Στις 7 Ιουνίου 2016 εγκαινιάζεται στο Κεντρικό Κτήριο του Μουσείου Μπενάκη μια έκθεση από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη, με τίτλο «Κεραμική από την Κίνα», η οποία θα διαρκέσει έως τις 4 Σεπτεμβρίου 2016.

Για πρώτη φορά, ύστερα από 35 χρόνια, το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει στο ελληνικό και διεθνές κοινό επιλογή αριστοτεχνημάτων από την μοναδική συλλογή του κινεζικής κεραμικής. Πρόκειται για έκθεση σπάνιων έργων κινέζικης κεραμικής από την δωρεά του Γεώργιου Ευμορφόπουλου, μια ιστορικής σημασίας συλλογή που εναποτέθηκε στο Μουσείο Μπενάκη από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του τη δεκαετία του 1930 και παρέμεινε σε δημόσια θέαση έως τη δεκαετία του 1980. Τα αντικείμενα της έκθεσης επελέγησαν με βάση την ιστορική και καλλιτεχνική τους αξία. Αντιπροσωπεύουν τόσο τις κύριες περιόδους της κινεζικής ιστορία, όσο και τις τυπικές κατηγορίες κινεζικής κεραμικής, ενώ κάποια είναι εξαιρετικά σπάνια και σημαντικά παγκοσμίως. Ορισμένα αντικείμενα έχουν διαγράψει αξιόλογη πορεία μέσα στον 20ό αιώνα, έχοντας παρουσιαστεί σε σημαντικές εκθέσεις στην Ευρώπη πριν δωριστούν στο Μουσείο Μπενάκη τη δεκαετία του 1930.

Η έκθεση «Κεραμική από την Κίνα» εντάσσεται στην πολιτική του Μουσείου Μπενάκη για την γνωριμία του ελληνικού κοινού με τους μη-δυτικούς πολιτισμούς μέσα από τις συλλογές του Τμήματος Πολιτισμών του Κόσμου, για την καλλιέργεια του διαλόγου και την πρόσληψη της πολιτιστικής πολυμορφίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Μια πολυσήμαντη έκθεση
Η έκθεση είναι σημαντική για πολλούς λόγους: για την ιστορία της τέχνης, αφού παρουσιάζει μοναδικά αντικείμενα κεραμικής από την νεολιθική περίοδο (3η χιλιετία π.Χ.) έως την πτώση της δυναστείας Τσινγκ το 1911· για τις σχέσεις της Κίνας με την υπόλοιπη Ασία και τη Δύση, αφού ρίχνει φως στις επαφές (14ο έως τον 20ό αι.)· για την ιστορία του συλλέγειν στην Ευρώπη, αφού ο Γεώργιος Ευμορφόπουλος υπήρξε πρωτοπόρος διεθνώς στην «ανακάλυψη» της πρώιμης κινεζικής τέχνης από συλλέκτες και μελετητές των αρχών του 20ού αι.· και βέβαια για την ιστορία του Μουσείου Μπενάκη και του ιδρυτή του, Αντώνη Μπενάκη, αφού επιβεβαιώνει το όραμα και την αποστολή του, να τοποθετεί τον ελληνικό πολιτισμό σε διαρκή διάλογο με τους πολιτισμούς του κόσμου.

Διπλή ανάγνωση
Η έκθεση μπορεί να αναγνωστεί αμφίδρομα: η μια διαδρομή φανερώνει στον επισκέπτη την ιστορία και τον πολιτισμό της Κίνας από την 3η χιλιετία π.Χ. έως τον 19ο αιώνα μ.Χ. Η αντίστροφη διαδρομή ρίχνει φως, με τα ίδια αντικείμενα, στις επαφές της Κίνας με τη Δύση διαχρονικά, με έμφαση στο ενδιαφέρον των μελετητών και συλλεκτών κινέζικης τέχνης.

5000 χρόνια πολιτισμός
Μετά από μια εισαγωγική προθήκη με αγγεία νεολιθικής εποχής, η αφήγηση επικεντρώνεται στην αυτοκρατορική Κίνα, εξετάζοντας τις εξελίξεις στην κοινωνία, την οικονομία και την τέχνη της χώρας από τη δυναστεία Χαν (3ος αι. π.Χ. – 3ος αι. μ.Χ.) ως την τελευταία δυναστεία Τσινγκ (17ος – 20ός αι. μ.Χ.).

Τα πολύχρωμα και μονόχρωμα αγγεία της δυναστείας Τανγκ (7ος – 10ος αι. μ.Χ.) εισάγουν μια σειρά τεχνολογικών καινοτομιών που κατέστησαν κινεζικά προϊόντα πέρα από το μετάξι περιζήτητα στις αγορές της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης. Η αισθητική των τεχνουργημάτων της δυναστείας Σονγκ (10ος αι. μ.Χ.) τα έθεσε ως πρότυπα τόσο για τους επαΐοντες στην Κίνα όσο και για τους καλλιτέχνες – κεραμείς του 20ού αι. στην Ευρώπη.

Η νέα τεχνολογία ζωγραφικής με μπλε του κοβαλτίου σε πορσελάνη που εισήχθη τον 14ο αι. μ.Χ. κατά τη δυναστεία Γιουάν και τα εκτυφλωτικά χρώματα των κεραμικών της δυναστείας Μινγκ (14ος – 17ος αι. μ.Χ.) εδραίωσαν την πρωτοκαθεδρία της Κίνας στην παγκόσμια αγορά κεραμικών και ενέπνευσαν το θαυμασμό παραγγελιοδοτών στη Νοτιοανατολική Ασία, την Ινδία, τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη και την Αμερική. Τα μοναδικά υβρίδια που δημιούργησε η όσμωση Ανατολής και Δύσης ολοκληρώνουν την ιστορική φορά ανάγνωσης και αποτελούν την απαρχή της διήγησης για την γνωριμία της Δύσης με την Κίνα.

Ο συλλέκτης
Στην έκθεση γίνεται ειδική μνεία στον Γεώργιο Ευμορφόπουλο, έναν από τους σημαντικότερους συλλέκτες κινεζικής τέχνης, ο οποίος δώρισε μεγάλο μέρος της συλλογής του στο Μουσείο Μπενάκη. Μολονότι ήταν Βρετανός υπήκοος, ο Γεώργιος Ευμορφόπουλος υπήρξε θερμός Έλληνας πατριώτης και υποστήριξε σύγχρονούς του καλλιτέχνες. Οι πτυχές αυτές της προσωπικότητάς του θα ανιχνευθούν μέσα από έργα τέχνης και αρχειακό υλικό, όπως: τόμους από τον σπανιότατο κατάλογο της συλλογής του, κεραμικά της δεκαετίας του 1930 εμπνευσμένα από τα εκτιθέμενα, επιστολές από την αλληλογραφία Αντώνη Μπενάκη – Γεωργίου Ευμορφόπουλου και φωτογραφίες.

Η σημασία της Συλλογής Κινεζικής Κεραμικής του Μουσείου Μπενάκη
Η συλλογή (περίπου 950 αντικείμενα) αποτελεί τη μόνη πλήρη παρουσίαση της κληρονομιάς της κινεζικής κεραμικής τέχνης στην Ελλάδα. Η δωρεά του Γεωργίου Ευμορφόπουλου, περίπου 800 αντικείμενα, αποτελεί επιτομή των προτιμήσεων και γνώσεων του πρώιμου 20ού αι. για την τέχνη της Κίνας. Ως ένας από τους πιο σημαντικούς συλλέκτες της εποχής του, ο Ευμορφόπουλος διαμόρφωσε ένα όραμα της «Κίνας» για τους συγχρόνους του και το όραμα αυτό αρθρώθηκε με διδακτική πρόθεση στη συλλογή που δημιούργησε για την πατρίδα του.

Όταν τα αντικείμενα εκτέθηκαν στην Ελλάδα κατά τα εγκαίνια του Μουσείου Μπενάκη το 1931 έτυχαν θερμής υποδοχής από τους επιφανέστερους επιστήμονες και πολιτικούς. Για τον κύκλο τους, η προσπάθεια επανασύστασης της χώρας μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική Καταστροφή στόχευε στη δημιουργία μιας κοσμοπολίτικης, προοδευτικής, «δυτικής» Ελλάδας. Το Μουσείο Μπενάκη ήταν το εγκυκλοπαιδικό ίδρυμα που θα ενέπνεε το όραμα αυτό. Οι αφηγήσεις της οικονομικής αναβίωσης, της προοδευτικότητας στην εκπαίδευση και της πολιτιστικής νεωτερικότητας συμπλέκονταν κατά την αισιόδοξη αυτή εποχή και ταίριαζαν με την εξωτική δωρεά της κινεζικής κεραμικής.

Έκδοση
Την έκθεση συνοδεύουν έκδοση στα αγγλικά και μικρό βιβλίο-οδηγός στα ελληνικά. Η αγγλική έκδοση China Rediscovered. The Benaki Museum Collection of Chinese Ceramics, με κείμενα του δρα Γιώργη Μαγγίνη, αρχαιολόγου και επιστημονικού συνεργάτη του Μουσείου Μπενάκη, σκιαγραφεί το ιστορικό πλαίσιο των επαφών της Κίνας με τη Δύση από τον 14ο αιώνα, εστιάζοντας στον πρώιμο 20ό αιώνα. Ογδόντα οκτώ έργα κεραμικής τέχνης από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη, τα οποία παρουσιάζονται και στην έκθεση, προσκαλούν τον αναγνώστη σε ένα μοναδικό ταξίδι ανακάλυψης.

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Τα ξεχωριστά αντικείμενα της έκθεσης «Κεραμική από την Κίνα» θα τροφοδοτήσουν και θα εμπλουτίσουν με τον πιο ταιριαστό τρόπο το καλοκαιρινό πρόγραμμα «Το Μουσείο Μπενάκη στον Εθνικό Κήπο». Στα φετινά εργαστήρια του Κήπου, τα παιδιά που θα συμμετάσχουν θα έχουν τη μοναδική ευκαιρία να πάρουν αφορμές από εξωτικά τοπία, δέντρα και λουλούδια κάτω από μακρινούς ουρανούς, σε λαμπερούς χρωματικούς συνδυασμούς. Μία συναρπαστική γνωριμία με έναν σπουδαίο πολιτισμό μέσα από την κεραμική τέχνη.


Γιώργης Μαγγίνης, Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, συνεργάτης του Μουσείου Μπενάκη
Συν-επιμέλεια έκθεσης: Σοφία Χανδακά, επιμελήτρια του Τμήματος Πολιτισμών του Κόσμου & Μίνα Μωραΐτου, επιμελήτρια του Μουσείου Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης
Σχεδιασμός έκθεσης: Παύλος Θανόπουλος