Η 27η Οκτωβρίου δεν πρέπει να είναι μια ημερομηνία που θα ξεχάσεις. Γιατί εκείνη την ημέρα ένας άνθρωπος έγινε ήρωας για την ανθρωπότητα, αποσοβώντας έναν Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και πολλοί από εμάς μπορεί να του χρωστάμε τη ζωή μας.

Ο 34χρονος τότε Vasili Arkhipov βρισκόταν σε ένα από τα τέσσερα σοβιετικά υποβρύχια που είχαν προορισμό την Κουβά. Για κάτι λιγότερο από ένα τετράωρο, ένας πυρηνικός πόλεμος ήταν πολύ πιθανός. Η αποστολή των Σοβιετικών δεν ήταν εύκολη, αφού ο John Kennedy μόλις είχε επιβάλλει αυστηρό αποκλεισμό. Το υποβρύχιο του Arkhipov εντοπίστηκε από το Πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ, το οποίο απέστειλε αρκετά σκάφη για αναγνώριση.

Αυτό που δεν γνώριζαν ήταν πως το υποβρύχιο κουβαλούσε μια πυρηνική τορπίλη. Σε μια προσπάθεια να το αναγκάσουν να βγει στην επιφάνεια, εκτόξευσαν χαμηλής εμβέλειας εκρηκτικά, στο μέγεθος χειροβομβίδας, τα οποία θα χτυπούσαν το υποβρύχιο αλλά δεν θα του προκαλούσαν ζημιά. Το σοβιετικό πλήρωμα υποτίθεται ότι θα τις μετέφραζε ως προειδοποίηση και θα έδινε εντολή για ανάδυση. O Vladimir Orlov που βρισκόταν μέσα στο υποβρύχιο, ανέφερε πως τα χαμηλής εμβέλειας εκρηκτικά δεν ακούστηκαν σαν προειδοποίηση αλλά σαν πόλεμος, καθώς εξερράγησαν στον φλοιό του υποβρυχίου. «Σκεφτήκαμε, ‘αυτό είναι το τέλος’».

Ο Orlov λέει ότι ο κυβερνήτης του υποβρυχίου Vitali Savitsky, πανικοβλήθηκε. Είχε να επικοινωνήσει αρκετές ημέρες με την Μόσχα και δεν είχε ενημερωθεί ότι οι ΗΠΑ θα προβούν σε αυτές τις ενέργειες ώστε να αποκλείσουν την Κούβα. Ήταν σίγουρος ότι είχε ξεσπάσει γενικευμένη σύρραξη και έδωσε εντολή να συναρμολογηθεί η πυρηνική τορπίλη. «Θα πεθάνουμε, αλλά θα τους βουλιάξουμε όλους μαζί μας. Δεν θα ατιμάσουμε το ναυτικό μας», φέρεται να είπε σύμφωνα με τον Orlov.

@wikipedia.org

Δεν υπήρχε καμία άλλωστε σημασία ότι δεν υπήρχε επικοινωνία με τη Μόσχα, η οποία τον είχε ήδη εξουσιοδοτήσει να εκτοξεύσει την τορπίλη αν χρειαστεί. Ωστόσο, έπρεπε να ακολουθήσει το πρωτόκολλο. Αυτό έλεγε πως θα πρέπει να έχει τη σύμφωνη γνώμη του αναπληρωτή πολιτικού αξιωματικού Ivan Maslennikov και του υποδιοικητή του, Vasili Arkhipov. Ο Maslenikov είπε ναι, ενώ ο Arkhipov όχι.

Κανένας δεν μπορεί να ξέρει τι ακριβώς θα γινόταν αν και ο Arkhipov έλεγε ναι ή αν δεν βρισκόταν στο υποβρύχιο εκείνη την ημέρα. Αλλά μάλλον το υποβρύχιο δεν θα έβγαινε στην επιφάνεια. Η εντολή του Savitsky θα είχε εισακουστεί και θα ήταν μια πράξη επιθετικότητας που σύμφωνα με όσα κατέγραψε η Ρωσίδα αρχειοφύλακας Svetlana Savranskaya, θα είχε προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση και έναν «Παγκόσμιο Πυρηνικό Πόλεμο».

«Ήμασταν εξαιρετικά τυχεροί που ο Arkhipov βρισκόταν εκεί» είπε ο Max Tegmark, πρόεδρος του Ινστιτούτου Future of Life (FLI) με έδρα τη Βοστώνη σε μια εκδήλωση προς τιμήν του Arkhipov το 2017. «Ο Vasili Arkhipov είναι ο πιο σημαντικός άνθρωπος στη μοντέρνα ιστορία αφού χάρις σε αυτόν η 27η Οκτωβρίου δεν είναι η επέτειος του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου», συμπλήρωσε.

Ο Arkhipov είχε πεθάνει το 1998, με το βραβείο να λαμβάνεται από την κόρη του Yelena και τον εγγονό του Sergei. Ο τελευταίος όταν ρωτήθηκε τι είχε ακούσει από τον παππού του για το περιστατικό, είπε πως δεν ανέφερε ποτέ τίποτα στην οικογένειά του επειδή οι πληροφορίες ήταν απόρρητες.

Από τότε που η ιστορία του Arkhipov βγήκε στην επιφάνεια, του έχουν δοθεί οι τίτλοι «ο άνθρωπος που έσωσε τον κόσμο» αλλά και «εκείνος που εσύ (και σχεδόν όλοι) του χρωστάς τη ζωή σου». Ο Tegmark έκλεισε την ομιλία του λέγοντας ότι «πρέπει να τιμούμε ήρωες σαν αυτόν, όχι για να τιμήσουμε γενικότερα τον ηρωισμό, αλλά για να θυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι το να στηριζόμαστε στην τύχη με τα πυρηνικά όπλα, δεν είναι και η πιο καλή και μακροπρόθεσμη στρατηγική».