Ποιητής, κριτικός, θεωρητικός της τέχνης, επιμελητής εκθέσεων – ο Νικόλαος Κάλας αυτοχαρακτηριζόταν «νομάς σοφός». Σε διαρκή επαφή με την αιχμή της πρωτοπορίας στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, το πολυσχιδές και διεπιστημονικό γραπτό έργο του πηγάζει από ένα ευρύ φάσμα ενασχολήσεων: τη διαμόρφωση του ελληνικού μοντερνισμού, τη σχέση τέχνης και πολιτικής, τον υπερρεαλισμό, τους πρωτόγονους πολιτισμούς, την ανθρωπολογία, την Pop Art, το πορτογαλικό μπαρόκ, το έργο του Hieronymus Bosch (αντικείμενο του magnum opus του Κάλας, που παραμένει ανέκδοτο).

Με σημείο εκκίνησης τις πολιτικές διαμάχες και τις πολεμικές που σηματοδότησαν τον ελληνικό μεσοπολεμικό μοντερνισμό, ο Νικόλαος Κάλας, πολύγλωσσος και κοσμοπολίτης, συντάχθηκε με τις θεωρητικές αναζητήσεις και πολιτικές θέσεις του André Breton στο Παρίσι στο τέλος της δεκαετίας του 1930, όπου και εξέδωσε τη θεωρητική μελέτη Foyers d’Incendie (Εστίες Πυρκαγιάς)· ο Breton αναγνώρισε στον Κάλας ένα από τα πιο λαμπρά πνεύματα της εποχής του και, λίγο αργότερα, από την έναρξη του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, ο Κάλας αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους διαύλους επικοινωνίας των υπερρεαλιστών με πρωτοποριακούς κύκλους καλλιτεχνών και κριτικών στη Νέα Υόρκη.

Τη μεταπολεμική περίοδο, ο Κάλας δραστηριοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη κυρίως ως τεχνοκριτικός, συνεργάστηκε με ποιητές όπως ο William Carlos Williams, επιμελήθηκε εκθέσεις και διατηρούσε επαφή με συλλέκτες και γκαλερίστες όπως η Peggy Guggenheim, η Marian Goodman και ο Αλέξανδρος Ιόλας, καθώς και με καλλιτέχνες όπως ο Barnett Newman, ο Jasper Johns, ο Robert Rauschenberg, ο John Cage και ο Marcel Duchamp.

Το Regarding Nicolas Calas (Για τον Νικόλαο Κάλας) είναι μια σειρά εκδηλώσεων αφιερωμένη στον ποιητή και τεχνοκριτικό Νικόλαο Κάλας και περιλαμβάνει διεθνές συμπόσιο, έκθεση με εικαστικές εγκαταστάσεις σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών, καθώς και σειρά εργαστηρίων ανοιχτών και στο ευρύ κοινό. Στόχος των εκδηλώσεων είναι να αναδείξουν τη διεθνή εμβέλεια του έργου του Κάλας και να προβάλουν την επικαιρότητα της σκέψης του σε σχέση με σύγχρονους προβληματισμούς του ευρύτερου χώρου των τεχνών και του πολιτισμού.

Συμπόσιο: Παρασκευή 21 και Σάββατο 22 Οκτωβρίου
Στόχος του συμποσίου είναι η συνολική και πολύπλευρη αποτίμηση της πορείας του Κάλας στην Ελλάδα, στη Γαλλία, την Πορτογαλία και στις ΗΠΑ. Κύριους άξονές του θα αποτελέσουν, αφενός, η συμβολή του Κάλας στο μεσοπολεμικό ελληνικό μοντερνισμό και στη διαμόρφωση της θεωρίας του γαλλικού υπερρεαλισμού και, αφετέρου, ο ρόλος του στη μεταπολεμική εικαστική σκηνή της Νέας Υόρκης.

Προσκεκλημένοι ομιλητές:
Mary Ann Caws (Distinguished Professor of French, English, and Comparative Literature, The Graduate Centre, City University of New York, και Joseph Dreiss, Professor of Art History, University of Mary Washington.

Έκθεση 21-27 Οκτωβρίου
Η έκθεση θα φιλοξενήσει έργα και εικαστικές εγκαταστάσεις σύγχρονων καλλιτεχνών με αφορμή τη ζωή και το έργο του Νικόλαου Κάλας. Τα έργα στηρίζονται σε πρωτογενή έρευνα στο αρχείο του Κάλας. Πέρα απο μια ιστορική αναδρομή και αποτίμηση, οι καλλιτέχνες επιχειρούν να εντοπίσουν και να σχολιάσουν με εικαστική γλώσσα την επικαιρότητα του κριτικού λόγου, της σκέψης και των αναζητήσεων του Κάλας.  Στην έκθεση θα φιλοξενηθεί υλικό από το αρχείο του Νικόλαου Κάλας, παραχώρηση της Βιβλιοθήκης των Βορείων Χωρών στην Αθήνα και του Louisiana Museum of Modern Art στην Δανία, του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ) καθώς και του αρχείου της ΕΡΤ.

Καλλιτέχνες:
Αντώνης Βάθης, Μαρία Γεωργούλα, Δήμητρα Ιωάννου, Βασίλης Νούλας – Κώστας Τζιμούλης, Μυρτώ Ξανθοπούλου , Νίνα Παπακωνσταντίνου, Τερέζα Παπαμιχάλη, Κύριλλος Σαρρής, Νάνα Σαχίνη – Ιορδάνης Παπαδόπουλος, Γιάννης Σινιόρογλου, Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, Εύα Στεφανή, Βασιλεία Στυλιανίδου, Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου

Εγκαίνια έκθεσης:
Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2016, 20:00 στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών

Εργαστήρια:
Στα πλαίσια του ‘Regarding Nicolas Calas’ πραγματοποιήθηκαν εργαστήρια ανοιχτά στο κοινό στις 17 και 18 Ιουνίου του 2016 στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών.

Εισηγητές των εργαστηρίων: Βιβή Χατζηγεωργίου και Ματθίλδη Πυρλή (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ), Ειρήνη Μαρινάκη (ιστορικός τέχνης), Σπήλιος Αργυρόπουλος (ποιητής/ψυχίατρος), Κύριλλος Σαρρής (ογκολόγος/εικαστικός).

Αναλυτικά το πρόγραμμα:

– Παρασκευή 21 Οκτωβρίου
10:00-10:30
Προσέλευση – καφές

10:30-11:00

Υποδοχή – χαιρετισμοί – έναρξη  

11:00-12:30
1η συνεδρία – Υπερρεαλισμός, ψυχανάλυση, ζητήματα μορφής (στα ελληνικά)
– Μαριλένα Νεοκλέους (Πανεπιστήμιο Κύπρου): Προς μια φροϋδομαρξιστική αισθητική; όψεις της λογοτεχνικής κριτικής του Ν. Κάλας στα λογοτεχνικά περιοδικά του μεσοπολέμου στην Ελλάδα
– Αποστόλης Αρτινός (συγγραφέας /επιμελητής εκθέσεων): Μορφικές συγκινήσεις
– Λίλια Διαμαντοπούλου (Πανεπιστήμιο Βιέννης):«Mirrors of the mind»: Ο Νικόλας Κάλας μέσα από τον καθρέφτη

12:30-13:00
Διάλειμμα

13:00- 14:30
2η συνεδρία – Εικόνα και τεχνολογία (στα ελληνικά)
– Έλενα Χαμαλίδη (Ιόνιο Πανεπιστήμιο): Κάλας & Τάκις: τέχνη, επιστήμη και “ποιητική αλήθεια” στην “εποχή των αντιφάσεων”
– Δωροθέα Κοντελετζίδου (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας): Από την ‘εικόνα’ στην εικόνα: icone-image
– Μανόλης Αρκολάκης (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο): Ο Νικόλας Κάλας και η θεωρία του κινηματογράφου

14:30-16:00
Διάλειμμα – γεύμα

16:00- 17:30
3η συνεδρία – Ο Κάλας ως Διανοητής (στα ελληνικά)
– Αλεξάνδρα Δεληγιώργη (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης): Ο διάλογος του Ν. Κάλας με τον Wittgenstein για την αισθητική  και την τέχνη ως γλωσσικό παιγνίδι
– Σάββας Μιχαήλ (συγγραφέας / πολιτικός): Νικόλας  Κάλας και  “υπερηρωϊσμός”: πέραν του Σωκράτη και του Nietzsche
– Νίκος Χατζηνικολάου (Πανεπιστήμιο Κρήτης): Ο Χίτλερ ως ηγέτης ενός νέου Ρομαντισμού

 17:30-17:45
Διάλειμμα

17:45-18:15
Ντένης Ζαχαρόπουλος (Καλλιτεχνικός Διευθυντής, Ιστορικός/Κριτικός Τέχνης): «4 σημεία του ορίζοντα: Λονδίνο, Αθήνα, Παρίσι, Νέα Υόρκη», η σχέση μου με τον Νίκο Κάλας [συζήτηση με την Ειρήνη Μαρινάκη στα αγγλικά]

18:15-18:45
Joseph Dreiss, προσκεκλημένος ομιλητής (University of Mary Washington): Calas as Educator (στα αγγλικά)

18:45-19:00
Διάλειμμα

19:00-20:00
Mary Ann Caws, προσκεκλημένη ομιλήτρια (The Graduate Center, City University of New York): Nicolas Calas Doing Surrealism his Way (στα αγγλικά)

20:00
Εγκαίνια έκθεσης – δεξίωση

– Σάββατο 22 Οκτωβρίου
10:00-10:30
Προσέλευση – καφές
10:30- 12:00

4η συνεδρία – Ο Κάλας ως συλλέκτης
– Χαρά Αυλωνίτου (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης):  Η συλλογή έργων τέχνης του Κάλας: μια κριτική παρουσίαση (στα ελληνικά)
– Joseph Dreiss (University of Mary Washington): Magic Icons: Nicolas Calas as Collector (στα αγγλικά)
– Jean Colombain (ερευνητής/επιμελητής εκθέσεων): Nicolas Calas’s art collection: Of Intimacy, Flair and Tactical Instinct (στα αγγλικά)

12:00-12:30
Διάλειμμα / Καφές

12:30- 14:30
5η συνεδρία – Κριτική  (στα αγγλικά)
– Lena Hoff (ερευνήτρια): Why Not Pop Art?
– Φαίη Ζήκα (Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών): The contribution of Calas to the discussion on the sublime
– Etienne Charrière (University of Michigan/Koç University): On Transnational Avant-Gardes: Nicolas Calas and Portugal
– Έφη Ρέντζου (Princeton University): Nicolas Calas, the avant-garde, and the rhetoric of error

14:30-16:00
Διάλειμμα

16:00- 17:00
6η συνεδρία – Ο Κάλας στη Νέα Υόρκη
– Νικόλαος Κακκούφα (Princeton University): From Athens to New York: Calas’ transcontinental quest for identity / Ο Νικόλας Κάλας Από την Αθήνα στη Νέα Υόρκη: η αναζήτηση ταυτότητας ανάμεσα σε δυο ηπείρους (στα αγγλικά)
– Ειρήνη Μαρινάκη (ιστορικός τέχνης): Για τον Ιερώνυμο Μπος: μια σύντομη περιπλάνηση στον Κήπο των Επίγειων Απολαύσεων (στα ελληνικά)

17:00-17:15
Διάλειμμα

17:15-18:45
7η συνεδρία  – Ο Κάλας και η ποίηση (στα ελληνικά)
– Σπήλιος Αργυρόπουλος (ποιητής/ψυχίατρος): Ο Νικόλαος Κάλας στο ποιητικό «εν-τω-μεταξύ»
– Νίκος Σιγάλας (Γαλλικό Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών Κωνσταντινούπολης): Εμπειρίκος-Κάλας : Μια συζήτηση γύρω από τη βία
– Λεωνίδας Εμπειρίκος (ιστορικός): «Τα Τεκταινόμενα» (1940) του Ανδρέα Εμπειρίκου ως πηγή για τη φιλία του με τον Νίκη Καλαμάρη και το ιστορικό της πλαίσιο

18:45-19:00  
Διάλειμμα

19:00-20:00
Συζήτηση – Στρογγυλή τράπεζα (στα ελληνικά):
Σπήλιος Αργυρόπουλος, Κύριλλος Σαρρής, Χρήστος Ιωακειμίδης, Νάνος Βαλαωρίτης, κ.ά.