Τον λένε Οσμάν. Ή κάπως έτσι μας συστήθηκε. Είναι ένας από τους κορυφαίους της τουρκικής μαφίας, που διαχειρίζεται μετανάστες και πρόσφυγες στη γειτονική χώρα. Δεν κρύβεται: «Αν η τουρκική κυβέρνηση δεν ήθελε να κάνουμε τη δουλειά που κάνουμε, εμείς δεν θα μπορούσαμε να περάσουμε στην Ελλάδα ούτε μύγα», λέει αφοπλιστικά στον δημοσιογράφο της αποστολής του ΑΠΕ-ΜΠΕ. Διατηρεί ένα μαγαζί στη Σμύρνη που πουλάει τρόφιμα.

Ένα μεγάλο μπακάλικο στο Μπασμανέ, τη συνοικία των Ρωμιών και των Εβραίων πριν το 1922, που σώθηκε από τη φωτιά. Οι Τούρκοι τη συνοικία την αποκαλούν «Δαμασκό». Όπως λένε, «εδώ έχει πιο πολλούς Σύρους απ' ότι στη Συρία». Δεν είναι όμως η εικόνα της περιοχής όπως ήταν το περασμένο καλοκαίρι. Στους δρόμους δεν έχει κανέναν Σύρο. Η δημοτική αρχή ξαναφύτεψε το γκαζόν στα πάρκα και στις νησίδες, Σύρος δεν υπάρχει πια ούτε για δείγμα. Κι όμως... υπάρχουν!  

Ο Οσμάν μας εξηγεί ότι πλέον «μένουν σε σπίτια που έχουν νοικιαστεί ειδικά γι' αυτόν τον σκοπό. Δεν κυκλοφορούν ελεύθερα, η μετακίνησή τους γίνεται με ΙΧ αυτοκίνητα που τους παραλαμβάνουν από τα σπίτια και τους μεταφέρουν σε σημεία εκκίνησης. Από εκεί μεταφέρονται στα σημεία αναχώρησης». Πώς μεταφέρονται τώρα; Με πολλούς τρόπους. Πολλοί από αυτούς προκαλούν γέλιο. Όλοι δείχνουν το μέγεθος του κυκλώματος και το αδίστακτο του τρόπου που αυτό λειτουργεί. Μετανάστες και πρόσφυγες έχουν μεταφερθεί λοιπόν από τον Οσμάν στις περιοχές απέναντι από τη Λέσβο και τη Χίο με λεωφορεία φορτωμένα σε αυτοκίνητα οδικής βοήθειας. Με σχολικά λεωφορεία, από την ώρα που τα παιδιά σχολάνε μέχρι την επομένη το πρωί, που τα λεωφορεία θα ξαναχρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά μαθητών.

Με ένα κονβόι ΙΧ, πράγμα που επιτρέπει ακόμα κι όταν ένα αυτοκίνητο το σταματήσει η αστυνομία, όλα τα άλλα να κατευθυνθούν στον προορισμό τους. Υπάρχουν όμως και... VIP μεταφορές, όπως ανδρών ως πλούσιων Αράβων με βιτρίνα Ρωσίδες συνοδούς, ακόμα και... με νεκροφόρες! Οι τελευταίες, λέει ο Οσμάν, είναι ακριβές υπηρεσίες και πληρώνονται εξτρά, σχεδόν όσο και το πέρασμα στο νησί. Ας επιστρέψουμε όμως στη Σμύρνη. Εκεί όπου είναι η βάση του κυκλώματος. Το κύκλωμα, που πλέον και υπό τον φόβο των μέτρων που εικάζεται ότι θα ληφθούν από τις τουρκικές αρχές μετά από την πίεση των Ευρωπαίων, έχει το παρακάτω οργανόγραμμα.

Στην κορυφή είναι τα μέλη της μαφίας. Οι περισσότεροι είναι στη δουλειά πάνω από 20 χρόνια. Παλιότερα το κάνανε για κανένα καλό μεροκάματο. Πλέον, και ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο, τα λεφτά είναι πολλά και αξίζει τον κόπο κανείς ακόμα και να ρισκάρει. Στην άλλη άκρη του δικτύου είναι οι τοπικοί παράγοντες. Αυτοί που διαθέτουν χώρους, ασφαλή περάσματα, απ' όπου και ξεκινούν οι βάρκες. Αυτοί έχουν την ευθύνη να διατηρούν το πέρασμα καθαρό και ασφαλές και να εξασφαλίζουν είτε την εκπαίδευση κάποιου από τους μεταφερόμενους στον χειρισμό της βάρκας, είτε την εξασφάλιση ενός φτωχοδιάβολου, που έναντι καλού μεροκάματου, της τάξης των 100 ευρώ τη φορά, θα μεταφέρει τη βάρκα στο νησί και θα επιστρέψει στη συνέχεια στη βάση.

Στο ενδιάμεσο των κορυφαίων και των τοπικών παραγόντων υπάρχουν κυρίως δυο κατηγορίες εμπλεκομένων. Οι «ντίλερς», δηλαδή αυτοί που μαζεύουν πελατεία και την προωθούν στους κορυφαίους της μαφίας. Πώς το κάνουν αυτό; Μέσω σελίδων στο Facebook. Αλλά και με τηλέφωνα που δίνονται από πελάτη σε πελάτη. Σε αυτούς απευθύνονται οι κορυφαίοι της οργάνωσης όταν έχουν βάρκα έτοιμη προς αναχώρηση, και απλά τη γεμίζουν. Κοντά σε αυτούς, οι «μπάνκερς». Απίστευτο, πλην όμως αληθινό. Πρόκειται για τους «τραπεζίτες» του κυκλώματος, οι οποίοι εισπράττουν τα κόμιστρα. Ο υποψήφιος προς μετακίνηση πληρώνει σε αυτόν με όποιον τρόπο μπορεί. Με χρήματα ή και σε είδος. Κοσμήματα ή πολύτιμες πέτρες ακόμα και με αρχαιότητες! Από τη στιγμή που θα πληρώσει, έχει χρόνο τριών ημερών να περάσει στην Ευρώπη.

Μόλις η μεταφορά ολοκληρωθεί, ο κάθε μετανάστης και πρόσφυγας τηλεφωνεί σε έναν αριθμό που του έχουν δώσει και δίνει έναν κωδικό αριθμό που έλαβε όταν πλήρωσε. Τότε τα κόμιστρα απελευθερώνονται και ο τραπεζίτης πληρώνει όσους έχουν λαμβάνειν. Περίπου το 15 με 20% πληρώνεται σε όλους τους άλλους συμμετέχοντες στη μεταφορά, ενώ το υπόλοιπο ποσό το παραλαμβάνει ο κορυφαίος του κυκλώματος. Στην περίπτωσή μας, ο Οσμάν. «Γιατί παίρνετε τα περισσότερα εσείς;», τον ρωτάμε. Μας εξηγεί πως έχει πολλά έξοδα. Πληρώνει τα σκάφη. Τις πλαστικές βάρκες που ανάλογα με το μέγεθος τους και την ποιότητα της μηχανής κοστίζουν από 800 έως 20.000 ευρώ! Αυτές αγοράζονται νόμιμα, «με φατούρα», δηλαδή με τιμολόγιο, ούτως ώστε κατά τη μεταφορά, ακόμα και αν η αστυνομία σταματήσει κάποιον που μεταφέρει βάρκες και μηχανές, να μην μπορεί να του κάνει τίποτα. Αυτός πληρώνει και τους τραπεζίτες. Αυτοί πληρώνονται από 20 μέχρι 100 ευρώ για κάθε είσπραξη, ενώ κρατάνε και όλα τα χρήματα όσων δεν τηλεφωνούν για να δηλώσουν την άφιξη στον προορισμό τους. Γιατί; Γιατί, για παράδειγμα, πνίγηκαν ή τους συνέλαβε η ακτοφυλακή και τους επέστρεψε στην Τουρκία κι από εκεί στα στρατόπεδα που διατηρεί στη νοτιοανατολική Τουρκία. «Δεν θέλει ματωμένα λεφτά», λέει ο Οσμάν. Με θράσος, θα έλεγε κανείς. Αλλά συχνά επικαλείται τους «κανόνες ηθικής» που διακρίνουν τη δική του δουλειά. Γιατί, όπως λέει, όλοι αυτοί οι κορυφαίοι «είναι ηθικοί»!

Δεν αφήνουν κόσμο να περάσει με θάλασσα. Δεν βάζουν περισσότερους από 50 σε κάθε μεγάλη βάρκα και περισσότερους από 20 σε μικρή. Αυτοί μεταφέρουν κόσμο μόνο με πλαστικές βάρκες. Οι ξύλινες είναι δουλειά ντόπιων ή κάποιων Αράβων «που τους είχαμε σαν ενδιάμεσους να μαζεύουν λόγω της γλώσσας κόσμο και άνοιξαν δικά τους μαγαζάκια και πνίγουν τον κόσμο. Αυτούς πιάνουν συνήθως οι λιμενικές αρχές της Τουρκίας ή ρισκάρουν περνώντας κόσμο με μεγάλα σκάφη, προκαλώντας ατυχήματα, όπως αυτό στη Λέσβο στις 28 Οκτωβρίου». Ο Οσμάν είναι απόλυτα ενημερωμένος για την κατάσταση που επικρατεί στη Λέσβο. Για το τι συμβαίνει στην Τουρκία δεν το συζητάμε. Ξέρει για τα ατυχήματα και τους νεκρούς, για τα hot spot και για τα προβλήματα που υπάρχουν στα νησιά. Ξέρει φυσικά και για το τι συμβαίνει στην Τουρκία. Για παράδειγμα, μας λέει πως το ότι το Σαββατοκύριακο πριν ένα μήνα περίπου δεν πέρασε κανένας στη Λέσβο έχει να κάνει με το ότι στην περιοχή του Μοσχονησιού στον Αδραμυτινό Κόλπο ήταν ο Ερντογάν για τη γιορτή της ελαιοσυλλογής. «Να μην προκαλούμε κιόλας», λέει γελώντας.

Μας αποχαιρετά, γιατί έχει δουλειά. Τον ρωτάμε αν φοβάται που μας μίλησε. Δεν φοβάται. «Σου το ξαναείπα», λέει. «Αν η τουρκική κυβέρνηση δεν ήθελε να κάνουμε τη δουλειά που κάνουμε, εμείς δεν θα μπορούσαμε να περάσουμε στην Ελλάδα ούτε μύγα»! Εξάλλου, έχει βγάλει πολλά λεφτά. «Να κάθομαι εγώ. Και τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου. Σήμερα, αν μου πει κάποιος πως πρέπει να σταματήσω, θα το κάνω. Αλλά δεν μου το λέει και κανένας...», λέει καθώς φεύγουμε.