Καλλιεργώντας μια φιλοσοφία συλλογικής δουλειάς, το Teatr Zar αναπτύσσει τις παραγωγές του μέσα από τη μακρόχρονη διαδικασία δημιουργίας της δικής του θεατρικής γλώσσας, που αντλεί στοιχεία από διάφορες μουσικές παραδόσεις Ανατολής και Δύσης.

Ο θίασος είναι μια πολυεθνική ομάδα που σχηματίστηκε μεταξύ 1999–2003 κατά τη διάρκεια ετήσιων ερευνητικών αποστολών στη Γεωργία. Σε εκείνες τις αποστολές, τα μέλη συνέλεξαν πλούσιο μουσικό υλικό, στο οποίο συμπεριλαμβανόταν κι ένα σύνολο από πολυφωνικά τραγούδια που υπάρχουν εδώ και αιώνες, προέρχονται από το ξεκίνημα της εποχής του ανθρώπου και είναι ίσως οι αρχαιότερες μορφές πολυφωνίας στον κόσμο. Zar ονομάζονται τα πένθιμα τραγούδια της φυλής Σβανέτι, που ζει στα υψίπεδα του Καυκάσου, στη βορειοδυτική Γεωργία. Το Teatr Zar επιχειρεί να καταδείξει ότι το θέατρο δεν έχει σχέση μόνο με το θέαμα, αλλά πρέπει οπωσδήποτε και να ακούγεται.

Το ZAR επαναφέρει το θέατρο στη μορφή που είχε προτού η τέχνη χωριστεί σε διάφορους κλάδους και στυλ. Η δουλειά του αγγίζει θέματα που, στον σύγχρονο κόσμο, μοιάζουν να περιορίζονται μόνο στη σφαίρα της θρησκείας. Αυτό πηγάζει από την επηρεασμένη από τον πολωνικό ρομαντισμό πεποίθηση ότι η τέχνη δεν συμπληρώνει απλά τη θρησκεία, αλλά γεμίζει το δυναμικό κενό ανάμεσα στην καθημερινή και την υπερβατική ζωή. Ο Juliusz Osterwa, ένας από τους σπουδαιότερους Πολωνούς θεατρανθρώπους του 20ου αιώνα—οι ιδέες του οποίου επηρέασαν καθοριστικά τον Jerzy Grotowski—έγραψε κάποτε: «Ο Θεός δημιούργησε το θέατρο γι’ αυτούς που δεν τους φτάνει η εκκλησία».

Δεν ανεβάζουμε Ευριπίδη
Το έργο Medeas είναι μια συνεχής σεκάνς από πράξεις και εγκαταστάσεις εκ μέρους των ηθοποιών, που συγκεράζονται σε ένα ποιητικό όραμα της απόρριψης. Η μουσική δραματουργία έχει δομηθεί γύρω από αραβικά, περσικά και κουρδικά τραγούδια, που ερμηνεύουν επιλεγμένοι τραγουδιστές από το Κάιρο, την Τεχεράνη και την Κωνσταντινούπολη. Οι φωνές τους περιστοιχίζονται και συγκρίνονται με ένα πλήθος λατινικών αδελφοτήτων.

Το Medeas είναι μια παράσταση βασισμένη στη μουσική, όπου όμως περιλαμβάνεται και πρόζα. Ο Έλληνας ποιητής Δημήτρης Δημητριάδης έγραψε γι’ αυτό το έργο ένα ποίημα / χορικό με τίτλο «Η άνθρωπος».

Παρουσιάζουμε τη Μήδεια εκτός χρόνου κι εκτός μύθου, εξερευνώντας ένα οικουμενικό και απολύτως σύγχρονο πρόβλημα: τη μετανάστευση. Μιλάμε για την αδυναμία να περάσουμε το σύνορο του εαυτού μας, που δημιουργεί η γραμμή των σωμάτων μας καθώς κινείται ανάμεσα στη γη και τη θάλασσα, ανάμεσα στις ηπείρους κι ανάμεσα στους ανθρώπους. Η Μήδεια θα μπορούσε να είναι προστάτιδα αγία των προσφύγων. Στέκει στις πύλες της Ευρώπης. Δεν δέχεται απόρριψη αυτή η ίδια, αλλά ο θάνατός της κι η πιθανότητα να θάψει τα παιδιά της.

Η παράσταση Medeas δεν είναι πολιτικοποιημένο θέατρο. Είναι μια ενδελεχής εξερεύνηση των εσώτερων ορίων του βιώματος της απόρριψης.

Με αφορμή το ομώνυμο έργο του Δημήτρη Δημητριάδη, ο Jarosław Fret και το Teatr Zar συνθέτουν μια σύγχρονη και επίκαιρη προσέγγιση του πανάρχαιου μύθου σε μια παράσταση — work in progress που θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά εκτός Πολωνίας.

Σημείωμα σκηνοθέτη

«Αρχικά δεν φανταζόμουν ότι η Medeas θα γινόταν ένα είδος θρησκευτικής τελετουργικής χειρονομίας προς όλους τους ανώνυμους που χάνουν τη ζωή τους στον δρόμο προς την ήπειρό μας. Παρασυρμένοι από την εικόνα και τον μύθο της Ευρώπης, στέκουν στην πύλη της και, μη μπορώντας να περάσουν τα σύνορα, κόβουν το νήμα της ζωής τους. Για μένα, η θρησκευτική τελετουργία είναι ένα διανθρώπινο φαινόμενο όπου η ενέργεια του εκκλησιάσματος συγκεντρώνεται και, στη θέση της οριζόντιας, αποκτά μια κάθετη, σχεδόν πνευματική διάσταση. Αυτή είναι η στιγμή κατά την οποία σταματά η καρδιά της κοινότητας, όπου συντελείται η μεταμόρφωση.

Εδώ δεν έχουμε ονόματα ούτε εμείς, ούτε οι θεοί. Η λειτουργία γίνεται το εργαλείο επαφής ανάμεσα σε μακρινές εποχές και τόπους. Έχει το θέατρο αρκετή δύναμη για να γίνει λειτουργία; Κατά τη δημιουργία της παράστασης, οδηγηθήκαμε διαισθητικά στη σύνθεση ενός είδους θρήνου, που δεν εκφράζει μόνο το πένθος, αλλά και συνοδεύει τον νεκρό. Αυτή η πολυφωνική δομή από τον Καύκασο, και συγκεκριμένα από τον τόπο καταγωγής της Μήδειας, είναι η ουσία αυτού που εγώ αποκαλώ Teatr ZAR. Ο χώρος του θεάματος γίνεται τόπος συνάντησης γεμάτος θρήνο, παρατήρηση, μνήμη και ετοιμότητα, με όλους τους συνεπαγόμενους κινδύνους να ακολουθήσει μια κάθετη πνευματική σύνδεση και να πιστέψει ότι τα δρώμενα δεν είναι απλά αισθητικές δημιουργίες.

Χάρη στην πολύγλωσση και πολυεπίπεδη σύνθεσή της, η Medeas γίνεται μια σιωπηλή λειτουργία έξω από όλες τις θρησκείες, άθρησκη, απαλλαγμένη από δόγματα και θεολογία. Μολονότι εκτυλίσσεται στο θέατρο, αυτή η λειτουργία είναι η ίδια που εκτυλίσσεται στην καρδιά του καθενός μας, καθώς στεκόμαστε σήμερα στις ακτές της Μεσογείου.»

Jarosław Fret



Ερμηνεία: Simona Sala and Jarosław Fret
Μουσική δραματουργία: Jarosław Fret
Εκτέλεση: Simona Sala
Τραγουδούν: Fatma Emara, Marjan Vahdat, Selda Őztűrk
Χορωδία: Aleksandra Kotecka, Tomasz Wierzbowski, Orest Sharak, Davit Baroyan, Jarosław Fret
Κείμενο: Dimitris Dimitriadis