Μια περφόρμανς - διάλεξη με αφορμή την ταινία (που δεν μπόρεσε να γίνει ακόμη) και το υλικό που έχει μαζευτεί για τον Ηλία Παπαδημητρακόπουλο, τον σπουδαίο μινιμαλιστή διηγηματογράφο, που ζει σε ένα αγρόκτημα στην Πάρο. 

Οι ιστορίες που προέκυψαν από την έρευνα για την ελληνική συμμετοχή στη Διεθνή Έκθεση του Σαν Φρανσίσκο το 1915 με αφορμή το βραβείο για το χρυσό μετάλλιο του αγροτικού συνεταιρισμού Μάρπησσας για τα φύλλα καπνού που κρέμεται στο κτίριο της Κοινότητας.   

Αφαλοί δικέφαλοι, καρεγλάκια και τάματα που αριστοτεχνικά συνέλεξε και κατέγραψε ο λαογράφος Ζαχαρίας Στέλλας στο βιβλίο του "Πάρος, Ζουγραφιές Ατσούμπαλες" (1975) ξαναβρίσκουν τη θέση στο χωριό μέσα από την ζωντανή επεξεργασία τριών κεφαλαίων του βιβλίου στον υπαίθριο χώρο.

Η βίντεο-συναρμολόγηση μιας κυκλικής αφήγησης γύρω από τις παλιότερες και τις πιο σύγχρονες μεταναστευτικές πορείες των μελών δύο οικογενειών στην Ελλάδα και στην Τουρκία που σημαδεύτηκαν από τη βεντέτα ενός απαγορευμένου γάμου, μέσω σύγχρονων καταγραφών, ιστορικών ντοκουμέντων και μαρτυριών -προσωπικών και συλλογικών.

Ένα «σωσίβιο» από φελιζόλ και πλαστικά μπουκάλια με νερό σε μια αφήγηση για το ταξίδι ως μια προσωπική αναζήτηση στον “άπειρο” χώρο με έντονη όμως αναφορά στη θάλασσα, η οποία προσπαθεί να προσεγγίσει αφαιρετικά μια κατάσταση ανάγκης και, μέσα από το παιχνίδι της ισορροπίας των υλικών, να κάνει ένα σχόλιο ως προς την αίσθηση του προσανατολισμού.

Πώς συνδέονται οι ιστορίες αυτές; Πως συναντιούνται με τη θεματική του ταξιδιού που διατρέχει φέτος τις Διαδρομές στη Μάρπησσα; Άτσούμπαλα. Και οργανικά.  Η διαρκής ανησυχία για το πώς ξαναβλέπουμε την παράδοση, το πώς και γιατί επεξεργαζόμαστε εννοιολογικά τα ενθύμια του παρελθόντος, το ενδιαφέρον για το σημείο όπου το προσωπικό γίνεται συλλογικό και το αντίστροφο, καλοκαιρινά αναγνώσματα, συζητήσεις και τυχαίες συναντήσεις, παλιές αναμνήσεις ως θεατής του φεστιβάλ, ταξίδια από την Πάρο ως την Πράγα το Βερολίνο την Τουρκία και τον Σαν Φρανσίσκο, αποδομημένα σύμβολα του παρελθόντος, μετακινήσεις που επαναλαμβάνονται και αποκτούν μια νέα φόρτιση μες στις τρέχουσες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, διαπλέκονται σε μια πρόταση για μια καλοκαιρινή έκθεση σε ένα χωριό της Πάρου που για ένα τριήμερο ζει το δικό του πανηγύρι.  

Συμμετέχουν: Πάκυ Βλασσοπούλου, Νατάσα Μπιζά, Περσεφόνη Μύρτσου, Απόστολος Ντελάκος, Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου.

Επιμέλεια: Δέσποινα Ζευκιλή

Τα έργα

Πάκυ Βλασσοπούλου, Be quiet/ Παρακαλώ ησυχία, 2016, φελιζόλ, πλαστικά μπουκάλια, νερό.

Το έργο, κομμάτι από μια μεγαλύτερη δουλειά που παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 2016 στην Τσεχία, προκύπτει από την αφήγηση του ταξιδιού ως προσωπική αναζήτηση στον “άπειρο” χώρο με έντονη όμως αναφορά στη θάλασσα. Κυρίαρχο υλικό του έργου είναι το νερό και ως τοπολογία αλλά και ως βασικό συστατικό της ύπαρξης ή το ελάχιστο που χρειάζεται για την επιβίωση. Το φελιζόλ λειτουργεί ως σωσίβιο, ως υλικό μόνωσης ή διατήρησης της θερμοκρασίας. To Be quiet είναι ένα έργο που επιθυμεί να προσεγγίσει αφαιρετικά μια κατάσταση ανάγκης και μέσα από το παιχνίδι της ισορροπίας να δημιουργήσει μια αίσθηση προσπάθειας προσανατολισμού.

Nατάσα Μπιζά, How to re-model a pavilion from German to Greek, performance- διάλεξη. Διάρκεια +/-30 λεπτά. How to re-model a pavilion, a collection of cases, 2016, βιβλίο.

Αφορμή για το πρότζεκτ στάθηκε το έγγραφο-βραβείο της συμμετοχής και της βράβευσης του αγροτικού συνεταιρισμού της Μάρπησσας με το χρυσό μετάλλιο για τα φύλλα καπνού, στην Διεθνή Έκθεση του Σαν Φρανσίσκο το 1915 (Panama Pacific International Exposition). Έκανα μια έρευνα στα αρχεία της εποχής αναζητώντας τις συνθήκες που κατέστησαν εφικτή αυτή η συμμετοχή. Η ιστορία του ελληνικού περιπτέρου, η μετατροπή του από γερμανικό σε ελληνικό, τα δώρα από την Ελλάδα, το κτίριο του Οhio και η δίκη των τόνων, είναι παράλληλες και συμπλεκόμενες ιστορίες που συνθέτουν την αφήγηση.

Laissez-Passer* / Laissez-Tomber**, Περσεφόνη Μύρτσου, 2016, Video Performance. Διάρκεια: 15 λεπτά

Το βίντεο “Laissez-Passer / Laissez-Tomber” αποτελείται από ένα οπτικοακουστικό κολάζ, το οποίο συναρμολογεί μια κυκλική αφήγηση γύρω από τις παλιότερες και τις πιο σύγχρονες μεταναστευτικές πορείες των μελών δύο οικογενειών στην Ελλάδα και στην Τουρκία. Το σημείο σύγκλισης αυτών των ιστοριών είναι ένας απαγορευμένος γάμος μεταξύ μιας Ρωμιάς Χριστιανής και ενός Τούρκου Μωαμεθανού, λόγω του οποίου προέκυψε μια αιματηρή βεντέτα μεταξύ των δύο αυτών οικογενειών, η οποία κρατά ακόμα έως και σήμερα. Το αποτέλεσμα αυτής της βεντέτας είναι ο συνεχής εκτοπισμός των μελών των δύο οικογενειών σε κάθε γωνιά της γης, στην προσπάθεια τους είτε να διαιωνίσουν είτε να ξεφύγουν από την βεντέτα.

Μέσω σύγχρονων καταγραφών, ιστορικών ντοκουμέντων και μαρτυριών -προσωπικών και συλλογικών- μια απόγονος της ελληνικής οικογένειας ακολουθεί την ιστορία παράλληλα με το πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο στο οποίο αυτή εξελίχθηκε όλα αυτά τα χρόνια, και προσπαθεί να κατανοήσει τα αίτια του διαιώνισης του μίσους μέσω της καταγραφής της ιστορικής του εξέλιξης. Στερεότυπα ηθικοπλαστικά και κοινωνικοπολιτικά που προκαλούν αισθήματα μίσους (όπως η ιδιοκτησία της γη και της γυναίκας, η προδοσία του αίματος και της πατρίδα, η αφαίρεση της παρθενίας και η αιμομιξία) σκιαγραφούνται μέσω της παρατήρησης της βιωσιμότητας του μίσους μέσα στο χρόνο και αποτελούν χειροπιαστές αποδείξεις στα εύλογα ερωτήματα της καταγράφουσας.

* Το “Laissez-Passer” είναι ένα επίσημο έγγραφο που εκδίδει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και επιτρέπει την κινητικότητα σε άτομα που για διάφορους λόγους αδυνατούν να εκδώσουν ταξιδιωτικά έγγραφα.

** Η έκφραση “Laisse-tomber” προέρχεται από τα γαλλικά και χρησιμοποιείται για να προτρέψουμε κάποιον “να αφήσει και κάτι να πέσει κάτω”, να μην “σκοτίζεται πολύ” με κάτι.

Απόστολος Ντελάκος, "Πάρος, Ζουγραφιές Ατσούμπαλες", βιβλίο Α', Ζαχαρίας Στέλλας,1975, 2016.

1.

Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου ο Στέλλας περιγράφει του σκαλιστούς σε μάρμαρο δικέφαλους αετούς (αφαλοί) που κοσμούν τις εκκλησίες της Πάρου. Οι αφαλοί κατά παράδοση, τοποθετούνταν στο κέντρο του δαπέδου της εκκλησίας. Συχνά όμως διακοσμούσαν και τις πατώσεις των σπιτιών. Η πάτωση ήταν ένα είδος πατώματος κοινό για τα περισσότερα σπίτια του νησιού φτιαγμένο από πολύ καλά πατημένο χώμα. Τις “καλές μέρες” οι κάτοικοι σχεδίαζαν, καταβρέχοντας με νερό, διακοσμητικά μοτίβα τα οποία μετά από μερικές ώρες εξαφανίζονταν. Το πρώτο μέρος του έργου μου ονομάζεται όπως και το πρώτο κεφάλαιο "αφαλοί δικέφαλοι" και είναι μια περφόρμανς κατά την οποία “σχεδιάζω” με νερό, χρησιμοποιώντας ένα

ψεκαστήρα πλάτης, το πρώτο κεφαλαίο του βιβλίου στο 'πάτωμα' του χωριού (τους δρόμους και τις πλατείες δηλαδή).

2.

Στο δεύτερο κεφάλαιο ο Στέλλας περιγράφει τα “καρεγλάκια”, μικρά ξύλινα αντικείμενα στα οποία τοποθετούνταν το -αναμμένο- καντηλάκι. Τα αντικείμενα αυτά, πάλι είχαν αναφορές στους δικέφαλους αλλά και εδώ όπως και στους δικέφαλους η 'ατσουμπαλωσύνη' του τεχνίτη μετέτρεπε την μορφή του αετού σε άλλες, καινούργιες μορφές. Τα αντικείμενα αυτά ήταν επίσης τόσο λαδομπογιατισμένα που οι όποιες λεπτομέρειες χανόντουσαν. Το δεύτερο μέρος του έργου λοιπόν ονομάζεται “καρεγλάκια” και τα καρεγλάκια αυτή τη φορά είναι φτιαγμένα από κόκκινο πηλό, είναι λαδομπογιατισμένα κίτρινα και τοποθετούνται στο δημόσιο χώρο ως ένα ιδιότυπο σύστημα σήμανσης.

3.

Στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου γίνεται μια καταγραφή των θεμάτων του τάματος. Η καταγραφή συμπληρώνεται από πολλά ενδιαφέροντα σχέδια. Φωτοτυπώντας από τις σελίδες του βιβλίου τα χάρτινα τάματα βγαίνουν από το βιβλίο και κρέμονται στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας, δημιουργώντας ένα είδος σχεδιαστικού πλέγματος αποτελούμενου από εικόνες αντικειμένων και μερών του σώματος που οι κάτοικοι θεωρούν πως έχουν σημασία.

Και τέλος, υπάρχει το ρεβίθι που είναι και το κυριακάτικο φαγητό του νησιού (ρεβιθάδα).

Θεωρώντας πολύ ενδιαφέρον πως ένα τόσο ευτελές όσπριο αποκτά τόση αξία για μια κοινότητα αποφάσισα να το κάνω χρυσό (κόσμημα).

Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, ηχπ, 2016, Περφόρμανς-διάλεξη. Διάρκεια +/-30 λεπτά

Μου έδωσαν τον αριθμό του το Φλεβάρη.

Του τηλεφώνησα πριν το Πάσχα.

Αργήσατε, μου είπε.

Θέλετε να γυρίσουμε μια ταινία;

Έχω μια μικρή κάμερα Σούπερ 8

μερικά φιλμάκια—

Με διέκοψε.

Μόλις έκανα μια επέμβαση.

Είναι γιατρός, σκέφτηκα.

Κλείσαμε.

Τον ξαναπήρα τέλη Ιούνη.

Τον κύριο Παπαδημητρακόπουλο, παρακαλώ

(εξαιρετικά δύσκολο να προφέρω

ολόκληρο το επίθετό του).

Είμαι ο—

Σας θυμάμαι.

Πώς είστε;

Καλά.

Λοιπόν;

Ας μιλήσουμε το φθινόπωρο κύριε Χατζηνικολάου.

Εντάξει.

Κλείσαμε ξανά.

Όμως δεν είχα υπομονή.