Πόσο εύκολη είναι η πρόσβαση στην αγορά ανθρώπινων οργάνων στις Ηνωμένες Πολιτείες; Ποια είναι τα εχέγγυα που απαιτούνται; Πώς ακολουθείται και διασφαλίζεται η διαδικασία; Υπάρχει πιστοποίηση του αρμόδιου οργανισμού; Στα παραπάνω ερωτήματα απάντησε μία απλή -στην υλοποίησή της- δημοσιογραφική έρευνα του πρακτορείου Reuters. Το αποτέλεσμα προκαλεί κάτι παραπάνω από έκπληξη...

Ο δημοσιογράφος Brian Grow χρησιμοποίησε το πραγματικό του όνομα, το πραγματικό του mail και δήλωσε ως εργοδότη του τον πραγματικό, δηλαδή το πρακτορείο Reuters. Παρόλα αυτά και δίχως καμία άλλη πιστοποίηση, κατάφερε να αγοράσει στο διαδίκτυο μία... σπονδυλική στήλη και δύο... κεφάλια, έναντι μερικών εκατοντάδων δολαρίων.

«Μετά από μερικά e-mails, ένας έμπορος ανθρωπίνων οργάνων πούλησε στον δημοσιογράφο του Reuters, Brian Grow, δύο κεφάλια και μια σπονδυλική στήλη. Η σπονδυλική στήλη προήλθε από έναν νεαρό άνδρα. Οι γονείς του ήταν τόσο φτωχοί που δεν μπορούσαν καν να τον θάψουν. Και λένε πως δεν γνώριζαν πως το σώμα του επρόκειτο να πωληθεί», ανέφερε το ρεπορτάζ του διεθνούς πρακτορείου, αναδεικνύοντας την ευκολία με την οποία διεξάγεται το άκρως προσοδοφόρο εμπόριο ανθρωπίνων οργάνων στις ΗΠΑ.

Η οικονομική αδυναμία ανοίγει τον δρόμο

Η άνθηση του συγκεκριμένου εμπορίου είναι τόσο μεγάλη, που πλέον, ικανός αριθμός συγγενών αποφεύγουν να προχωρούν στην πανάκριβη εκταφή των ανθρώπων τους, παραχωρώντας έναντι ενός τιμήματος το άψυχο σώμα, σε εταιρείες που έχουν αναπτύξει τις δραστηριότητές τους στο ίντερνετ.

Το γεγονός ότι ένας Αμερικανός πολίτης, μπορεί δίχως κανένα πρόβλημα, να παραλάβει στο σπίτι του μία... σπονδυλική στήλη, έναντι 300 δολαρίων, συν τα μεταφορικά, είναι κάτι που προκαλεί την κοινωνία και θέτει εκατοντάδες ερωτηματικά. Υπάρχει όμως και η άλλη παράμετρος. Μία θέση σε ένα νεκροταφείο, συν τη διαδικασία εκταφής, κοστίζουν μία μικρή περιουσία στις ΗΠΑ και σε άλλα μέρη του δυτικού κόσμου. Ως εκ τούτου, πολλοί άνθρωποι αδυνατούν να καλύψουν το κόστος, με συνέπεια να βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα μακάβριο αδιέξοδο. Οι εταιρείες εμπορίας ανθρωπίνων οργάνων έκαναν την εμφάνισή τους, ακριβώς για να προσφέρουν λύσεις στο πρόβλημα που προέκυψε. Με το αζημίωτο φυσικά. Διότι τα πτώματα αγοράζονται έναντι μίας υποτυπώδους αμοιβής, στη λογική ότι οι συγγενείς γλιτώνουν το κόστος της εκταφής, πωλούνται ωστόσο σε κομμάτια και αποφέρουν μεγάλο κέρδος.

Το δράμα του Cody Sauders

Το ρεπορτάζ ξεκίνησε με στόχο την κάλυψη του δράματος ενός αγοριού 24 ετών, το οποίο γεννήθηκε με πολλά προβλήματα υγείας και απεβίωσε από ανακοπή έπειτα από μία ζωή στα νοσοκομεία και στην ταλαιπωρία.

«Ο Cody Saunders γεννήθηκε το 1992 με προβληματικά νεφρά και μια τρύπα στην καρδιά του. Πέθανε ανήμερα των 24ων γενεθλίων του. Μέχρι τότε είχε υποβληθεί σε 66 χειρουργεία και σε 1.700 θεραπείες αιμοκάθαρσης, λένε οι γονείς του. Κάποιες μέρες, έκρυβε τον πόνο ανεβάζοντας selfies στο facebook. Άλλες μέρες, μοιραζόταν την ανυπόφορη πραγματικότητά του, ποζάροντας σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου με γάζες σε όλο του το στήθος, το οποίο ήταν γεμάτο ουλές. Στο προφίλ του στο Facebook, ο Cody έγραψε πως έψαχνε ένα κορίτσι που θα τον αποδεχόταν γι’ αυτό που ήταν. «Ναι είμαι άσχημος». έγραψε τα Χριστούγεννα του 2015. Στις 2 Αυγούστου του 2016, ο Cody πέθανε από καρδιακή προσβολή. Βρίσκονταν καθ’ οδόν προς το σπίτι, μετά από μία ακόμη αιμοκάθαρση. Οι γονείς του ήταν τόσο φτωχοί που δεν μπορούσαν να τον θάψουν ή να τον αποτεφρώσουν. Έτσι αποφάσισαν να δωρίσουν τα όργανά του σε έναν οργανισμό που ονομάζεται «Restore Life USA». Ο οργανισμός πουλά σώματα που έχουν δωριστεί, είτε ολόκληρα, είτε όργανο – οργανο. Αποδέκτες είναι ερευνητές, πανεπιστήμια, ερευνητικές εγκαταστάσεις και άλλα».

Αυτό είναι το στόρι. Ο πατέρας του Ρίτσαρντ, σε μία τραγική ομολογία του, παραδέχθηκε ότι «δεν είχα τα χρήματα για τίποτα άλλο». Μία φράση που αποτελεί «μαχαιριά» στο αμερικάνικό όνειρο, το οποίο μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη. Μία περιγραφή της τραγικής πραγματικότητας που βιώνουν εκατομμύρια Αμερικανοί, πίσω από την αστραφτερή βιτρίνα των λιμουζίνων, των εκατομυρίων δολαρίων και της γκλαμουριάς των... κατασκευασμένων υπερμοντέλων ανδρών και γυναικών.

Το θέμα, ωστόσο, είχε λάβει μία διαφορετική διάσταση. Πίσω από την ιστορία του Cody, βρισκόταν ένας μυστικός κόσμος με κέρδη εκατομμυρίων δολαρίων από την εκμετάλλευση της ανέχειας των φτωχώτερων Αμερικανών. Όπως αποκαλύφθηκε, έναν μήνα μετά τον θάνατο του 24χρονου, ο οργανισμός πούλησε την σπονδυλική του στήλη. Η συναλλαγή απαιτούσε απλά την ανταλλαγή μερικών e-mails και 300 δολάρια, συν τα μεταφορικά. Αγοραστής ήταν το... Reuters, ένας δημοσιογράφους του οποίου, με ελάχιστη προσπάθεια, κατάφερε να κλείσει το deal και να γίνει κάτοχος του μακάβριου δείγματος.

Υποτίθεται πως οι συγκεκριμένες εταιρείες εξυπηρετούν αποκλειστικά ιατρικές εταιρείες, ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια. Το πρακτορείο Reuters σε καμία περίπτωση δεν είναι κάτι από τα παραπάνω και ο δημοσιογράφος είναι σίγουρα ερευνητής, αλλά πάντως όχι ο ερευνητής που θα δικαιολογούσε την αγορά μίας... ανθρώπινης σπονδυλικής στήλης!

Ο νόμος που επιτρέπει την ασυδοσία

Το ερώτημα που τίθεται μετά απ' όλα τα παραπάνω είναι το εξής. Παραβιάζεται κάποιος ή κάποιοι νόμοι και αν ναι, ποιες οι επιπτώσεις για τους παραβάτες; Η απάντηση είναι όχι και καμία. Δεν παραβιάζονται νόμοι και ο έμπορος δεν διατρέχει κανέναν νομικό κίνδυνο. Γιατί; Διότι ναι μεν είναι παράνομη η διακίνηση ανθρωπίνων οργάνων στις ΗΠΑ, αλλά κανείς νόμος δεν απαγορεύει την πώληση οργάνων που έχουν δωρηθεί για έρευνα, δίχως μάλιστα να προσδιορίζεται η ιδιότητα του αγοραστή. Με άλλα λόγια, ο καθένας μπορεί να αγοράσει ένα... πόδι, ένα... χέρι ή ένα κεφάλι νεκρού ανθρώπου.

Το Reuters επικοινώνησε με την Angela McArthur, η οποία διευθύνει το πρόγραμμα δωρεάς οργάνων στην ιατρική σχολή της Μινεσότα. Η McArthur δήλωσε πως προβληματίστηκε πάρα πολύ με το πόσο εύκολα αγοράστηκαν ανθρώπινα μέλη. Αλλά και με την αποτυχία της Restore Life να δείξει τη δέουσα επιμέλεια. «Είναι σαν την Άγρια Δύση. Ο καθένας θα μπορούσε να τα είχε παραγγείλει και να είχε ζητήσει να μεταφερθούν στο σπίτι του για οποιοδήποτε λόγο θα ήθελε», τόνισε χαρακτηριστικά.

Έκπληκτη η υπεύθυνη πανεπιστημιακού ιδρύματος

Η McArthur εξέτασε τα δείγματα, αλλά και τα έγγραφα που τα συνόδευαν. Ήθελε να εξακριβώσει πόσο χρήσιμα θα ήταν για ιατρική έρευνα. Τα συμπεράσματά της βασίστηκαν στα στάνταρ της εθνικής ασφάλειας, αλλά και του παράγοντα ηθική. Συμπέρανε πως το ιατρικό ιστορικό που παρείχε η Restore Life ήταν ανεπαρκές. Επίσης πως η… χαρτούρα που παραδόθηκε ήταν «τσαπατσούλικη» και ανεπαρκής. Για τους λόγους αυτούς, τα δείγματα δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές για χρήση από το πανεπιστήμιό της. «Ποτέ ξανά δεν έχω δει κάτι τόσο ανήκουστο όπως αυτό«, δήλωσε και συμπλήρωσε: «Ανησυχώ για το μέλλον της δωρεάς ανθρώπινων οργάνων, αλλά και της πίστης της κοινής γνώμης στην δωρεά οργάνων όταν υπάρχουν τέτοιες καταστάσεις».

Τα έγγραφα που δόθηκαν κατά την αγοραπωλησία, δεν ανέφεραν την ταυτότητα του δωρητή. Αναφέρονταν, ωστόσο, η ημερομηνία θανάτου. Το Reuters συνέκρινε τις νεκρολογίες που συνέπιπταν τόσο με την ημερομηνία θανάτου, όσο και με την γεωγραφική περιοχή. Έτσι, κατέληξαν στον Cody Saunders ως έναν πιθανό δωρητή. Για να εξακριβωθεί πως η σπονδυλική στήλη προήλθε όντως από τον Cody Saunders, το Reuters προχώρησε σε εξέταση DNA. Κατά την διάρκειά της, συγκρίθηκε δείγμα από την σπονδυλική στήλη, με δείγμα σάλιου από τους δύο του γονείς. Τα δείγματα στάλθηκαν σε αρμόδιο τμήμα του πανεπιστημίου της Νότιας Καρολίνας. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως όντως, η σπονδυλική στήλη ανήκε στον Cody Saunder.