Με πρωτοβουλία του ΚΚΕ και την συμμετοχή των κομμάτων Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας, Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας και του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας, ιδρύθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1941, το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, το αντιστασιακό σκέλος των παραπάνω κομμάτων, που έθεσε σαν στόχο την «...απελευθέρωση του Έθνους από τον ξένο ζυγό...», τις δυνάμεις του άξονα με κύριους αντιπάλους τους Ναζί.
Σύντομα, το ΕΑΜ, είχε τεράστια επιρροή στον ελληνικό πληθυσμό. Στις 28 Οκτωβρίου του 1941, με εντολή του ΕΑΜ, ο κόσμος βγήκε στους δρόμους και πανηγύρισε το έπος της Αλβανίας, ξεκινώντας συγχρόνως απεργίες και κινητοποιήσεις. Στόχος ήταν να καταλάβουν οι εχθροί ότι έχουν να κάνουν με ένα εξεγερμένο έθνος.
Από το 1942, το ΕΑΜ εξάπλωσε την δράση του σε όλη της Ελλάδα, με το ένοπλο σκέλος του, τον ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός). Συνέχισε με την προσπάθεια δημιουργία κράτους στις περιοχές της υπαίθρου, που σε πολλές περιπτώσεις οδήγησε στην επαναλειτουργία σχολείων και στην πάταξη των ληστειών.
Όμως η συγκρούσεις δεν έλειψαν με άλλες οργανώσεις, όπως τον ΕΔΕΣ του στρατηγού Ζέρβα, που υποστήριζε πως η δράση του ήταν αντεθνική. Πολλοί άνθρωποι έχασαν την ζωή τους άδικά, σε έναν εμφύλιο πόλεμο που ξεκίνησε από τα χρόνια της κατοχής.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας συμμετείχε και το ΕΑΜ, με 6 υπουργούς. Οι Άγγλοι υποστήριξαν πως θα πρέπει να αποστρατευτούν ΕΑΜ και ΕΔΕΣ, για την ομαλή λειτουργία του κράτους. Το ΚΚΕ όμως θεώρησε την συγκεκριμένη κίνηση ως εχθρική για τα μέλη του ΕΑΜ. Το συλλαλητήριο στις 3 Δεκεμβρίου του 1944, συγκέντρωσε 100.000 κόσμο, με αίτημα να αποχωρίσουν οι Άγγλοι. Τα επεισόδια με τις δυνάμεις ασφαλείας είχαν ως απολογισμό 30 νεκρούς και 148 τραυματίες. Ο ΕΛΑΣ κατέλαβε την Αθήνα (εκτός του κέντρου) και τα Δεκεμβριανά, όπως έμειναν στην ιστορία, είχαν μόλις ξεκινήσει.
Οι μάχες αναγκάζουν τον ΕΛΑΣ να εγκαταλείψει την Αθήνα στις 5 Ιανουαρίου. Ακολούθησε μια εβδομάδα μετά η Συμφωνία της Βάρκιζας, αλλά η μη εφαρμογή τον όρο της, οδήγησε στον μεγάλο εμφύλιο.
To ΚΚΕ αποφάσισε την διάλυση του ΕΑΜ το 1946.
