Ο Χρόνης Σπανός είναι ένας φωτογράφος που δεν ανήκει σε εκείνους που ονομάζουμε «συνηθισμένους». Έχει μια διαφορετική οπτική για τον κόσμο και όταν φωτογραφίζει, βλέπει σίγουρα μια δυνατότητα, κάτι που εμείς δεν μπορούμε να δούμε.
Η δουλειά του αφορά περισσότερο την αρχιτεκτονική των κτιρίων και πως μια ανθρώπινη κατασκευή, θα μπορούσε να αποκτήσει φαντασία, να γίνει πιο φουτουριστική, να υπερβεί τα όρια του πραγματικού. Η φωτογραφία του σήμερα σου δίνει την δυνατότητα, μέσω της επεξεργασίας της εικόνας, να πάρεις αντί για το πινέλο το δάχτυλό σου ή το mouse και ότι πιο σουρεάλ έχεις μέσα σου, και να κάνεις πράξη οποιαδήποτε σκέψη αντανακλά στην προσωπικότητα και την μοναδικότητα σου.
Κι απ’ ότι θα δείτε η προσωπικότητα και η φαντασία του Χρόνη είναι περίπλοκη αλλά πάνω από όλα, εντυπωσιακή...
Γειά σου Χρόνη.
Καλησπέρα σας.
Τι σε τράβηξε ώστε να ασχολήθείς με την φωτογραφία;
Από μικρή ηλικία μαγεύτηκα με την διαδικασία της λήψης φωτογραφιών. Ο πατέρας μου είχε μια φωτογραφική μηχανή Zenit (όπως και η πλειοψηφία της ελληνικής οικογένειας της δεκαετίας του 1980) και μου έδειξε πως να την χειρίζομαι. Ήταν μια διαδικασία τελετουργική για τα μάτια μου. Το διάφραγμα, η ταχύτητα κλείστρου, το φιλμ…
Πέραν αυτού, είχα μια έμφυτη παρατηρητικότητα και περιέργεια. Μου άρεσε να προσέχω τον περιβάλοντα χώρο, να δημιουργώ εσωτερικούς διαλόγους, εικόνες, ιστορίες. Η παράδοση της οικογένειάς μου ήταν ένα ταξίδι σε προορισμό εντός της χώρας, την περίοδο του Πάσχα. Τα περισσότερα ταξίδια γίνονταν σε συνδυασμό γνώσης για την ιστορία της Ελλάδας. Όπως καταλαβαίνετε, οι εικόνες ήταν έντονες.
Αρχαιολογικοί χώροι, σημαντικά μνημεία, γραφικά μέρη, χρώματα και σχήματα, έθιμα του εκάστοτε τόπου, όλα τους λειτούργησαν αθροιστικά μέσα μου με την πάροδο των ετών. Αν και ξεκίνησα σπουδές στα οικονομικά, κάνοντας ένα μικρό πέρασμα και από την πληροφορική, η φωτογραφία τελικά ήταν ο τελικός προορισμός μου. Από τα χρόνια της εφηβείας, δοκίμασα τις δυνάμεις μου σε διάφορα είδη τέχνης, μουσική, συγγραφή, μέχρι και πειραματική γλυπτική αλλά τελικά η αμεσότητα της φωτογραφίας με κέρδισε.
Πως προέκυψε η ασχολία σου με την αρχιτεκτονική των κτιρίων και αυτή η ξεχωριστή, πιο καλλιτεχνική, επεξεργασία των εικόνων;
Τον πρώτο χρόνο σπουδών στη φωτογραφία, ένας επαγγελματικός συνεργάτης της μητέρας μου, ο οποίος έχει κατασκευαστική εταιρεία, έτυχε να δει ένα μικρό πορτφόλιο που είχα μαζί μου και αποφάσισε να μου αναθέσει την φωτογραφίση των καταστημάτων που είχε δημιουργήσει η εταιρεία του. Ακόμη και σήμερα, 16 χρόνια μετά, νομίζω ότι οφείλω πολλά στον κύριο Μιχάλη Πουρνάρη, για την ανάθεση εκείνη. Η πρόκληση ήταν πολύ μεγάλη για έναν νέο φωτογράφο, που ακόμη έψαχνε να βρει την προσωπική του υπογραφή αν θέλετε και ταυτόχρονα δοκιμαζόταν στα διάφορα πεδία της φωτογραφίας το πορτραίτο, το ντοκουμέντο, φωτογραφία δρόμου κλπ.
Μέσα από αυτήν την διαδικασία, η ματιά μου εκπαιδεύτηκε, έπρεπε να προσέχω τους όγκους, την κατασκευή, την γεωμετρία, αφού το αποτέλεσμα ήταν για συγκεκριμένο λόγο. Με τα χρόνια, αυτή η ματιά, έγινε μια εσωτερική εμμονή και μια απλή διαδικασία για εμένα. Όπου και να βρίσκομαι, ό,τι και να παρατηρώ, πολύ γρήγορα απομονώνω τα γεωμετρικά στοιχεία του χώρου. Συνδυάζοντας και την αγάπη μου για την αρχιτεκτονική γενικότερα, νομίζω ότι εύκολα καταλαβαίνει κανείς πως φτάνω στο τελικό αποτέλεσμα των εικόνων μου. Αρκεί μια ματιά και θα διαπιστώσετε ότι η γεωμετρία, η φόρμα, οι όγκοι είναι παντού στις φωτογραφίες μου.
Και όσον αφορά στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, η διαφορετική απεικόνιση των κτιρίων, η πιο εικαστική τους θα έλεγα, προέκυψε από την περιέργεια μου για τον τομέα της τεχνολογίας. Έχοντας στη διάθεσή μου ένα smartphone, βρέθηκα να εξερευνώ τις φωτογραφικές εφαρμογές που ήταν διαθέσιμες στο Ίντερνετ. Μετά από λίγο καιρό και έχοντας ένα σεβαστό αριθμό εικόνων στο κινητό μου τηλέφωνο, άρχισα να πειραματίζομαι με διάφορες από αυτές τις εφαρμογές.
Το αποτέλεσμα ήταν ένας συνδυασμός εφαρμογών και προσωπικής ματιάς, το οποίο έδειξα σε μια καλή μου φίλη, ιστορικό τέχνης, την Θέμις Βελένη. Η αντίδρασή της και η παρότρυνσή της να εμβαθύνω περισσότερο στην συγκεκριμένη τεχνοτροπία, οδήγησε στο project Re-Genesis και την ατομική μου έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Ήταν η πρώτη παρουσίαση της δουλειάς μου με την συγκεκριμένη τεχνοτροπία, η οποία αποτελούνταν από την αποτύπωση και επεξεργασία μετά, των πέντε μεγαλύτερων μουσείων της πόλης, με επίκεντρο φυσικά την αρχιτεκτονική των κτιρίων τους. Ήταν μια μεγάλη τιμή για εμένα, να παρουσιάζω την δουλειά μου στον χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου και ο πρώτος μεγάλος σταθμός στην πορεία μου.
HQ Aldar Properties, Άμπου Ντάμπι
Πολυτελείς κατοικίες Al Bandar, Άμπου Ντάμπι
Ποιο κτίριο σε ενθουσίασε περισσότερο πριν και μετά φωτογράφισή του;
Δύσκολη ερώτηση. Είχα την τύχη να επισκεφθώ πολλά μέρη ως τώρα και να δω πάρα πολλά εξαιρετικά δείγματα αρχιτεκτονικής. Φυσικά υπάρχουν τόσα πολλά ακόμη να εξερευνήσω, αλλά για αυτά που ως τώρα επισκέφτηκα και φωτογράφισα, νομίζω θα επιλέξω το κτίριο που κατασκεύασε και έχει τα κεντρικά της γραφεία η εταιρεία Aldar Properties, στο Άμπου Ντάμπι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Το καλοκαίρι του 2015, η Aldar Properties μου ανάθεσε την φωτογράφιση δεκαπέντε κατασκευών της με τελικό στόχο να δημιουργήσω εβδομήντα-πέντε εικαστικά έργα από αυτά, χρησιμοποιώντας την τεχνοτροπία που είχαν δει ήδη στην έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου.
Βρέθηκα λοιπόν, εν μέσω καλοκαιριού και αντίξοων καιρικών συνθηκών, στο Άμπου Ντάμπι, με μια λίστα κτιρίων, μοναδικής αρχιτεκτονικής το καθένα από αυτά. Από ουρανοξύστες σε υπερπολυτελή ξενοδοχεία και από λέσχες γκολφ σε μοναδικές βίλες, δεν θα ξεχάσω την μέρα που είδα για πρώτη φορά το κτίριο των κεντρικών γραφείων της εταιρείας. Έμεινα μαγεμένος από το ιδιαίτερο στυλ του κτιρίου. Ένα κτίριο σε σχήμα νομίσματος! Πουθενά μια ευθεία γραμμή, όλα είναι κυρτά! Μια μεγάλη πρόκληση τόσο φωτογραφικά όσο και δημιουργικά. Είναι ένα κτίριο που ξεχωρίζει από πολύ μακριά ακριβώς λόγω της πρωτοποριακής και μοναδικής του αρχιτεκτονικής. Και φυσικά, μοναδικά είναι και τα εικαστικά έργα που προέκυψαν.
Έχεις κάνει εκθέσεις στο εξωτερικό. Που έγιναν και ποια ηταν, αν υπήρξε, η διαφορά στην αντιμετώπιση της δουλειάς σου;
Μέχρι στιγμής έχω δυο εκθέσεις στο ενεργητικό μου. Η μια ήταν στο Άμπου Ντάμπι, με ατομική συμμετοχή στο πλαίσιο του Art Festival που διοργανώνεται εκεί. Η ανάθεση που σας είπα νωρίτερα από την Aldar Properties, οδήγησε στην ατομική έκθεση των έργων μου, με τίτλο «Maraya», και χώρο το εμπορικό κέντρο Yas Mall, που βρίσκεται στο Yas Island, περίπου 30 χιλιόμετρα έξω από την πόλη του Άμπου Ντάμπι.Η δεύτερη ήταν η συμμετοχή μου σε ομαδική έκθεση, στην γκαλερί Anya and Andrew Shiva Gallery, του John Jay College, στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης, με τίτλο «The Missing: Rebuilding the Past». Η συγκεκριμένη έκθεση αποτελούνταν από έργα καλλιτεχνών από διάφορα μέρη του κόσμου και είχε ως κύριο θέμα την καταστροφή ή αλλοτρίωση ιστορικών αρχαιολογικών μνημείων από όλον τον κόσμο. Εγώ προσωπικά, συμμετείχα με πέντε εικαστικά έργα, βασισμένα στον Παρθενώνα και το Μουσείο Ακρόπολής.
Όσον αφορά τώρα την διαφορά στην αντιμετώπιση της δουλειάς μου, θα έλεγα ότι δεν διαφέρει και πολύ. Σίγουρα στην Αμερική, ο κόσμος είναι μαθημένος να βλέπει διαφορετικά είδη τέχνης, πολλά από αυτά καινοτόμα και ιδιαίτερα. Στον κόσμο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, η τέχνη δεν είναι κάτι κεκτημένο, καθώς είναι ένα καινούργιο σχετικά κράτος, αφού δημιουργήθηκε το 1971. Τα σχόλια που εισέπραξα στα Εμιράτα ήταν ιδιαιτέρως κολακευτικά για την δουλειά μου, αλλά δεν μπορώ να κρίνω καθαρά με τοπικούς όρους, κυρίως γιατί είναι ένα μέρος που δέχεται πολλούς τουρίστες από όλο τον κόσμο και τα σχόλια ήταν από κάθε γωνιά της γης. Το σίγουρο είναι ότι είναι ένα μέρος που επενδύει πολλά στην τέχνη αλλά ταυτόχρονα δεν είναι τόσο εύκολο να βρει κάποιος χώρο και χρόνο έκθεσης του έργου του.
Ως δημιουργός, καθαρά για τον άνθρωπο, επιζητώ τα σχόλια των έργων μου και αποζητώ τον διάλογο και την αλληλεπίδραση μέσα από την τέχνη μου. Με βεβαιότητα μπορώ να σας πω ότι ο φορμαλιστικός τρόπος με τον οποίο φωτογραφίζω και δημιουργώ, τυγχάνει πάντα μεγάλης εκτίμησης από αρχιτέκτονες και κατασκευαστές. Και στις δυο εκθέσεις μου, άνθρωποι αυτού του χώρου, μου μίλησαν με πολύ ενθαρρυντικό τρόπο τόσο για τις φωτογραφίες που τράβηξα, όσο και για τα εικαστικά έργα που δημιούργησα μέσα από αυτές.
Τι project ετοιμάζεις αυτή την περίοδο;
Όταν ετοίμαζα την έκθεση στο Άμπου Ντάμπι, ζήτησα από την Θέμις Βελένη να μου γράψει λίγα λόγια για το έργο μου, ως ιστορικός τέχνης. Μέσα στις λέξεις, στην αγγλική γλώσσα φυσικά, χρησιμοποίησε τον όρο «dehumanise», μια λέξη που περιγράφει πολύ εύστοχα το έργο μου. Στις περισσότερες φωτογραφίες μου θα παρατηρήσετε έντονα την απουσία του ανθρώπινου στοιχείου. Αυτό δεν συμβαίνει γιατί έχω κάτι με τον κόσμο, αλλά γιατί στο μυαλό μου ο περιβάλων χώρος απογυμνώνεται και μένει μόνο η αίσθησή του στο εσωτερικό, οπότε έτσι καταγράφεται και από τον φακό μου.
Αυτόν τον καιρό λοιπόν, πέραν της περαιτέρω εμβάνθυσης στην ήδη υπάρχουσα τεχνοτροπία μου, κάπου εδώ θα σας πω ότι πρόσφατα έκανα ένα ταξίδι στην Κοπεγχάγη, όπου ενθουσιάστηκα από την αρχιτεκτονική της και σκοπεύω να την επισκεφθώ ξανά σύντομα για να δημιουργήσω και άλλα έργα. Το άλλο project που κυοφορείται στο μυαλό μου και ελπίζω σύντομα να οδηγήσει και σε οπτικό υλικό είναι ακριβώς αυτή η λέξη της Θέμιδας. Dehumanise... Λήψεις πάντα με βάση την γεωμετρία, του αστικού τοπίου, αρχικά στην πόλη της Θεσσαλονίκης, με την απουσία του ανθρώπινου στοιχείου. Λήψεις όμως σε μέρη που ως συνήθως κατακλύζονται από κόσμο και δεν τα έχουμε δει ποτέ χωρίς κόσμο. Είναι κάτι που έχω χρόνια στο μυαλό μου και νομίζω ότι ήρθε ο καιρός να αρχίσει να παίρνει σχήμα και μορφή. Θα μου επιτρέψετε κάπου εδώ να μην αποκαλύψω κάτι περισσότερο..Εξάλλου στον κόσμο της τέχνης, λίγο μυστήριο είναι πάντα θεμιτό και σαγηνευτικό, δεν συμφωνείτε;
Ε, βέβαια. Κι αφού απ’ ότι καταλάβαμε, η φωτογραφία είναι μεγάλο κομμάτι της ζωής σου, τι θα έλεγες σε όσους θέλουν να ασχοληθούν με την φωτογραφία;
Σε όσους θέλουν να ασχοληθούν με την φωτογραφία θα έλεγα να διαβάζουν συνεχώς. Τόσο τις εξελίξεις στον τομέα της τέχνης της φωτογραφίας όσο και στον τεχνολογικό, αφού το μέσο είναι ψηφιακό και οι αλλαγές ραγδαίες. Όταν λέω βέβαια να διαβάζουν, εννοώ να προσέχουν πολύ το έργο άλλων φωτογράφων, να παρατηρούν προσεκτικά τις εικόνες που τους αρέσουν και να προσπαθούν να δουν την σύνθεση, το φως, την φόρμα, το χρώμα, την αντίθεση. Μετά να προσέχουν τις δικές τους εικόνες. Δυστυχώς στον κόσμο που ζούμε, με τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, τα καλά λόγια είναι εύκολα και πολύ συχνά ψεύτικα.
Επίσης, να παρατηρούν τον κόσμο γύρω τους, να προσέχουν τις λεπτομέρειες, τις σκιές και να μην επαναπαύονται. Ζούμε στην εποχή της εικόνας, αλλά θέλει προσοχή και πάνω από όλα ηθική, προσωπική ηθική και επιμονή στην κορύφωση των προσωπικών δυνατοτήτων και της ατομικής έκφρασης που οφείλει να είναι πραγματική, μοναδική και με έντονο το προσωπικό στοιχείο του καθενός που επιθυμεί να έρθει σε διάλογο μέσα από την τέχνη. Τέλος, θα ήταν καλό και δημιουργικό να πειραματίζονται συνεχώς με το μέσο. Έχοντας την τύχη και τιμή να υπάρξω και δάσκαλος φωτογραφίας, θα σας πω ότι πάντα έκλεινα το εισαγωγικό μου μάθημα με την ρήση «Υπάρχει ένας βασικός κανόνας στην τέχνη της φωτογραφίας και αυτός είναι ότι Δεν υπάρχουν κανόνες!».
Σε ευχαριστούμε πολύ Χρόνη.
Εγώ σας ευχαριστώ πολύ για την κουβέντα μας.
