περισσότερο στον δικό τους κόσμο.

«Το Μολενμπέκ ήταν πάντα μια λαϊκή συνοικία και ένας τόπος άφιξης μεταναστών» εξηγεί ο δημοτικός σύμβουλος Dirk De Block και ο οποίος γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα εκεί.

«Στα τέλη του 19ου αιώνα, οι κάτοικοι του Μοντελμπέκ είχαν ήδη κακή φήμη. Δεν είναι τυχαίο ότι ακριβώς στην καρδιά του προαστίου υπάρχει πολύ μεγάλο αστυνομικό τμήμα. Όταν είσαι στο κάτω σκαλί και όταν η ζωή είναι δύσκολη, τότε και τα ήθη είναι πιο σκληρά», προσθέτει.

Τους χωρίζει ένα κανάλι

Το αστυνομικό τμήμα είναι ένας μικρός πύργος, ένα τεράστιο κτίριο με τείχος και πυργίσκους το οποίο χρησιμεύει και για κέντρο αιτήσεων προσφύγων. Μπροστά του περνάει το κανάλι, το οποίο διασχίζει ολόκληρη την πόλη των Βρυξελλών από τη μία άκρη ως την άλλη. Είναι ένας συμβολικός τείχος ανάμεσα στο κέντρο της πόλης και τα προάστια στα βόρεια της πόλης. Είναι σύμβολο διαχωρισμού. Δεξιά ο δρόμος με τα μοδάτα μπαρ, τις χλιδάτες μπουτίκ και τα ωραία μαγαζιά. Αριστερά, το Μοντελμπέκ. Δύο κόσμοι που συνυπάρχουν χωρίς να βλέπονται ποτέ, παρότι τους χωρίζει ένα κανάλι.

Υπάρχει απομόνωση;

Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στο Παρίσι ή στις μεγάλες πόλεις της Γαλλίας, τα λαϊκά προάστια των Βρυξελλών βρίσκονται στην καρδιά της πόλης. Από την πλατεία του Μοντελμπέκ δεν χρειάζονται παρά 10 λεπτά για να φτάσεις στα σινεμά του μπουλβάρ Μπρουκέρ. Σε πέντε λεπτά βρίσκεσαι στην οδό Νεβ, τον βασικό δρόμο της πρωτεύουσας. Είναι λοιπόν δύσκολο να μιλήσει κανείς για κοινωνική απομόνωση όταν οι κάτοικοι του Μοντελμπέκ μένουν τόσο κοντά στον αστικό ιστό και στους θεσμούς της πόλης των Βρυξελλών.

«Η γεωγραφική θέση δεν μπορεί να εξηγήσει τα γεγονότα. Ενας νεαρός από το Μοντελμπέκ είναι πολύ πιο κοντά στις Βρυξέλλες απΆό,τι ένας νεαρός στο παρισινό προάστιο Σεν Ντενί (έγινε η επίθεση καμικάζι στο Σταντ ντε Φρανς). Ωστόσο, στο Μοντελμπέκ, ένας νέος δεν έχει την ίδια πρόσβαση ούτε τις ίδιες ευκαιρίες. Θα δυσκολευτεί περισσότερο να βρει δουλειά. Ο ρατσισμός στην αγορά εργασίας υπάρχει και μεγαλώνει το αίσθημα κοινωνικού αποκλεισμού. Εδώ νομίζω ότι είναι ένα καλό έδαφος για να δουλέψουν οι ισλαμιστές», αναφέρει ο δημοτικός σύμβουλος.

Θερμοκήπιο η φτώχεια και η άγνοια

Πολλές μελέτες επιβεβαιώνουν τα λεγόμενά του. «Ενας νεαρός αραβικής ή αφρικανικής καταγωγής έχει τουλάχιστον 3 φορές λιγότερες πιθανότητες να βρει μια εργασία απΆό,τι ένας νεαρός Βέλγος», εξηγεί η Corinne Torrekens, ερευνήτρια στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών. Τα καλά σχολεία των Βρυξελλών δεν είναι προσβάσιμα στους νέους από τα φτωχά προάστια. Πηγαίνουν λοιπόν σε σχολεία που αποκαλούνται «σκουπιδαριά» στο Βέλγιο, στα οποία υπάρχουν οξυμένα προβλήματα βίας και τα ποσοστά σχολικής εγκατάλειψης είναι μεγάλα.

Η ανεργία στο Μοντελμπέκ βρίσκεται στο 40% και όταν συνδιάζεται με φτωχές σπουδές δεν αφήνει πολλά περιθώρια στην νεολαία του Μοντελμπέκ. Ενας νέο χάνει σιγά σιγά τον ορίζοντα και αρχίζει να νιώθει αποκλεισμένος από την κοινωνία . Η κατήχηση των τζιχαντιστών είναι σαν να δίνει σε αυτούς τους νέους ένα στόχο. Δεν είναι τυχαίο ότι πάνω από 50 νέοι του Μοντελμπέκ άφησαν το προάστιο για να πάνε προς μια περιπέτεια που μοιάζει ότι υπερασπίζεται τα δικαιώματα των καταπιεσμένων μουσουλμάνων.
«Οι περισσότεροι νέοι που πιάνονται στα δίχτυα των τζιχαντιστών έχουν ένα βαθύ αίσθημα αδικίας βαθιά μέσα τους», λέει η Corine Torrekens. 
Το γεωπολιτικό πλαίσιο παίζει σημαντικό ρόλο. Υπάρχει η Συρία, υπάρχει το παλαιστινιακό. Αλλά υπάρχει και σύγχιση για την εξωτερική πολιτική της Ευρώπης. Δεν έγινε π.χ. κατανοητό γιατί το Βέλγιο και η Γαλλία στήριξαν το πραξικόπημα του στρατηγού Σίσι στην Αίγυπτο, εις βάρος των Αδελφών Μουσουλμάνων που είχαν εκλεγεί δημοκρατικά.
Τα κινήματα των τζιχαντιστών προσφέρουν μια άλλη ανάγνωση του κόσμου, Προσφέρουν επίσης ένα αίσθημα ότι κάποιος υπηρετεί έναν σκοπό που θεωρείται δίκαιος για τους τζιχαντιστές.

Ποια απάντηση να δοθεί

Οι τοπικές αρχές δυσκολεύονται να δώσουν απαντήσεις σε αυτό το φαινόμενο. Ηδη τα τζαμιά ελέγχονται και εδώ και πολλά χρόνια ο δήμος δημιούργησε κέντρα από-ριζοσπαστικοποίησης με 4 εργαζομένους οι οποίοι συνεργάζονται με την αστυνομία για να πολεμήσουν αυτό το φαινόμενο. Αλλά τα μέσα δεν αρκούν.

«Το βασικό μέσο μετάδοσης των φανατικών ιδεών είναι το ίντερνετ» δηλώνει ο δημοτικός σύμβουλος. «Οι νέοι δεν πάνε στο τζαμί, αλλά βλέπουν ίντερνετ».
Τα δύο αδέλφια Αμπσαλάν όπως και πολλοί άλλοι πριν από αυτούς δεν ήταν θρησκευόμενοι. Υπάρχουν άλλοι τρόποι για να πιάσουν οι φανατικοί ισλαμιστές αυτά τα παιδιά στα δίχτυα τους, κυρίως μέσα από φιλανθρωπικούς συλλόγους. Ενας από αυτούς ανήκει στον Jean-Louis Denis, έναν Βέλγο που ασπάστηκε τον ισλαμισμό και έδινε δωρεάν φαγητό στους άστεγους που έμεναν στο σταθμό των τρένων. Ο εν λόγω Βέλγος βρίσκεται στη φυλακή γιατί προσπαθούσε να στείλει νεαρούς για τζιχάντ στην Συρία. Και υπάρχουν και πολλοί άλλοι.

Από την ημέρα της επίθεσης στο Παρίσι ο φόβος είναι κυρίαρχος στο Μοντελμπέκ. Ο πρώην δήμαρχος του προαστίου, ο σοσιαλιστής Philippe Moureaux έγινε στόχος. Τον κατηγορούν ότι έδειξε μεγάλη επιείκεια απέναντι στους εξτρεμιστές ισλαμιστές και τον θεωρούν υπεύθυνο για την παρούσα κατάσταση. Ο συντηρητικός γερουσιαστής Alain Destexhe δήλωσε ότι ο πρώην δήμαρχος είχε χτίσει ένα ολόκληρο σύστημα που έθρεψε το ριζοσπαστικό ισλάμ στην καρδιά της πόλης.

Αντίθετα, η ερευνήτρια Corinne Torrekens δεν πιστεύει ότι οι πρακτικές του πρώην δημάρχου επηρέασαν το ριζοσπαστικό ισλάμ. «Ο τζιχαντισμός είναι ένα πολιτικό σχέδιο συνολικό και έχει στόχο να πάρει την εξουσία», εξηγεί.

Εξελίσσεται μέσα σε πιο πλατιές σφαίρες και δεν χρειάζεται βοήθεια από τοπικούς άρχοντες για να εξαπλωθεί.
Οι κάτοικοι του Μοντελμπέκ φοβούνται για το μέλλον και θέλουν να δείξουν ενωμένοι. Την Τετάρτη 18 Νοεμβρίου περίπου 2.5000 άτομα συγκεντρώθηκαν στην πλατεία της κοινότητας, με ένα κερί στο χέρι, στη μνήμη των θυμάτων του Παρισιού. Στόχος τους ήταν να δείξουν ότι με το φως μπορείς να απαντήσεις στον σκοταδισμό ορισμένων. «Δεν θέλουμε η ζωή μας να χειροτερέψει εξαιτίας της ηλιθιότητας ορισμένων. Δουλεύουμε για να αναπτύξουμε μια πραγματική δυναμική σε αυτή την κοινότητα. Δεν θα αφήσουμε κάποιους εξτρεμιστές να διαλύσουν όλες τις προσπάθειές μας¨, δηλώνει ένας κάτοικος.