Η φυσικοθεραπεία Θεσσαλονίκη αποκαθιστά την κίνηση, τη δύναμη και την ευεξία μας, ώστε ο πόνος και το πρόβλημα μας να μην οδηγήσουν σε μόνιμη βλάβη ή αναπηρία.Για να δούμε αν και πώς επηρεάζεται η ομιλία και η επικοινωνία σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση, θα πρέπει πρώτα να δούμε τι είναι η εγκεφαλική παράλυση.

Εγκεφαλική πράλυση είναι ένας όρος “ομπρέλα” για τις διαταραχές που προέρχονται από μία βλάβη στο ΚΝΣ(Κεντρικό Νευρικό Σύστημα). Η βλάβη αυτή του εγκεφάλου, πρέπει να πούμε ότι, δεν αλλάζει και δεν είναι μεταδιδόμενη.

Στην εγκεφαλική παράλυση, εξαιτίας της βλάβης στο ΚΝΣ, επηρεάζεται ο μυϊκός τόνος του σώματος. Ο μυϊκός τόνος είναι η ετοιμότητα μας για κίνηση ενάντια στη βαρύτητα. Εφόσον λοιπόν επηρεάζεται ο μυϊκός τόνος είναι λογικό να επηρεάζεται και η κινητική ανάπτυξη αλλά και η κινητική συμπεριφορά.

Η εγκεφαλική παράλυση επηρεάζει την συνέργεια και τη λειτουργία όλων των μυϊκών ομάδων του σώματος. Η κίνηση της γλώσσας, των παρειών και του αυχένα δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα για ομιλία, μάσηση, κατάποση και πέψη. Αν λοιπόν επηρεαστεί με κάποιο τρόπο η κίνηση σε αυτές τις δομές του σώματος είναι επόμενο ότι θα υπάρχει και δυσκολία στη λειτουργία του στόματος και του οισοφάγου.

Η κινητική λειτουργία του στόματος και του λαιμού έχει να κάνει με την μάσηση, την κατάποση, την ομιλία και την πέψη. Η διαταραχή στην κινητική συνέργεια και την κινητική λειτουργία, εξαιτίας της εγκεφαλικης παράλυσης(βλάβης στο ΚΝΣ), επηρεάζει τους μύες όλου του σώματος. Έτσι όπως και είναι φυσικό επηρεάζονται και οι προαναφερόμενες δομές.

Στην εγκεφαλική παράλυση συχνά προσβάλλεται το κέντρο του λόγου στον εγκέφαλο. Σε μία ελαφριά προσβολή ίσως το παιδί να έχει δυσκολία στην σωστή προφορά των λέξεων. Αλλά σε πιο σοβαρές προσβολές το παιδί μπορεί να έχει πρόβλημα στην λεκτική έκφραση του θέλω του.

Ειδικά η στοματική κινητική λειτουργία, εξαρτάται από μια περίπλοκη διαδικασία αποστολής και λήψης μηνυμάτων του εγκεφάλου στους διάφορους μύες του προσώπου και του λαιμού.

Η στοματική λειτουργία σχετίζεται άμεσα και επηρεάζεται από τον συντονισμό της αναπνοής, της ομιλίας, της μάσησης, της κατάποσης και της πέψης. Στην εγκεφαλική παράλυση υπάρχει δυσαρμονία στη λειτουργία αυτών των μυών που σχετίζονται με την ομιλία, την κατάποση και τη μάσηση.

Ειδικότερα αυτές οι συνθήκες επηρεάζουν την ικανότητα του παιδιού να κάνει ήχους και να σχηματίζει συλλαβές. Έτσι μπορεί να υπάρχει:

Διαταραχή ευχέρειας: διακοπές, όπως ο τραυλισμός, διακόπτουν τη ροή του λόγου.
Διαταραχές φωνής: υπάρχει ακανόνιστος ρυθμός, έλλειψη ελέγχου έντασης και ποιότητας φωνής που δυσκολεύουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των παιδιών.
Δυσαρθρία: Διαταραχή της κίνησης των μυών στη γλώσσα, τα χείλη και τις φωνητικές χορδές που οδηγεί σε ασαφή ή βουητό λόγο και καθυστερημένο ρυθμό ομιλίας.
Δυσφαγία: Δυσκολία στην κατάποση ή την πέψη των τροφίμων που προκαλεί πρήξιμο, βήχα, σιελόρροια και παλινδρόμηση.
Αφασία: υπάρχει βλάβη στο τμήμα του εγκεφάλου που επηρεάζει τη γλώσσα και την ομιλία. Αυτό καθιστά δύσκολη την ομιλία, την κατανόηση της επικοινωνίας, την ανάγνωση και τη γραφή.
Προφορική έκφραση: η επεξεργασία και η κατανόηση της γλώσσας καθιστούν δύσκολο να βγει νόημα από την έκφραση μέσω της λεκτικής έκφρασης και της επικοινωνίας.
Εκφραστικές διαταραχές: Δυσκολία στο να συνδυάσει λέξεις για να μεταφέρει ιδέες.
Διαταραχές γνωσιακής επικοινωνίας: Δυσκολία στις δεξιότητες επικοινωνίας που περιλαμβάνουν την αντίληψη, τη μνήμη, την επίλυση προβλημάτων και την οργάνωση.

Ο λογοθεραπευτής βοηθάει στο να βρει το παιδί τον τρόπο να επικοινωνήσει μέσω υποδείξεων ή νοημάτων. Μπορούν επίσης να αντιμετωπίσουν ζητήματα όπως ο σχηματισμός λέξεων, η προφορά, η ακρόαση και η ανάπτυξη λεξιλογίου.

Τι είναι η λογοθεραπεία;

Η λογοθεραπεία βοηθά να βελτιωθεί και να γίνει εφικτή η επικοινωνία των παιδιών που έχουν εγκεφαλική παράλυση. Η επικοινωνιακή δεξιότητα στα παιδιά οργανώνει τη μεταξύ τους διαδραστική επικοινωνία, την ανάπτυξη των σχέσεων, τη μάθηση, την εργασία αργότερα, ενώ αυξάνει τις δυνατότητες ανεξαρτησίας ενός παιδιού και επηρεάζει θετικά την ποιότητα της ζωής του.

Οι ειδικοί λογοθεραπευτές βελτιώνουν την επικοινωνία και την ομιλία, την κατάποση και την πέψη. Ανάλογα με το ποιο είναι το πρόβλημα του παιδιού ο λογοπαιδικός θα βοηθήσει στο να βρεθεί τρόπος με τον οποίο θα μπορέσει να επικοινωνήσει με εναλλακτικούς τρόπους.

Ο λογοθεραπευτής βοηθά στην οργάνωση των κινήσεων του στόματος του παιδιού καθώς και τις επικοινωνιακές δεξιότητες. Χρησιμοποιούν ασκήσεις που εκπαιδεύουν τον εγκέφαλο στην φώνηση, την προφορά, το λόγο, τον ήχο, τους μυες του σαγονιού και του λαιμού. Αυτό βοηθά όχι μόνο στην λειτουργία των μυών του στόματος και του λαιμού αλλά και στην αναπνοή και στη σιελόρροια, που μπορεί να γίνουν δύο πολύ σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για το παιδί.

Η μεγαλύτερη συμβολή της λογοθεραπείας είναι να παρέχει στο παιδί έναν τρόπο αλληλεπίδρασης με τους οικείους του και όλους όσους θέλει να επικοινωνήσει. Το παιδί αναπτύσσει την ικανότητα να συσχετίζει λέξεις με το περιβάλλον του και βοηθά στην κατανόηση εννοιών και γεγονότων και του δίνει την ικανότητα έκφρασης σκέψεων, επιθυμιών και απόψεων.

Επιπλέον, η λογοθεραπεία διευρύνει σημαντικά την κατανόηση του παιδιού για το περιβάλλον και τον κόσμο γύρω του, επιτρέποντάς του να βιώσει διαφορετικά ερεθίσματα και να φτάσει τα ηλικιακά του αναπτυξιακά ορόσημα.

Η λογοθεραπεία, καθώς βελτιώνει τις επικοινωνιακές δεξιότητες και την κατανόηση του παιδιού, αυτό μπορεί να αναπτύξει καλύτερα έναν συναισθηματικό δεσμό με τους γονείς και τους οικείους του. Ετσι το παιδί θα μπορεί να γίνει ουσιαστικό ρόλο στην οικογένεια, στην κοινότητα και τελικά στο σχολείο και την εργασία ως αναπόσπαστο μέλος αυτών.

Η νεογνική και αργότερα η βρεφική ηλικία είναι μια εποχή που τα μωρά πρέπει να μπορούν να εξερευνήσουν το περιβάλλον τους και να αλληλεπιδράσουν με τους άλλους. Η λογοθεραπεία βοηθά σε αυτή την ενσωμάτωση στο κοινωνικό περιβάλλον μέσω του παιχνιδιού και η κοινωνικοποίηση συμβαίνει στη ρουτίνα του παιδιού. Η επικοινωνία ανοίγει ευκαιρίες για την ένταξη του παιδιού στην κοινωνία αλλά και την αποδοχή του από τους άλλους.

Πώς γίνεται η λογοθεραπεία;

Τα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση συχνά έχουν εξασθενημένους μύες στο λαιμό, το στόμα και το σαγόνι. Η ενίσχυση της ομιλίας και η λειτουργικότητα αυτών των μυών γίνεται με την εκπαίδευση μέσω της λογοθεραπείας.

Όταν η λογοθεραπεία ξεκινά στη βρεφική ηλικία, μπορούν να αντιμετωπιστούν θέματα πέρα από την ομιλία και την επικοινωνία, συμπεριλαμβανομένης της δυσφαγίας και άλλων σωματικών ζητημάτων.

Η εκμάθηση της αναπνοής, της ομιλίας και της κατάποσης - κάποιες φορές και ταυτόχρονα - περιλαμβάνει μία από τις πιο πολύπλοκες διαδικασίες συντονισμού αυτών των μυών του σώματος. Η εσφαλμένη εκτέλεση μπορεί να οδηγήσει σε πνιγμό, αναρρόφηση ακόμη και πνευμονία.

Η λογοθεραπεία ξεκινά με την αξιολόγηση των φυσικών και γνωστικών δυνατοτήτων του παιδιού από εξειδικευμένο λογοθεραπευτή ή λογοπαιδικό. Ενώ η σύσταση των ερευνών είναι η παροχή να ξεκινά λίγο μετά τη διάγνωση ενός παιδιού με εγκεφαλική παράλυση, στη χώρα μας η παροχή λογοθεραπείας συνήθως ξεκινά πολύ αργότερα, περίπου μετά το 2ο ή 3ο χρόνο ζωής….

Ο λογοθεραπευτής βοηθά στην οργάνωση της καθαρής ομιλίας, της αποτελεσματικής ομιλίας και του ελέγχου των μυών που εμπλέκονται στην ομιλία, το φαγητό, το ποτό και την κατάποση.

Η λογοθεραπεία βοηθά το παιδί να επικοινωνήσει με διαφορετικό από το συνιθισμένο δηλαδή με λέξεις και φώνηση. Μπορούν και δημιουργούν ένα εναλλακτικό τρόπο λεξιλογίου, και αναπτύσουν την ικανότητα του παιδιού να “μιλά” με μη λεκτικά μέσα.

Ποια είναι τα οφέλη της λογοθεραπείας;

Η επικοινωνία είναι μια από τις αναγκαίες αλλά και ευχάριστες εμπειρίες της ζωής. Μέσω της επικοινωνίας μας με άλλα άτομα διαμορφώνουμε την προσωπικότητα μας και γινόμαστε μέλη μίας κοινωνίας.

Μέσω της επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους, απολαμβάνουμε τα οφέλη των εμπειριών από την κοινωνική μας ζωή. Η επικοινωνία με τους άλλους διαμορφώνει και την αντίληψη μας για τη ζωή και τις σχέσεις μας. Αυτό συμβαίνει από την γέννηση μας και συνεχίζεται σε όλη τη ζωή μας.

Στην περίπτωση του παιδιού με εγκεφαλική παράλυση, η επικοινωνία δεν συμβαίνει πάντα με τον τρόπο που μας είναι γνωστή. Τα παιδιά αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην ικανότητά τους να επικοινωνούν τις σκέψεις τους και βρίσκονται σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους συνομίλικους τους αλλά και τους μεγαλύτερους.

Ο λογοπεδικός λοιπόν με τις κατάλληλες εξειδικευμένες τεχνικές, θα βοηθήσει στην έκφραση λόγου και την επικοινωνία του παιδιού, με τον πιο βοηθητικό τρόπο. Το όφελος μίας τέτοιας παρέμβασης είναι ότι το παιδί θα μάθει να προσαρμόζεται και να βρίσκει νέους τρόπους επικοινωνίας .

Τα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση αντιμετωπίζουν συχνά και άλλες αναπτυξιακές καθυστερήσεις. Υπάρχουν όμως πολλά παιδιά που έχουν ταλέντα και ικανότητες που δεν μπορούν να εκφράσουν σωστά λόγω των προβλημάτων της ομιλίας και της επικοινωνίας.

Οι διαταραχές στην ομιλία και το πώς επηρεάζει το παιδί ποικίλουν. Η θεραπευτική στρατηγική και ο τρόπος που το παιδί θα μάθει πώς να αντιμετωπίζει τα λεκτικά και τα επικοινωνιακά του προβλήματα είναι ευθύνη του λογοθεραπευτή.

Έτσι ειδικά τα οφέλη της λογοθεραπείας είναι:

• βοηθά στη μάθηση και την εκπαίδευση
• βελτιώνει την εκπαίδευση
• αυξάνεται η αυτοπεποίθηση και η ανεξαρτησία του παιδιού
• βελτιώνει την κοινωνικοποίηση
• βελτιώνει την αυτοσυνείδηση
• Μειώνει τη συστολή

Τα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση έχουν διαφορετικές δυνατότητες και διαφορετικούς περιορισμούς. Η λογοθεραπεία που κάνουν είναι απόλυτα εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση, βασισμένη στους ατομικούς τους περιορισμούς. Έτσι το κάθε παιδί εργάζεται με το θεραπευτή του στα πολύ συγκεκριμένα θέματα που το αφορούν και σε αυτά που επηρεάζουν τη δική του ομιλία και επικοινωνία.

Η λογοθεραπεία επίσης βοηθά στο παιδί να:

• να εξαλείψει θέματα προφοράς
• να εφαρμόσει σωστά τη χρήση λέξεων
• να κατανοήσει τη γραμματική
• να αναπτύξει έλεγχο στο ρυθμό ομιλίας
• να χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις
• να επεκτείνετε το λεξιλόγιο
• να αναπτύξει την ικανότητα να συνομιλεί
• να κατανοεί λέξεις και προτάσεις
• να βελτιώσει τη μνήμη και την ανάκληση γεγονότων
• να σχεδιάσει και να κατανοεί παραλληλισμούς μεταξύ του προφορικού και του γραπτού λόγου

Εάν ένα παιδί έχει πιο σοβαρή βλάβη, μπορεί να μην μπορεί να εκφραστεί με λέξεις και φώνηση. Σε αυτή την περίπτωση, οι θεραπευτές θα συνεργαστούν με το παιδί, ώστε να ωφεληθεί μαθαίνοντας να επικοινωνεί με εναλλακτικούς τρόπους.

Η επικοινωνία μπορεί να είναι αποτελεσματική χρησιμοποιώντας κάποια βοηθήματα-εργαλεία. Αυτά τα βοηθήματα είναι ποικίλα. Άλλα βασίζονται στην τεχνολογία, άλλα όχι. Χρησιμοποιούν τις λεκτικές νύξεις, τη φυσική κίνηση, τη νοηματική γλώσσα και κάρτες επικοινωνίας.

Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν τα παιδιά που δεν έχουν λόγο περιλαμβάνουν:

• Νοηματική γλώσσα
• ταμπλό από χαρτί ή πίνακες εικόνων
• Υπολογιστές και πληκτρολόγια
• Εξειδικευμένο λογισμικό
• Μηχανογραφικά συστήματα φωνής
• Συσκευές επαυξητικής επικοινωνίας

Άμεσο όφελος από τη λογοθεραπεία για τα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση είναι η δυνατότητα που τους δίνεται να μάθουν να εργάζονται, ενώ μπορεί να υπάρχει διαταραχή στους μύες του λαιμού, της γνάθου και του στόματος που χρησιμοποιούνται για την ομιλία, αλλά και για κατάποση, φαγητό, αναπνοή και άλλες σωματικές λειτουργίες.

Σε κάθε περίπτωση που τα προβλήματα κατάποσης ενός παιδιού σχετίζονται με νευρολογικά ή με γνωσιακά ελλείμματα, το παιδί θα ακολουθήσει ένα πρόγραμμα με ασκήσεις που έχουν σχεδιαστεί για να βελτιώσουν τον πολύπλοκο συντονισμό των μυών.

Πώς εφαρμόζεται η λογοθεραπεία;

Υπάρχουν αρκετές μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι λογοπεδικοί για τη θεραπεία διαταραχών ομιλίας και επικοινωνίας,.

• Θεραπεία άρθρωσης - δείχνει στο παιδί πώς να κάνει τους σωστούς ήχους, μερικές φορές χειρίζοντας σωματικά το στόμα ή τη γλώσσα.
• Ασκήσεις φυσήματος - χρησιμοποιούνται για να βοηθήσει το παιδί να αναπνέει σωστά κατά τη διάρκεια της ομιλίας.
• Αντιμετώπιση προβληματικών ήχων προφέροντας λέξεις ή ήχους φωνηέντων και συμφώνων σε γρήγορη διαδοχή.
• Σύνδεση γλώσσας και λέξεων - χρησιμοποιώντας φωτογραφίες, αντικείμενα και βιβλία για να βοηθήσει το παιδί να επεκτείνει το λεξιλόγιό του, ώστε να μάθει να προφέρει σωστά τη λέξη και να κατανοήσει το νόημα και το σκοπό της. Συχνά, ένας παθολόγος θα ζητήσει από το παιδί να χρησιμοποιήσει ένα αντικείμενο ή να παίξει μαζί του, έτσι ώστε το παιδί να κάνει μια σύνδεση μεταξύ της λέξης και της σημασίας της.
• Ασκήσεις γλώσσας - ενίσχυση της γλώσσας και διδασκαλία της σωστής τοποθέτησης της γλώσσας που απαιτείται για συγκεκριμένους ήχους.
• Ασκήσεις γνάθου - ενίσχυση της γνάθου για υποστήριξη της σωστής ομιλίας και της ικανότητας να μασάει τα τρόφιμα και να πίνει υγρά με ασφάλεια.
• Ασκήσεις αναπνοής - ρύθμιση της αναπνοής έτσι ώστε το παιδί να αναπτύξει πειθαρχημένη ομιλία και ταυτόχρονα οργανωμένο ρυθμό αναπνοής.

Τα παιδιά συχνά διδάσκονται τη νοηματική γλώσσα ή διδάσκονται χειρονομίες, για να επικοινωνούν με τους άλλους όταν δεν έχουν λόγο. Όμως, οι εξελίξεις στην τεχνολογία έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικές στο να επιτρέπουν στα παιδιά να μπορούν να επικοινωνούν με ασφάλεια και με επιτυχία αντισταθμίζοντας τα κενά των δυνατοτήτων τους.

Η λογοθεραπεία δεν αντιμετωπίζει μόνο την πράξη της ομιλίας, αλλά επίσης και την ικανότητα κατανόησης της γλώσσας. Ένας λογοθεραπευτής θα ασχοληθεί επίσης με το σχηματισμό λέξεων, με την προφορά, με την ακρόαση, με την ανάπτυξη λεξιλογίου και με την ικανότητα άμεσης συνομιλίας.

Εάν ένα παιδί δεν έχει λόγο ο λογοθεραπευτής μπορεί επίσης να βοηθήσει στον εντοπισμό άλλων τρόπων με τους οποίους το παιδί μπορεί να εκφραστεί για να προωθήσει την ανθρώπινη αλληλεπίδραση. Αυτό θα συμβεί με τη χρήση των χειρονομιών, των συμβόλων, με αγγίγματα, με πίνακες εικόνων ή με μεθόδους που βασίζονται σε τεχνολογία όπως έχουμε ήδη αναφέρει.

Η λογοθεραπεία για παιδιά με εγκεφαλική παράλυση μπορεί να ξεκινήσει ήδη από τη βρεφική ηλικία. Η λογοθεραπεία για βρέφη είναι ιδιαίτερα σημαντική για να βοηθήσει τον εγκέφαλο να αναπτύξει δεξιότητες που δεν μπορεί αργότερα στη ζωή του. Η πρώιμη λογοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει νέες δεξιότητες.